Garijp wil als eerste dorp van Nederland helemaal van het gas af
Terwijl glaszetters isolerende ruiten in de kozijnen plaatsen worden op het dak van de woning van de familie Albada in het Friese Garijp de laatste zonnepanelen geïnstalleerd. In rap tempo wordt het huis energieneutraal gemaakt om vervolgens van het aardgas te worden gekoppeld.
Jantine Albada kijkt uit naar het moment dat ze in haar eigen energiebehoefte kan voorzien. "Dat vind ik een prettig idee. Dat je niet van de wereld afhankelijk bent. Dat je gewoon je eigen erf kunt bedruipen."
De 25 jaar oude houtskeletwoning van Jantine en Foppe Albada is het eerste huis in Garijp waar de cv-ketel wordt ingeruild voor een warmte pomp. Het dorp in de gemeente Tietjerksteradeel heeft de ambitie om als eerste in Nederland aardgasvrij te zijn. In 2023 moet 80 to 90 procent van de ongeveer 600 huizen op een andere manier worden verwarmd. Dat zijn alle koopwoningen.
Jantine Albada moet lachen als ze nadenkt over hoe de verbouwplannen voor hun huis tot stand kwamen: "We wilden eigenlijk alleen de badkamer verbouwen", zegt ze. "Maar toen bleek dat Garijp subsidie kreeg om van het gas af te gaan. Onze cv-ketel is 16 jaar oud. Daarom besloten we om nog even te wachten en door te sparen."
Garijp is een van de 27 wijken en dorpen in Nederland die zijn aangewezen als proeftuin. Hier wordt geëxperimenteerd met het gasloos maken van woningen. Uitgangspunt is dat dat betaalbaar moet zijn voor de bewoners. Daarom heeft de gemeente Tietjerksteradeel van het Rijk 5,6 miljoen euro subsidie gekregen. Dat geld gaat naar de bewoners die de omschakeling maken. Dit jaar kunnen zij maximaal 10.000 euro aan subsidie krijgen. Naarmate bewoners langer wachten wordt dat bedrag lager.
Het is de bedoeling dat onder meer het energieverbruik van alle woningen in Garijp in kaart wordt gebracht met zogenoemde energiescans. Hessel van der Wal is de expert die veel van deze onderzoeken uitvoert: "We kijken wat mensen kunnen besparen op hun energierekening als ze hun woning aanpassen. Dat geld kunnen ze investeren."
Investering binnen tien jaar terugverdiend
De expert verbaast zich over de commotie die sommige politici veroorzaken door te roepen dat klimaatmaatregelen aan de woning onbetaalbaar zijn. "Wat we hier in Garijp zien is dat er voor 20.000 tot 50.000 euro wordt geïnvesteerd in de woningen. Dat is best een hap geld, maar de terugverdientijd is toch binnen de tien jaar. Daarna ga je er dus op vooruit. En dan heb ik het nog niet eens over het feit dat de energieprijzen alleen maar stijgen en dat de woning veel comfortabeler wordt."
Inmiddels zijn in het dorp 235 gratis energiescans uitgevoerd en willen al 40 woningeigenaren gaan verbouwen. Projectleider Jacob Miedema is tevreden over het tempo. "Garijp is de proeftuin waar de meeste meters worden gemaakt en daar ben ik trots op", zegt hij.
Miedema is een van de bewoners die al lang bezig zijn met alternatieve vormen van energie en die daarmee aan de basis stonden van het project. Hij was onder meer betrokken bij het tot stand komen van een zonnepark op de oude vuilstort van Garijp. Daar staan nu 27.000 zonnepanelen die genoeg energie opleveren voor 1700 huishoudens.
Het dorp heeft een eigen energiecoöperatie, die het zonnepark beheert. Het geld dat de coöperatie daarmee verdient, wordt geïnvesteerd in sociale voorzieningen in Garijp. Het is volgens Miedema een van de verklaringen waarom in het Friese dorp veel draagvlak is voor het dichtdraaien van de gaskraan.
Jantine Albada is blij dat ze meedoet aan het project. Ze snapt dat mensen zich nu misschien nog afvragen of ze het wel kunnen betalen. "Ik wil die mensen adviseren de scan te laten doen en zich goed te laten voorlichten. Dan blijkt het allemaal reuze mee te vallen."
Nu vormt de badkamer nog maar een klein deel van de verbouwing. De muren en kruipruimte worden beter geïsoleerd, overal komt isolerend glas, er komen een warmte-terugwin-installatie, zonnepanelen, vloerverwarming en tot slot een warmtepomp.
Andere dorpsbewoners ook aardgasvrij
De kosten van het energiedeel bedragen 50.000 euro. Dat lijkt veel geld, maar Jantine en Foppe krijgen 35.000 euro subsidie van de gemeente omdat hun huis voorbeeldwoning is. Andere dorpsbewoners kunnen er komen kijken. De gemeente hoopt dat ze dan worden aangestoken door het virus en ook snel aardgasvrij willen zijn.
Jantine Albada: "De rest betalen we zelf. Dat is nog best een groot bedrag, maar we gaan natuurlijk minder aan energie betalen. Hoeveel minder durf ik nog niet te zeggen omdat we zoveel aanpassingen tegelijkertijd doen. Ik kan daarom nog niet zeggen hoe snel we de investering terugverdienen."
