Bert deed eerste IVF-behandeling in Nederland: 'We moesten zelf de naald maken'
Het begon met experimenten op muizen en eindigde met een baby. In Nederland deed gynaecoloog Bert Alberda (68) samen met bioloog Gerard Zeilmaker de allereerste IVF-behandeling. "Niemand dacht dat ons 'gespeel' tot iets zou leiden."
Vandaag veertig jaar geleden werd de allereerste reageerbuisbaby ter wereld geboren. Op 25 juli 1978 kwam de Engelse Louise Brown ter wereld. Een paar jaar later was het ook in Nederland zover: op 15 mei 1983 werd Stefanie Li geboren in het Dijkzigt ziekenhuis in Rotterdam, na een geslaagde IVF-behandeling.
Muizen
Professor Zeilmaker was al jaren bezig met onderzoek naar IVF. Hij deed zijn experimenten met muizen. "Zeilmaker was echt een wereldtopper op IVF-gebied", vertelt Alberda.
Zeilmaker wist op een gegeven moment hoe hij een eicel kon bevruchten, maar kon er niks mee, omdat hij als bioloog geen mensen mocht behandelen.
Toeval
Lange tijd was hij daarom op zoek naar gynaecologen om mee samen te werken, maar die stonden niet te springen. "Sommigen hadden principiële bezwaren of wilden niet meewerken vanuit geloofsovertuiging, maar de meesten weigerden omdat ze dachten dat het toch tot niks zou leiden", weet Alberda.
Hij was op dat moment nog student en benaderde Zeilmaker voor vragen over zijn proefschrift. Na het gesprek vroeg Zeilmaker aan hem of hij niet wilde meewerken aan het IVF-onderzoek. "Ik was nog jong en onbevangen, dus ik wilde het wel proberen."
Zo werkt IVF :
- In-vitrofertilisatie is een vruchtbaarheidsbehandeling waarbij de bevruchting van een eicel buiten het lichaam van de vrouw plaatsvindt.
- 'In Vitro' betekent 'in glas' en 'fertilisatie' betekent 'bevruchting'.
- De vrouwelijke eicel en ongeveer 100.000 mannelijke zaadcellen worden bij IVF samen in een glazen schaaltje gedaan. Zo wordt geprobeerd bevruchting plaats te laten vinden.
- Als er eicellen zijn bevrucht, wordt één embryo in de baarmoeder van de vrouw teruggeplaatst. Hieruit kan een normale zwangerschap volgen.
- In 2016 werden 6781 IVF-behandelingen gedaan. Daarvan mondde negentien procent uit in doorgaande zwangerschappen.
- ICSI is een vorm van IVF, waarbij voor elke eicel slechts één zaadcel wordt gebruikt. Deze wordt dan net als bij IVF, buiten het lichaam met een glaspipetje direct in het celplasma van de eicel gebracht. De zaadcel wordt dus een beetje geholpen door de embryoloog.
Bron: Freya & DeGynaecoloog
Experimenteren
In 1976 begonnen de experimenten van Alberda en Zeilmaker. Ze gebruikten eitjes van vrouwen, maar alleen van vrouwen die al geopereerd werden voor andere dingen. "Het was puur om te onderzoeken. We moesten leren hoe IVF werkte en de bevruchtingsprocessen inzichtelijk krijgen."
Alles was nieuw, omdat Zeilmaker alleen nog maar op muizen had getest. "We wisten bij wijze van spreken amper hoe een zaadcel eruit zag. Materiaal was er ook niet, dus we moesten zelf nadenken over wat voor naald we wilden gebruiken voor de bevruchting, om die vervolgens ook zelf te laten maken."
Weerstand
Er was veel weerstand tegen de experimenten van Zeilmaker en Alberda. Mensen hadden zowel ethische als religieuze bezwaren. Toch was de grootste groep vooral sceptisch. "Ze dachten het lukt ze toch nooit en dit gaat tot niks leiden."
Na een aantal jaar lukte het om eicellen in het laboratorium te bevruchten, maar de bevruchte embryo's terugplaatsen bij de vrouwen mocht niet van de medisch ethische commissie.
Afwijkingen
"Het 'beetje spelen' dat wij tot dan toe deden, namen ze niet zo serieus, maar toen we wilden gaan terugplaatsen kwam de echte weerstand. De commissie was bang dat we kinderen zouden maken waar iets mis mee was."
Zelf was Alberda daar niet bang voor. "Aangeboren afwijkingen in embryo's ontstaan pas na de vijf à zes weken. Als er helemaal in het begin iets misgaat, gaat het embryo gewoon dood."
Omslag
In 1980 waren Zeilmaker en Alberda er klaar voor. "We hadden al veel experimenten gedaan en voelden ons vertrouwd met de methode. We wilden vrouwen met een kinderwens een kans geven en starten met mensen opnemen in het ziekenhuis voor behandeling."
De medisch ethische commissie kon niet langer nee zeggen. Alberda had een rapport geschreven met alle redenen waarom de IVF-baby's gezond zouden zijn. Tegelijkertijd waren er verspreid over de wereld bovendien al ongeveer vijftig IVF-babies geboren. "De commissie moest het wel toestaan. Er waren geen argumenten meer tegen de behandeling."
Aanmeldingen
Toen het moment daar was dat patiënten behandeld konden worden, stroomden de aanmeldingen binnen. Het grootste probleem was geld. Vrouwen werden opgenomen in het ziekenhuis en behandeld in een operatiekamer. Het geld daarvoor moest komen van het ziekenfonds, maar die wilde niet betalen omdat IVF werd gezien als een experimentele behandeling.
De eerste honderd aanmeldingen werden daarom particulier betaald. Al het laboratoriumwerk werd betaald uit de researchpot van Zeilmaker.
Zwanger
In september 1982 wisten Alberda en Zeilmaker dat Christine Li-Visser succesvol zwanger was na hun IVF-behandeling. Het was een zogenaamde doorgaande zwangerschap en daarmee was de IVF-behandeling geslaagd. "We waren heel blij dat het gelukt was. Vooral ook om van alle druk van buitenaf af te zijn, want wij hadden er altijd al wel vertrouwen in dat het ging lukken."
Op 15 mei 1983 werd Stefanie Li geboren. Felicitaties aan Zeilmaker en Alberda volgden. "Maar van collega's kan ik me niet veel felicitaties herinneren." Alberda werd dé naam op het gebied van IVF-behandelingen in Nederland en deed er uiteindelijk meer dan tienduizend tijdens zijn loopbaan.
Kimberly kreeg via IVF kinderen van haar overleden man
Kimberly was dankzij ivf eindelijk zwanger toen haar man onverwacht overleed. Na zijn overlijden wilde Kimberly graag haar gezin uitbreiden. Ivf bood uitkomst.
Meer op rtlnieuws.nl: