Sobere ramadan door corona: 'Verdrietig, zo'n lege moskee'
De vastenmaand ramadan start komende nacht. Door de coronamaatregelen wordt dat een sobere editie, want samenkomen mag niet. Terwijl de ramadan bij uitstek een sociaal gebeuren is. Maar of iedereen zich aan de regels houdt, is nog maar de vraag.
Het coronavirus heeft een enorme impact op de ramadan, vertelt imam Yassin Elforkani van de Blauwe Moskee in Amsterdam. "De ramadan is normaal een groot ontmoetingsfestival, waarbij mensen massaal bij elkaar op bezoek gaan en familie- en vriendenbanden versterken."
Maar dat zit er door de coronamaatregelen niet in. Ook het in groten getale samen eten na zonsondergang, de iftar, kan nu niet doorgaan. En elkaar ontmoeten in de moskee is al zeker geen optie.
Lege moskee
Alle maatregelen vragen om een creatieve houding van moskeeën. "We livestreamen op Facebook", zegt Elforkani. "Ik sta nu in een moskee vol kabels in plaats van mensen."
Gaat iedereen zich wel aan die aanpassingen houden tijdens de ramadan? Daar zijn zorgen over, met name over of moslimjongeren zich aan het samenscholingsverbod houden. Normaal komen zij tijdens de ramadan na zonsondergang namelijk vaak samen op straat.
Medewerkers van verschillende moskeeën in onder meer Amsterdam en Den Haag gaan daarom rondjes door wijken lopen, om jongeren die toch samenkomen te wijzen op het samenscholingsverbod. Meer dan twintig moskeeën in Noord-Holland doen mee.
Samenscholing voorkomen
Elforkani noemt het logisch dat jongeren naar buiten willen. "Hun bewegingsruimte is erg klein. De scholen zijn dicht, ze moeten de hele dag thuis vasten, kunnen niet naar de moskee en willen naar buiten. Dat mag natuurlijk, maar niet in groepen. Daar wijzen onze mensen hen op, op een vriendelijke manier."
Dat iemand die ze kennen uit de moskee hen hierop wijst in plaats van bijvoorbeeld een handhaver, zorgt er volgens Elforkani voor dat ze het serieuzer nemen. "Het is eigenlijk niet onze verantwoordelijkheid om dit te doen, maar we willen zo een steentje bijdragen."
"Best wel pijnlijk", noemt Youssef Douzi van jongerenorganisatie FitIn de sobere ramadan. "Het hele gevoel van de ramadan - samen de iftar nuttigen, samen naar de moskee, bij elkaar gaan eten - dat verdwijnt nu naar de achtergrond. Dat idee zit al maanden in je hoofd, en dat zit er nu niet meer in."
Normaal organiseert hij in Hilversum een nachtvoetbaltoernooi tijdens de vastenmaand, om jongeren van de straat te houden. Dat gaat door de maatregelen niet door.
"Blijf gewoon thuis, roepen we die jongeren nu op. Nu heb je bij hen een stok achter de deur, namelijk het samenscholingsverbod. Je kán niet samenkomen, het mag niet van de wet", zegt Douzi.
Of ze zich daaraan houden, weet hij niet. "Het ramadantoernooi is niet voor niets begonnen: er waren negatieve ervaringen met jongeren in Hilversum. Nu het toernooi wegvalt, weten we niet in hoeverre zich dit gaat herhalen. We hopen dat iedereen gewoon rustig blijft, maar we weten niet hoe het uitpakt."
Onderdeel van zijn ramadan is dan ook contact houden met jongeren die normaal zouden komen voetballen. "Je dringt wel tot ze door, maar uiteindelijk is er ook groepsdruk. Als genoeg jongens zeggen: 'we gaan afspreken', probeer dat dan maar tegen te houden."
RTL Nieuws-columnist Yesim Candan, die zichzelf 'liberaal moslim' noemt, verwacht niet dat mensen zich tijdens de ramadan aan de coronamaatregelen houden en van elkaar weg zullen blijven. "De iftar in je eentje vieren, dat doe je niet", zegt ze. "Het is een groepsding, en nu mag dat niet. Dat eten met elkaar delen, dat is zo'n groot onderdeel van de ramadan."
Volgens haar wordt vooral het suikerfeest 'een ding'. "Aan het einde van de ramadan is het drie dagen lang feest. Dan ga je op bezoek bij mensen, heel veel mensen." Dat bezoek ga je niet tegenhouden, voorspelt ze. "Mensen gaan dat gewoon doen. Wie gaat het controleren?"
Hoe je de ramadan toch optimaal beleeft, terwijl je je houdt aan de noodmaatregelen? Imam Elforkani adviseert zijn moskeegangers om van hun eigen woning een moskee te maken en thuis met je gezin te bidden. "En ik ga iedereen adviseren om thuis een imam aan te wijzen."
Ook adviseert hij mensen om eten naar elkaar te sturen, in plaats van samen te gaan eten. "Zo kan je toch van elkaars eten proeven. En het laatste advies dat ik ze geef is natuurlijk: blijf zoveel mogelijk in je eigen huis."
Belangrijke begrippen
Ramadan: De vastenmaand ramadan begint donderdagavond 23 april en eindigt op zaterdagavond 23 mei. Het vasten begint vrijdagochtend vanaf zonsopgang en eindigt 23 mei met het suikerfeest. Tussen zonsopgang en zonsondergang mag er niet gegeten en gedronken worden. Ook seks en roken mogen dan niet.
Iftar: De maaltijd om het vasten te breken na zonsondergang.
Zakat: Een van de pilaren van de Islam, die tijdens de ramadan extra belangrijk is. Het houdt in dat je een bepaald percentage van je inkomen moet doneren aan mensen die het minder hebben. Moslims kunnen ook vrijwilligerswerk doen.
