Te weinig huisartsen willen eigen praktijk: 'Risico dat patiënt geen arts vindt'
De huisartsenzorg voor patiënten staat onder druk. Dat komt onder andere doordat de vraag naar zorg in Nederland toeneemt en steeds minder huisartsen een eigen praktijk willen hebben. In het ergste geval kunnen patiënten geen nieuwe huisarts vinden als hun eigen arts ermee stopt, blijkt uit onderzoek van kennisinstituut voor de zorg NIVEL.
Uit het onderzoek blijkt dat de komende jaren zo’n 1500 praktijkhouders met pensioen gaan. Een arts die de praktijk wil overnemen, wordt lang niet altijd gevonden. Patiënten moeten dan overstappen van praktijk en in het ergste geval is er zelfs geen andere praktijk beschikbaar. De Landelijke Huisartsenvereniging (LHV) maakt zich grote zorgen. "Het probleem is misschien nog wel heviger dan we dachten", zegt algemeen bestuurslid Wendy Borneman.
Patiënten op straat
Ook directeur Dianda Veldman van de Patiëntenfederatie is bezorgd. "Het mag niet zo zijn dat er straks patiënten op straat staan en geen vaste huisarts meer hebben."
Door het tekort aan praktijkhouders kan het zijn dat patiënten vaker met verschillende huisartsen te maken krijgen. Dat heeft volgens Veldman gevolgen voor de patiënt. "Bij een kleine behandeling is dat niet zo erg, maar als je langdurig terug moet komen of in een ernstige situatie zit, is het erg vervelend als je voortdurend je situatie moet uitleggen. We weten uit onderzoek dat mensen veel liever een vertrouwensband opbouwen met hun arts." Borneman bevestigt dit. "Sterker nog, het is wetenschappelijk aangetoond dat patiënten met een vaste arts langer en gezonder leven en ook betere zorg krijgen."
Tekort nu al merkbaar
Het tekort is volgens de LHV nu al zichtbaar. "Vooral in krimpregio’s krijgen we steeds meer signalen dat praktijkhouders die met pensioen willen gaan, geen opvolger kunnen vinden. Maar het onderzoek van NIVEL laat zien dat de vraag naar huisartsenzorg ook nog eens toeneemt. Daardoor zullen er binnen vijf jaar in grote delen van Nederland tekorten zijn en kunnen we de huisartsenzorg niet meer voor iedereen garanderen", aldus Borneman.
Bekijk hier hoe groot het aandeel van oudere huisartsen in jouw gemeente is:
Dit kaartje wordt helaas niet ondersteund op alle apparaten.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Robbert Keppel (31) is een van de vele jonge huisartsen die niet direct uit de opleiding een praktijk wilden overnemen en ook vrienden van hem maken daar nog geen haast mee: "Hoewel je als praktijkhouder echt nog wel meer verdient, verdien je als waarnemer al goed. Daarbij ben je erg flexibel, waardoor je ook andere dingen kan doen."
Flexibiliteit
"Huisarts zijn is het vak waar ik van hou, maar nu kan ik daarover bijvoorbeeld ook cursussen geven. Die flexibiliteit geef je ten dele op als praktijkhouder, omdat je dan gebonden bent aan diensten en meer verplichte zaken, zoals de extra administratie. Daar zit ook niet iedereen op te wachten. De waarnemend huisarts kiest, zeker in het begin van zijn carrière, eerder voor minder lusten, maar daarbij ook minder voor lasten dan de praktijkhouder."
Dat is een probleem, want uit het onderzoek blijkt dat ongeveer 20 procent van het totaal aantal praktijkhouders de komende vijf jaar met pensioen gaat. Er komen wel huisartsen bij, maar niet genoeg om te voldoen aan de toenemende vraag aan zorg. In de krimpregio’s zorgt dat nu al voor problemen.
Werkende partner
Volgens Borneman speelt de partner van een huisarts hierin ook een rol. "Vroeger was de man vaak de huisarts en werkte zijn vrouw als ondersteuner in de praktijk. Nu is het merendeel van de huisartsen vrouw en is er – ook als de huisarts een man is – meestal een partner die zelf ook een carrière heeft en niet zomaar naar een afgelegener gebied kan verhuizen."
"Na een tijdje als waarnemer te hebben gewerkt, start ik vanaf april als praktijkhouder in een praktijk in Maarn", vertelt Robbert. "Mijn vriendin werkt in Rotterdam, dus ik wil niet naar de andere kant van het land verhuizen. Dat hoeft ook niet, want er is overal vraag naar praktijkhouders. Bovendien is het zo dat als ik in bijvoorbeeld Friesland ga werken, ik mijn flexibiliteit nog verder in moet leveren, omdat het daar moeilijker is om vervanging te vinden."
Meerdere praktijkhouders bij een praktijk
Het NIVEL-onderzoek bevestigt dat de weerstand van partners een belangrijke rol speelt bij de keuze om niet te verhuizen. En het ziet nog een reden voor het dreigende tekort: huisartsen werken steeds vaker parttime. Daarom worden praktijken vaker gerund door meerdere praktijkhouders. Borneman: "Gaat er iemand met pensioen, dan heb je in sommige gevallen dus twee opvolgers nodig. Maar vergis je niet hoor, een parttimehuisarts ben je als je zo’n 40 uur in de week werkt. Eén volle fte is voor een huisarts namelijk iets meer dan 60 uur."
Ook Robbert gaat aan de slag als parttimepraktijkhouder: "Dat past beter bij mijn ambities. Hierdoor kon ik een deel van mijn flexibiliteit behouden. Ik denk dat veel mensen van mijn generatie daar de voorkeur aan geven."
Oplossingen
Borneman wil dat er snel een oplossing komt. "Er is niet alleen een tekort aan huisartsen, de zorgvraag is ook eens toegenomen doordat we langer zelfstandig wonen en de huisarts ingewikkeldere behandelingen moet uitvoeren dan vroeger. Dat maakt het probleem nog groter. Er moet nu ingegrepen worden. We moeten meer huisartsen opleiden, ze goed voorbereiden op het werk als praktijkhouder en zorgen dat een partner ook werk in de regio kan vinden. Doen we dat niet, dan kunnen we de huisartsenzorg niet meer voor iedereen garanderen."
De Patiëntenfederatie ziet nog andere oplossingen. Veldman: "Mogelijk biedt beeldbellen voor spreekuren een oplossing als er geen praktijk meer dichtbij is. Of kunnen we de studieschuld van jonge huisartsen kwijtschelden als ze een bepaald aantal jaar in krimpgebieden werken of daar een praktijk oprichten."