Helft slaapbarakken militairen niet brandveilig: 'Onacceptabel'

Van de in totaal 330 zogeheten legeringsgebouwen zijn er 154 niet veilig genoeg bij brand, blijkt uit een inventarisatie van RTL Nieuws. Pas eind van dit jaar zijn er 65 van die 154 klaar. De rest op z'n vroegst pas eind volgend jaar, schreef Defensie-staatssecretaris Barbara Visser (VVD) eind april aan de Tweede Kamer.

Met de brandwachten zijn de risico's voor militairen volgens Defensie wel beperkt tot een 'aanvaardbaar niveau', volgens Visser.

'Onacceptabel'

"Het is heel raar dat je zo veel geld moet investeren om de veiligheid van mensen te waarborgen", reageert Jean Debie, voorzitter van Vakbond Burgers en Militairen (VBM), over het inhuren van brandwachten omdat de barakken zelf niet veilig genoeg zijn. 

"Defensie had dit probleem natuurlijk veel eerder kunnen en moeten oplossen." Sinds 2014 is bekend dat de brandveiligheid niet op orde is en dat het nog niet geregeld is, is 'onacceptabel', aldus Debie.

'Méér urgentie' 

Hij krijgt bijval van Annemarie Snels, voorzitter van defensievakbond AFMP. "Méér urgentie bij de leiding om die situatie te verbeteren zou op zijn plaats zijn. Dat verdíenen mensen niet alleen, daar hebben ze wat mij betreft gewoon récht op", laat Snels weten aan RTL Nieuws. "Ik betreur het dat Defensie geen topprioriteit geeft aan de veiligheid van haar eigen mensen."

Wat de situatie in haar ogen nog erger maakt, is dat veel militairen geen andere keuze hebben. "Veel militairen zijn noodgedwongen 'binnenslapers', dat betekent dat zij zo'n vier dagen per week op de kazerne verblijven. Dan verdien je een goede én veilige slaapplek die aan alle eisen voldoet", zegt Snels.  

154 gebouwen onveilig

Het gaat om de slaapbarakken op grote kazernes zoals in Assen, Den Helder, Havelte, Schaarsbergen en Gilze-Rijen. Deze vallen onder toezicht van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), maar dat geldt niet voor alle kazernes. In sommige gevallen is de gemeente waar de kazerne staat verantwoordelijk voor het toezicht. Hier gaat het om nog eens 58 gebouwen bij 18 kazernes in onder meer Breda, Rotterdam en Zeist. In het Caribisch gebied en in Duitsland zijn in totaal 31 gebouwen niet veilig genoeg.

De gebouwen die niet veilig zijn niet meer gebruiken, is geen optie omdat alle 330 gebouwen gebruikt worden, zegt Debie. "Dat zou buitengewoon vervelend zijn omdat mensen anders buiten moeten slapen in tenten."

34 brandwachten ingeschakeld

Om gewonden of doden te voorkomen, schakelt Defensie dus extra brandwachten in. Die zijn altijd aanwezig om als er brand uitbreekt, te kunnen helpen ontruimen.

Het gaat om 34 mensen, blijkt bij navraag van RTL Nieuws aan het ministerie. Wat dit kost, wil Defensie niet zeggen, want dat is 'commercieel vertrouwelijk'.

Vluchtroute niet in orde

De slaapbarakken zijn overigens niet de enige gebouwen waar de brandveiligheid niet op orde is. Van de overige 654 gebouwen van het leger die aan brandveiligheidswetgeving moeten voldoen, zoals instructielokalen, is maar bij 208 gecheckt of deze aan de eisen voldeden.

Bij zo'n tien procent bleek sprake van een 'acute situatie', wat betekent dat personeel niet goed kan vluchten. Dat wordt dan 'met spoed opgelost', aldus de woordvoerder.

'Is het überhaupt wel veilig?'

Omdat voor een groot deel van de gebouwen dus geen scan is uitgevoerd, is het maar de vraag 'of het er überhaupt wel veilig is' en dat is problematisch, vindt Debie. "Dit toont de deplorabele toestand van de legerings- en kantoorgebouwen aan, waar vaak dertig tot veertig jaar niets aan gedaan is", zegt hij.

De aanpak gaat hem veel te langzaam: "Een professionele organisatie heeft gewoon de plicht om te voldoen aan de wetgeving en moet er zorg voor dragen dat de brandveiligheid gegarandeerd is", vervolgt hij.

Kritiek ombudsman

Debie staat niet alleen. "Ik verbaas me er soms over hoe weinig voortvarend sommige behoeftes worden aangepakt, met name waar het de veiligheid van het personeel raakt", waarschuwt de ombudsman van het leger, de Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht, in zijn jaarverslag over vorig jaar.

Hij wil dat het ministerie 'infrastructurele aanpassingen' sneller aanpakt. Dat is ook belangrijk om een ander probleem voor de krijgsmacht, het tekort aan personeel, niet erger te maken. "Goede infrastructuur is meer dan een 'onderdak'", vindt hij. Volgens de ombudsman maakt het de krijgsmacht voor personeel misschien niet meteen aantrekkelijker, maar mogelijk wel ónaantrekkelijk.

Oud en vervallen

Door jarenlange bezuinigingen verkeren de meeste gebouwen in slechte staat. Defensie heeft 75 miljoen euro extra gekregen om tot en met 2020 achterstallig onderhoud uit te voeren. Dit jaar komt daar nog eens 25 miljoen bovenop voor onderhoud en schoonmaak.

In de eerste maanden van dit jaar is onderzoek gedaan naar legeringsgebouwen, op 48 kazernes in Nederland en Duitsland. Van bijna 300 onderzochte gebouwen, is bijna driekwart zó oud of vervallen, dat er ingegrepen moet worden om de 'leefbaarheid te vergroten'.

Bijna de helft van de gebouwen moet flink worden schoongemaakt, deels omdat de bewoners ervan zich niet aan de huisregels houden, waardoor schoonmaken geen zin heeft.

40 gebouwen afgeschreven

In ruim de helft van de onderzochte gebouwen moet de inrichting opgeknapt worden: er komt nieuwe vloerbedekking, gordijnen en meubilair. Veertig gebouwen zijn zo verouderd dat dringend onderhoud nodig is, bij veertig andere gebouwen is dat te laat en moet er gerenoveerd worden of zelfs een nieuw gebouw neergezet.

Eind vorig jaar moest Defensie noodgedwongen zo'n 200 militairen laten overnachten in hotels omdat slapen in hun barakken bij Zeist onverantwoord was. Die waren verouderd, onhygiënisch en er liep ongedierte.