Taboe op praten over overleden kinderen: 'Doe niet of ze nooit heeft bestaan'

Heleens dochter Amera overleed vorig jaar oktober op 28-jarige leeftijd bij een auto-ongeluk. Na Amera's dood merkte Heleen dat er een groot taboe rust op de dood van kinderen en op verdriet. "'Hè joh, kom op, gewoon doorgaan', zeiden mensen in mijn omgeving. Alsof je niet verdrietig mag zijn."

Folder

Veel mensen weten niet wat ze moeten zeggen, dus zeggen ze maar niks, merkte Heleen. Of vervallen ze in clichés. "Dat is ook niet gek, want je weet pas wat een rouwende nodig heeft als je zelf met zo'n verlies geconfronteerd wordt", zegt ze. "Niemand uit onze omgeving wordt verteld hoe zij ons het best kunnen steunen na dit verlies."

Na Amera's dood merkte Heleen bijvoorbeeld dat vrienden en kennissen haar uit de weg gingen en het onderwerp werd vermeden. "Daardoor voel je je heel eenzaam." Ze wil nu samen met andere ouders van overleden kinderen een folder maken die bij uitvaarten wordt uitgedeeld. Daarin moet komen te staan wat degene die achterblijft nodig heeft, legt Heleen uit. En ook wat ze niet willen horen.

Clichés

Zo zijn clichés een grote irritatie bij rouwenden. 'Heb je het al een plekje kunnen geven?', 'Tijd heelt alle wonden', zijn voorbeelden die Heleen noemt. "Wat bedoelen ze daar in godsnaam mee? Het is heel leeg, maar iedereen zegt het. Gebruik clichés alsjeblieft niet", adviseert ze.

Debby Pit kan erover mee praten. Ze verloor haar 9-jarige dochter Jessie in 2014 aan kanker. "Er rust een taboe op praten over overleden kinderen", zegt ze. "Het is inmiddels vier jaar geleden dat Jessie overleed, maar ik maak nog elke dag clichés mee. 'Ben je er nu al overheen?', vragen ze bijvoorbeeld. Dat is niet leuk, maar ik probeer het om te draaien: iemand zegt tenminste wel wat."

Want wat nog erger is, is het onderwerp vermijden, ervaren Heleen en Debby. "Er zijn mensen die er juist niet over praten, omdat ze bang zijn dat ze jou verdriet doen. Maar dat verdriet heb je toch al", zegt Heleen. "Praat er gewoon over! Het is zo fijn als je gewoon kan praten over je kind, als iemand ernaar vraagt."

Vergeten

Ook Anja Lievens verloor vijf jaar geleden haar dochtertje. Kelsy was toen pas twee maanden oud en lag vanaf haar geboorte in het ziekenhuis. "Wat ik het ergste vind, is dat kinderen vergeten worden. Dat is niet zo, maar het lijkt zo, omdat er niet over gepraat wordt", zegt Anja. "Grootouders en ouders die zijn overleden, worden wel herinnerd. Maar kinderen die overleden zijn, daar wordt niet meer over gesproken." 

Ze denkt dat dat komt omdat mensen bang zijn om de ouders van een overleden kind pijn te doen. "Maar het steekt meer als je het er niet over hebt", zegt ze.

Het is daarom belangrijk om de naam van overleden kinderen te blijven noemen, zegt Heleen. "Doe niet alsof mijn kind nooit bestaan heeft."

Doodzwijgen

Dat vindt ook Anja. "Het kind moet niet doodgezwegen worden, alsof hij of zij nooit heeft bestaan. Het is natuurlijk voor de omgeving ook lastig, maar al stuur je even een berichtje rondom de verjaardag, of rond moeder- of vaderdag, met 'ik denk aan je'. Het hoeft echt niet heel groot."

Debby: "Het zou fijn zijn dat iedereen gewoon de naam van mijn overleden kind blijft noemen, net zoals ze praten over mijn andere kind."

Niet vergeten

"Zorg ervoor dat je de ouders van het overleden kind het gevoel geeft dat hun kind niet vergeten wordt", zegt Anja. "Als mijn ouders het over hun kleinkinderen hebben, hebben ze het niet over 10 maar over 9 kinderen. Telt mijn overleden dochter letterlijk niet mee?"

Het is fijn als mensen eigen initiatief tonen om erover te praten, om langs te komen en samen iets te doen, zeggen ze alle drie. "Het gaat niet voor iedereen op, maar in de periode erna: ga mee boodschappen doen of met iemand mee naar buiten. Ga een keer een kop koffie drinken", adviseert Anja.

Het is prettig als mensen even koffie komen doen, je even mee naar buiten nemen, vult Heleen aan. "En die mij gewoon laten praten over mijn kind."

In de (besloten) Facebookgroep 'Ouders van overleden kinderen'  werden onder meer deze cliché-opmerkingen die mensen in de omgeving maken, genoemd:

• 'Geef het wat tijd'
• 'Tijd heelt alle wonden'
• 'Gelukkig heb je nog andere kinderen'
• 'Het leven gaat door'
• 'Je moet het verwerken'
• 'Ben je er al overheen?'
• 'Je moet het een plekje geven'