Kinderen de dupe van sluiten school: 'Dat kan echt dramatisch zijn'

Ouders reageerden vanochtend vooral teleurgesteld op het nieuws, een enkeling werd boos. Maar de kinderen gaan het meest merken van de sluiting van de basisschool in Amsterdam-Zuidoost, die kampte met een ernstig leraren- en leerlingentekort. 

"Vooral voor leerlingen in groep 8 kan dit mentaal heel lastig zijn", zegt Ron Oostdam, hoogleraar onderwijsleerprocessen aan de Hogeschool van Amsterdam. "Ze kunnen niet echt goed afscheid nemen van de school waar ze jaren op hebben gezeten."

Afscheid

"In die groep neem je afscheid van je klas, je leraren, de school, het gebouw", legt de hoogleraar uit. "Je kunt je voorstellen dat als een kind halverwege zijn laatste basisschooljaar ineens wordt overgeplaatst naar een andere school, dat een dramatische gebeurtenis is."

Daarnaast worden de schooladviezen volgend jaar gegeven, en de eindtoets wordt ook dan pas afgenomen. "Dat is toch zeker een risico", zegt Oostdam. "Deze kinderen krijgen straks een advies van een leerkracht die hen niet langdurig in de klas heeft gehad. En ze moeten een eindtoets maken op een school waar ze nét pas op zitten."

Effect

Maar het is niet alleen voor groep 8 lastig, stelt Oostdam. "Ik vermoed dat het voor alle kinderen effect heeft op hun welbevinden op school. En ook de ouders, die moeten ineens heel veel gaan regelen."

Ook de timing is vervelend. Oostdam erkent: het was beter geweest als de kinderen na de zomervakantie meteen op een nieuwe school hadden kunnen starten, zoals veel ouders met hun kinderen doen als ze bijvoorbeeld naar een nieuwe woonplaats verhuizen.

Belangrijke fase 

"De eerste zes tot acht weken van het schooljaar zijn heel belangrijk, vooral op een basisschool", weet Oostdam. "Dan worden er vriendjes en vriendinnetjes gemaakt en ontstaat er een band tussen de juf of meester en kinderen."

Die fase wordt nu ondermijnd. "De kinderen moeten straks opnieuw hun plekje vinden in een klas, en wéér een band opbouwen met een nieuwe leraar."

Slechte resultaten? 

Of zo'n scholenswitch ook direct effect heeft op de schoolprestaties van de kinderen, valt moeilijk te zeggen. 

Wetenschappers van het Boston College publiceerden een paar jaar geleden hun onderzoek in het wetenschappelijke tijdschrift Child Development. Daaruit bleek dat kinderen die vaak verhuisden, en dus vaak van school wisselden, veel stress ervoeren. Ze haalden over het algemeen minder goede resultaten op rekenen en taal dan kinderen die niet van woon- en leeromgeving waren veranderd.  

"Maar deze situatie is natuurlijk wel uitzonderlijk", zegt Oostdam. "Bovendien verhuizen deze kinderen niet."

Goede overdracht

Vooral bij kinderen die in een belangrijke fase van een leerproces zitten, is het lastig. "Bijvoorbeeld leerlingen in groep 3. Die leren technisch lezen, dat is een fascinerend proces voor een docent om te volgen, maar het is ook héél belangrijk voor de verdere leesontwikkeling. Dat proces moet wel goed worden bewaakt en ondersteund. Het is natuurlijk niet wenselijk dat dat proces opeens wordt onderbroken doordat een kind wordt overgeplaatst naar een andere school."

De hoogleraar zegt dat het ook afhankelijk is van hoe ze worden opgevangen op de nieuwe school waar ze naartoe gaan en hoe snel ze daar weer vriendjes en vriendinnetjes krijgen. En hoe de nieuwe docent de doorlopende leerlijn van de kinderen oppakt.

"Dat is heel belangrijk", zegt Oostdam. "Uit onderzoek weten we dat als een kind in de onderbouw een leerachterstand oploopt, die achterstand in de bovenbouw heel lastig is om in te halen."

Bewust

Maar, zo zegt de hoogleraar: er moet wel een goede overdracht plaatsvinden. "Ik hoop dat de school zich daar bewust van is."

En hoe zit het met de welbekende en vaak gehoorde uitspraak dat kinderen zo flexibel zijn? "Dat klopt, dat zijn ze gelukkig, en vooral de sociale kinderen zullen zich op een goede school snel weer goed voelen. Maar hoe je het ook wendt of keert: het is geen gelukkige situatie."