Plaag op komst van bijtende mieren: 'Die exoten verstieren de boel hier'

'Draaigatje'. Het klinkt zo onschuldig, maar dat is schijn. Het dier heeft zijn naam te danken aan de 'waggelende manier' van lopen, maar is sinds kort een plaag in Nederland. Er zijn de afgelopen maanden kolonies gesignaleerd in onder andere Wageningen, Spijkenisse, Ulft, Rotterdam en Alphen aan den Rijn. 

RTL Nieuws vroeg aan Bastiaan Meerburg, directeur van het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen (KAD), hoe vervelend het draaigatje is.  

Hoe komt het draaigatje hier terecht? 

"We vermoeden dat hij via het transport van planten vanuit Zuid-Europa naar Nederland is gekomen. Vooral via olijfbomen, daar zit-ie graag op. Hij kan met een transporteur zijn meegereisd naar tuincentra, maar het kan ook via vakantiegangers zijn gebeurd. Die zien dan tijdens hun vakantie een leuk boompje, nemen 'm mee in de caravan, voor thuis in de tuin. En dan komt het draaigatje gezellig mee."

Is dat echt zo gezellig? 

"Absoluut niet. Het draaigatje bijt. Ik had er gisteren eentje op mijn hand tijdens een voorlichting, en je voelt echt een beet, een speldenprik. Eéntje doet niet zo veel pijn, maar het draaigatje komt nooit in zijn uppie. We hebben gezinnen gehad met een hele kolonie van tienduizenden mieren in hun huis. Dat is geen pretje, vooral niet als je kleine kinderen hebt die over de vloer kruipen."

Daarnaast verstiert het draaigatje ons ecosysteem, stelt Meerburg. Zo verdringt-ie onze eigen, vertrouwde Nederlandse zwarte mier. "Daardoor komen er meer bladluizen, want het draaigatje eet de stof die bladluizen uitscheiden, dus hij zorgt goed voor de bladluis. En die bladluis vreet onze planten op."

Bovendien zijn de nesten groot (120 meter is geen uitzondering) en maken de ondergrondse nestgangen dingen kapot. Meerburg: "Er gaan stoepen verzakken."  

Is het draaigatje de enige exoot die Nederland overneemt? 

"Zeker niet. Je zag eerder al de tijgermug, die infecties kan verspreiden, en de Aziatische hornaar." Dat is een 'monsterwesp' die een tijdje terug werd gesignaleerd. Verder noemt Meerburg ook de Amerikaanse rivierkreeft: die eet alle planten langs de oever op in watertjes in Brabant, waardoor er amper zuurstof in het water blijft en vissen sterven.

Waarom komen deze exoten hierheen? 

"Het is lastig om te stellen dat het komt door de opwarming van het klimaat, maar het kan wel een oorzaak zijn. We hadden gehoopt dat het draaigatje de winter niet zou overleven, maar door onze zachte winters in 2016, 2017 en 2018 is hij er nog steeds."

Dus exoten zijn hier niet welkom. Hoe komen we van ze af?  

"De bestrijding is moeilijk. Bij het professioneel uitroeien van insecten zit je je aan regels gebonden. Je kunt denken aan een biologische manier, zoals aaltjes loslaten. Die smullen van het draaigatje. Of behandelen met stoom. Veel mensen proberen zelf ook kokend water."

Maar een echt goede methode is er nog niet, weet Meerburg. "We hebben nog nooit eerder met dit insect te maken gehad, dus we gaan met de gemeenten die er last van hebben om de tafel en kijken: wat werkt?"

Wat kunnen mensen zelf doen? 

"De huis-tuin-en keukenmiddeltjes werken niet. En omdat de nesten zo groot zijn, moet je je hele tuin met dat spul behandelen. Dat is niet te doen."

Meerburg raadt mensen aan er eerst achter te komen of de overlast inderdaad door een draaigatje wordt veroorzaakt. "Mensen kunnen een mier opsturen naar ons, en dan kunnen wij een determinatie uitvoeren." Dat wil zeggen: er wordt onderzocht om wat voor insect het gaat. "Als je weet dat het een draaigatje is, kun je het gerichter bestrijden." 

En dat bestrijden moet wel gebeuren, vindt Meerburg. "We zijn ze liever kwijt dan rijk. Het draaigatje heeft het hier veel te erg naar z'n zin."