Zo gaat het straks in het ov: mondkapje verplicht, alleen in uiterste geval boete

1. Het is géén uitje

Het advies blijft gelden: vermijd drukte. Werk vanuit huis en reis niet onnodig. Ga waar mogelijk lopen of pak de fiets tot 8 km en geef elkaar de ruimte. Reis zoveel mogelijk buiten de spits en vermijd drukke plekken. Gebruik trein, bus, tram en metro alleen als het echt niet anders kan. Het openbaar vervoer blijft alleen voor noodzakelijke reizen en is geen uitje.

Om te voorkomen dat het te druk wordt in het openbaar vervoer worden afspraken gemaakt met werkgevers, scholen en attracties. Zo is al met het onderwijs afgesproken dat scholieren en studenten zo min mogelijk gebruik maken van het openbaar vervoer, en sowieso niet tijdens de spits.

Met de sectoren die de komende tijd open gaan, worden afspraken gemaakt over bijvoorbeeld thuiswerken en openingstijden. Bij de publieke werkgevers blijft thuiswerken de komende maanden voor kantoorwerk het uitgangspunt.

2. Een mondkapje is per 1 juni verplicht, maar niet op het perron

• Bij elke reis in het ov heb je een nieuw of gewassen mondkapje nodig. Dus als je in de ochtend én in de middag of avond reist, heb je twee mondkapjes nodig, of moet je het tussendoor goed wassen.
• Zonder mondkapje kom je de trein, bus, tram of metro niet in. 
• Je moet het mondkapje ruim voordat je tram, bus, trein of metro instapt, opzetten. Maar op het perron is het mondkapje dus nog niet verplicht.
• Het advies is om het mondkapje in het ov zo min mogelijk af te zetten.

3. Alleen stoelen aan het raam in de trein

Om verantwoord reizen mogelijk te maken, zijn alleen de stoelen aan de raamzijde beschikbaar in de trein. Deze zijn met een groene sticker aangeduid. Daarmee is in een trein ongeveer 50 procent van de stoelen beschikbaar.

De ov-bedrijven streven naar een zo normaal mogelijke dienstregeling per 1 juni. Hierbij denken ze aan een capaciteit van ongeveer 40 procent in de trein en 30 tot 40 procent voor het vervoer per bus, tram en metro (BTM), afhankelijk van het materiaaltype. 

4. Inchecken

De toegangspoortjes op het station worden om en om opengesteld zodat reizigers 1,5 meter afstand tot elkaar kunnen bewaren. Ook worden bij de contactpunten op de stations (waar je je ov-chipkaart tegenaan houdt om in te checken) 'extra hygiënemaatregelen genomen'. Zo wordt er extra schoongemaakt. Dat gebeurt ook bij incheckpunten in de tram, bus en metro.

5. Regels voor gebruik lift en (rol)trappen

In de lift mogen maximaal 2 personen tegelijk. Op de trap moeten mensen rechts aanhouden en minstens 4 treden afstand houden. Dit geldt ook voor het gebruik van de roltrap.

5. Boetes? Alleen als het niet anders kan

Boa's gaan niet actief speuren naar overtredingen wat betreft afstand houden en het gebruik van mondkapjes en daarvoor boetes uitdelen, maar houden toezicht. Dit houdt in dat ze reizigers informeren en aanspreken op deze regels. "Boa's Veiligheid & Service zullen de-escalerend te werk gaan en kunnen bij het niet naleven een boete uitschrijven. Wordt geen gevolg gegeven aan hun aanwijzingen, dan kan in het uiterste geval een boete worden gegeven. Worden personen agressief of dreigt de situatie te escaleren dan staat de politie altijd paraat."

BOA’s die toezicht houden in het ov worden voorzien van een zogeheten coronakit met professionele maskers als extra bescherming bij incidenten. 

6. Voorlopig geen fietsen in de trein

Voorlopig is het niet toegestaan de fiets mee te nemen in de trein. Maar misschien verandert dat nog in de komende maanden. "We werken nog nader uit wat er nodig is om dit zonder problemen te doen. We monitoren hier de situatie goed en bespreken of we dit wellicht later kunnen aanpassen."

7. Extra ventilatie en ontsmetting

Zowel op de perrons als in de treinen zal de ventilatie verbeterd worden, 'afhankelijk van het advies van het RIVM'. Het materieel (de treinen, trams, bussen en metro's) zullen extra vaak ontsmet worden, zowel na als tijdens de dienstregeling. Daarbij wordt extra aandacht besteed aan de contactpunten zoals OV-chipkaartapparatuur, stangen, deurknoppen en hoofdsteunen.

In treinen waar een toilet aanwezig is worden deze vaker gereinigd en worden zeep en papieren handdoekjes extra aangevuld. 

Het hele protocol voor het openbaar vervoer is hier in te zien.

8. Deuren automatisch open

Om te voorkomen dat reizigers op een knopje moeten drukken om de trein, tram, bus of metro te kunnen verlaten, wordt gekeken of de deuren voortaan, 'daar waar mogelijk', automatisch open kunnen gaan. 

9. Coronatesten voor ov-medewerkers

Ov-medewerkers met klachten kunnen zich laten testen op het coronavirus, net als zorgmedewerkers en docenten in het onderwijs. Hiervoor zijn voldoende testen beschikbaar.

10. Mogelijk spatschermen in tram en bus

De bus- en tramvervoerders onderzoeken of de plaats van de buschauffeur en trambestuurder afgescheiden kan worden met een spatschot. Deze afscheidingen moeten eerst goedgekeurd en veilig zijn. Als de chauffeur is afgeschermd, is voor instappen ook weer mogelijk. Dit is waarschijnlijk nog niet gereed per 1 juni. Tot die tijd blijven reizigers achter instappen.

Buschauffeurs kunnen geen kaartjes verkopen. Omdat reizigers achterin moeten instappen, is controle van de vervoersbewijzen niet goed mogelijk en is extra handhaving nodig, stelt het protocol. Extra handhaving is ook afhankelijk van de wijze waarop reizigers zich aan de verschillende maatregelen en de instructies houden.

Gemengde reacties 

Miljoenen mensen krijgen de komende maanden te maken met de nieuwe maatregelen in het openbaar vervoer. Niet iedereen vindt de regels duidelijk genoeg:

'Geen duidelijkheid voor mensen met beperking'

Het protocol voor het openbaar vervoer laat mensen met een beperking met veel vragen zitten, klaagt Iederin, een organisatie die zich voor de belangen van gehandicapten en chronisch zieken inzet. 

Iederin-beleidsmedewerker Martin Boerjan legt uit dat de communicatie rond het protocol en de gevolgen ervan voor de toegankelijkheid onduidelijk zijn. "De stickers en lijnen waarmee beschikbare plaatsen en looproutes worden aangegeven, zijn zinloos voor mensen met een visuele beperking", geeft hij als voorbeeld van de onduidelijke communicatie.

"Ook geven lang niet alle vervoerders aan wat er gebeurt met reisassistentie waar sommige gehandicapten van afhankelijk zijn. Daarnaast is niet duidelijk wat er met de rolstoelplekken gebeurt", aldus Boerjan. "En wat doet iemand met een auditieve beperking die van liplezen afhankelijk is als het ov-personeel mondkapjes draagt?"

'Brij aan maatregelen'

Reizigersvereniging Rover is bezorgd dat er met het protocol een brij aan maatregelen ontstaat. Volgens de reizigersvereniging brengen de voorschriften geen duidelijkheid voor de reiziger. "We zien een enorme lappendeken aan maatregelen ontstaan, wat het vertrouwen in het ov niet ten goede komt", stelt Rover-directeur Freek Bos.

Rover is teleurgesteld in het ov-protocol. Zo is er geen besluit genomen over waar reizigers in bus of tram kunnen plaatsnemen en is het niet bekend of er extra capaciteit wordt ingezet. Ook is er nog weinig duidelijk over hoe de maatregelen rekening houden met reizigers met een beperking.

Vakbond is tevreden 

De vakbond voor spoorwegpersoneel VVMC is tevreden met het protocol. De bond pleit er wel voor dat de conducteurs en stewards per vervoerder duidelijke instructies krijgen, zegt bestuurder Wim Eilert van VVMC. "Voor ons gold steeds, onze leden werken veilig of niet."

De vakbond kan zich vinden in de afspraken dat conducteurs, stewards en medewerkers op de stations de reizigers kunnen wijzen op de mondkapjesverplichting, maar dat zij die niet actief hoeven te handhaven. "Het geeft de conducteurs ook rust, dat zij weten wat hun bevoegdheden zijn", zegt Eilert.