Musea willen roofkunst 'ruimhartig' teruggeven
Het Tropenmuseum in Amsterdam, het Museum Volkenkunde in Leiden en het Afrika Museum in Nijmegen willen roofkunst uit hun collectie teruggeven aan de rechtmatige eigenaar. De musea gaan daarover advies uitbrengen aan de minister van Cultuur, Ingrid van Engelshoven, die namens de staat eigenaar is van de collectie.
De drie musea, die samen zijn gefuseerd tot het Nationaal Museum van Wereldculturen (NMVW), hebben richtlijnen opgesteld om claims te beoordelen. Het gaat daarbij vooral om voorwerpen die in de koloniale tijd zijn verworven en waarvan de oorspronkelijke eigenaar 'niet vrijwillig afstand heeft gedaan' of die een grote culturele of maatschappelijke waarde hebben in het land van herkomst.
Plunderingen
"Je moet je voorstellen dat er militaire plunderingen waren van een dorp of stad. Het leger kwam eraan, iedereen vluchtte, en al die objecten lagen daar voor het grijpen. Dat is gebeurd in de koloniale tijd", zegt directeur Stijn Schoonderwoerd van het NMVW. "Je kunt ervan uitgaan dat de oorspronkelijke eigenaar toen niet heeft gezegd: fijn dat u er bent, neemt u het vooral allemaal mee. We kunnen niet van elk object specifiek zeggen wanneer het door welke militair is meegenomen, maar als je de geschiedenis reconstrueert dan kun je wel zeggen dat het het niet altijd vrijwillig is afgestaan."
In de richtlijnen staat precies wat iemand moet doen om aanspraak te maken op een voorwerp in de collectie. Het gaat daarbij vooral om de onderbouwing. "Is het in strijd met de wet van toen in het bezit van Nederland gekomen? Is er onvrijwillig afstand van gedaan? Is er geen sprake van roof, maar is het van grote culturele of maatschappelijke betekenis voor een land of gemeenschap?"
Aantal onduidelijk
Om hoeveel stukken het gaat, is moeilijk te zeggen. Van veel objecten moet worden onderzocht hoe ze in het museum terecht zijn gekomen. Ook is nog de vraag of landen de stukken wel terug willen hebben.
Schoonderwoerd zegt wel ruimhartig om te willen gaan met het teruggeven van objecten. "We zijn niet Ajax dat zegt: wij hebben Tadic en die moeten we houden, want anders kunnen we volgend jaar niet meer meedoen voor de prijzen. Als iets geroofd is en dat wordt vastgesteld, dan is de consequentie van die conclusie dat we bereid zijn om het terug te geven."
Het museum beslist echter niet zelf of objecten terug worden gegeven, omdat het niet zelf eigenaar is van de collectie. De beslissing is aan de minister van Cultuur. "Wij kunnen wel zeggen dat het naar onze inzichten, normen en ethische morele opvattingen goed zou zijn om de stukken terug te geven."