'Beveiligd worden? Veel mensen willen zo'n leven niet'
"Je kunt niet iederéén beveiligen", zegt Paul Vugts. Volgens de misdaadverslaggever zijn onze veiligheidsdiensten daar niet op ingericht en we moeten ons afvragen of we dat wel willen. Maar na de moord op advocaat Derk Wiersum klinkt de roep om extra veiligheidsmaatregelen stukken luider. Dus: wat nu?
In Nederland wordt persoonsbeveiliging gedaan door de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging (DKDB). En juist die kampt al jaren met een flink tekort aan personeel. Er zijn afspraken gemaakt tussen de politiek en de politie om daar wat aan te doen, maar de rekrutering loopt stroef en zo'n opleiding rond je niet in een paar dagdelen af.
Negentien weken
Eind 2018 rolden bijvoorbeeld 'elf trotse, nieuwe collega's' uit de opleiding, meldde de dienst destijds. Maar er waren op dat moment ruim zeventig vacatures bij de DKDB. En die elf die hun diploma mochten ophalen, deden negentien weken over het hele traject.
Minister Grapperhaus zegde in het najaar van 2018 2 miljoen euro toe voor werving en selectie. Daarnaast werd afgesproken dat begin 2019 mensen vanuit de politie moesten instromen bij de DKDB. De CDA'er kondigde gisteren als reactie op de liquidatie van Wiersum ook nog eens aan dat de beveiliging van onder meer advocaten wordt geïntensiveerd. Vandaag kwam daar een plan voor een speciale drugsbrigade bij.
'Soms echt nodig'
Vugts zegt dat er op dit moment helemaal geen capaciteit is voor extra beveiligingsmaatregelen. Maar ook dat veel mensen überhaupt niet beveiligd wíllen worden. "Ze kunnen niet inschatten dat het soms echt nodig is. Veel officieren van justitie willen zo'n leven niet. Het is een situatie waar je zo snel mogelijk weer uit wilt." Vugts kan het weten: een tijd geleden woonde de misdaadverslaggever van Het Parool zelf in een safehouse na ernstige doodsbedreigingen.
Volgens hem is er een antwoord nodig op de vraag: moeten er aanpassingen komen in de beveiliging voor de personen die met het proces tegen de groep rond Ridouan Taghi te maken hebben? "Je kunt niet iederéén beveiligen", is zijn onheilspellende antwoord. "Daar is de DKBD niet op uitgerust." Het gaat dan namelijk om tientallen mensen.
'Willen we zo'n land zijn?'
Het is voor het kabinet ook een principieel vraagstuk, zegt Vugts. "Dan moet je ons land namelijk inrichten als Italië of Mexico. Willen we zo'n land zijn?" Het zou namelijk goed kunnen dat degene die verantwoordelijk is voor de dood van Wiersum, juist wil dat Nederland het beeld krijgt dat hij een organisatie runt zoals de Italiaanse maffia. "Dat is de grootste eer die je hem kunt geven", zegt Vugts. "Het handigste is om er zo koelbloedig mogelijk op te reageren."
Universitair hoofddocent strafrecht en strafprocesrecht Sven Brinkhoff zegt dat het Openbaar Ministerie al langere tijd oppert dat er meer geld moet naar bijvoorbeeld getuigenbescherming. Hij heeft daar wel zijn bedenkingen over en schaart zich daarmee naast Vugts. "Hoe groot moet de kring worden van mensen die je beschermt, en is dat dan nog wel te doen?", vraagt hij zich af.
Moord op Pim Fortuyn
Daar komt volgens Brinkhoff bij dat er voor Wiersum 'wel wat beveiliging was'. "Je moet dan wel constateren dat het te weinig is geweest. Die treurige conclusie moeten we helaas trekken." Een andere conclusie die daar volgens hem uit voortvloeit, is dat de kring van mensen die beveiligd moet worden in de zaak-Taghi groter moet. "Dat staat wel vast", zegt hij.
Brinkhoff ziet daarin een parallel met het verleden en de extra maatregelen die minister Grapperhaus gisteren al aankondigde. Hij verwijst naar de moord op Pim Fortuyn en de sfeer van naïviteit die er hing. "Toen was mosterd na de maaltijd. Het is dus goed om het nu te doen. Het moet gebeuren. Maar eigenlijk liever al eerder."