Grote DNA-databank zou niet alle misdrijven in een keer oplossen
De oplossing van de zaak-Nicky Verstappen is een stuk dichterbij gekomen door een DNA-match. De politie had de inmiddels voortvluchtige Jos Brech al eens benaderd voor zijn DNA, maar hij weigerde. En daarbij stond niets hem in de weg. Hij was namelijk niet verplicht zijn DNA af te staan.
Wie moeten DNA afstaan?
Zolang je nergens voor veroordeeld bent, is jouw DNA waarschijnlijk niet opgeslagen in de databank bij het Nederlands Forensisch Instituut. Die DNA-databank maakt het makkelijker om veelplegers (recidivisten) op te sporen en te veroordelen.
Pas nadat je wordt veroordeeld voor een ernstig misdrijf moet je verplicht DNA afstaan. Een verdenking alleen is niet genoeg en dat is misschien maar goed ook. De politie kampt nu al met enorme achterstanden bij de inzameling van DNA van veroordeelden. Als iemand in hoger beroep alsnog wordt vrijgesproken, worden het DNA-materiaal en DNA-profiel verwijderd.
Wat is dan het probleem?
De afname van DNA gebeurt na de veroordeling in de gevangenis, maar kan ook op het politiebureau. Een veroordeelde die niet in de gevangenis zit, moet zich daarvoor melden bij de politie. "Het probleem is dat die mensen vaak niet te vinden zijn", zegt hoogleraar rechtspsychologie Peter van Koppen.
"Het kost een bizar aantal manuren om dan alsnog wangslijm af te nemen. Dat zou de politie kunnen bespoedigen door bij iedere verdachte DNA af te nemen en dat vervolgens op te slaan bij een eventuele veroordeling."
Verplicht DNA afstaan 'onder bepaalde omstandigheden'
Veel van onze lezers zijn het eens met minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid). Die vindt dat er een debat moet komen over verplichte DNA-afname bij bepaalde misdrijven. Dat naar aanleiding van de doorbraak in de zaak-Nicky Verstappen.
Op onze poll 'Minister Grapperhaus wil discussie over het verplicht afstaan van DNA. Wat vind jij?' werd door bijna driekwart (74 procent) van de lezers met 'ja, afstaan DNA moet verplicht worden' geantwoord.
Grapperhaus wil DNA-afname 'onder bepaalde omstandigheden' kunnen verplichten. Hij wil hierover gaan praten met de Tweede Kamer.
Een DNA-databank vol met profielen. Dat is toch de droom van iedere rechercheur?
"Het lijkt me niet verstandig om, zoals in Engeland wordt gedaan, het DNA van alle verdachten meteen op te slaan", zegt Van Koppen. "Dan krijg je veel te veel profielen. Dat klinkt handig, maar dat is het helemaal niet."
Om DNA af te nemen bij alle 17 miljoen Nederlanders - nog voor welke verdenking dan ook - is voor Van Koppen überhaupt geen vraagstuk. Als voorbeeld noemt hij de Puttense moordzaak. De 23-jarige stewardess Christel Ambrosius werd begin 1994 vermoord in haar huis in Putten. Op haar broek werd DNA gevonden van veertig verschillende personen. Daar bleek een logische verklaring voor. Ambrosius was de avond ervoor naar de kroeg geweest.
Gelukkig voor de oplossing van de zaak was een van de gevonden DNA-soorten overduidelijk. Er werd een grote spermadruppel op haar been gevonden. "Anders had de politie naar veertig verschillende personen moeten gaan met de vraag: heeft u haar vermoord? Dan heb je veertig verschillende opsporingsonderzoeken ingesteld naar veertig onschuldige mensen. En daarmee veertig levens op z'n kop gezet."
'DNA-match en concrete verdachte', doorbraak in zaak-Nicky Verstappen
De belangrijkste momenten uit de persconferentie waarin de doorbraak in de zaak-Nicky Verstappen werd aangekondigd. De politie toont ook een foto van de verdachte Jos Brech.
Voor welke uitdagingen zorgt DNA?
Tegenwoordig heeft de politie aan steeds kleinere samples genoeg om tot een persoon te kunnen komen. "Vroeger had je een plas bloed nodig, nu heeft de politie aan een paar huidcellen genoeg. Bij een plas bloed is de relevantie voor het misdrijf snel duidelijk, maar bij huidcellen ligt dat al ingewikkelder. Ik vlieg straks terug naar Nederland. Als ik in het vliegtuig ga zitten, heb ik al huidcellen op me."
Wordt er dan te veel waarde gehecht aan DNA?
"In zekere zin wel", zegt Van Koppen. "Er wordt in ieder geval véél waarde gehecht aan DNA. "Terwijl het enige dat DNA betekent, is dat het gevonden profiel overeenkomt met het sample van de verdachte. Wat betekent dat vervolgens? Als er sperma wordt aangetroffen in de vagina van een vermoorde vrouw kan de verdachte nog met het verhaal komen dat ze vrijwillig met elkaar naar bed zijn geweest."
"In de Puttense moordzaak heeft de veroordeelde dat ook tevergeefs geprobeerd. "DNA is geen walhalla", zegt Van Koppen. "Het is een heel goed opsporingsmiddel, maar je moet het niet overdrijven."
Meer op rtlnieuws.nl: