Nederland investeert in veelbelovend vaccin: 6 vragen aan de maker

Dat vragen we aan Ruud Dobber, de Nederlandse topman van de Brits-Zweedse farmaceut AstraZeneca die het vaccin samen met de universiteit van Oxford aan het ontwikkelen en produceren is.

Allereerst: wat voor vaccin is het precies?

"Eigenlijk is het allemaal redelijk eenvoudig. Het vaccin is een simpel verkoudheidsvirus, en daarin zijn stukjes van het coronavirus ingebouwd. We hopen dat als je dit gevaccineerd krijgt, je afweersysteem die stukjes van het coronavirus detecteert als 'lichaamsvreemd'. Hierdoor ontwikkelt je lichaam een afweerreactie, zodat als je echt in contact komt met corona, je het virus onmiddellijk uitschakelt."

Dus je weet nog niet zeker of het echt werkt?

"Nee, we weten inderdaad nog niet of het gaat werken, maar we zijn wel heel hoopvol. We hebben het virus bijvoorbeeld al op apen getest. Het hele goede nieuws daarbij was dat alle apen die gevaccineerd werden, geen longontsteking ontwikkelden. Dat is een enorme winst. Tegelijkertijd is het een beetje appels met peren vergelijken, want dierexperimenteel onderzoek is moeilijk te vergelijken met onderzoek bij mensen.

Daarom zijn de eerste experimenten met meer dan duizend vrijwilligers uit Engeland nu ook afgerond. Die onderzoeksresultaten mogen wij niet zien, maar de Engelse registratieautoriteiten hebben ons daarna wel toestemming gegeven om weer een nieuwe fase te starten. In de komende weken zullen er 10.000 vrijwilligers in Engeland gevaccineerd gaan worden en dat gaan we ook proberen te doen in de VS en Zuid-Amerika, waaronder Brazilië."

Waarom experimenteren jullie niet met het vaccin in Nederland?

"In de landen waar we het vaccin nu gaan toedienen, is de infectiegraad nog steeds heel hoog. Dat is ontzettend belangrijk, want je moet uiteindelijk weten of het vaccin effectief en veilig is. Daarom moet je ook echt kunnen zien nadat je mensen vaccineert, of ze ziek worden van het coronavirus of niet. Dat kan alleen in landen waar die infectiegraad nog zo hoog is." 

We moeten dus afwachten. Hoe hoog acht u de slagingskans?

"Zoals eerder gezegd: ik ben hoopvol. Toch moeten we afwachten, we hopen in september meer duidelijkheid te hebben. Dan denken we dat we 50.000 tot 60.000 mensen over de hele wereld hebben gevaccineerd, en dat zou ons een hele goede indicatie moeten geven of het vaccin werkt. We kunnen er dus naast zitten, maar ik denk dat het heel belangrijk is dat we dit risico nemen." 

Dat risico nemen we ook omdat wij als groot bedrijf ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid hebben om in deze crisis te helpen en zo snel mogelijk een eind te maken aan deze wereldwijde gezondheidscrisis. Maar ik geef het toe, het is een heel spannend project en tot het allerlaatste moment zullen we niet weten of het succesvol gaat worden. Tegelijkertijd: de signalen die er nu zijn, zijn heel goed."

Het kan dus compleet mislukken. Waarom moet Nederland dan nu al betalen?

"Als het vaccin in september niet blijkt te werken, dan is er natuurlijk ook geen noodzaak meer om de honderden miljoenen vaccins te gaan produceren. De Nederlandse overheid hoeft die productie dan ook niet te betalen. Maar de stappen die we nu zetten tot en met september worden wel doorberekend.

Het vaccin zelf zal gedurende de pandemie zonder winstoogmerk verkocht worden, omdat we die maatschappelijke verantwoordelijkheid als groot bedrijf dus voelen in deze crisis. Over die prijzen zijn we ook heel transparant. Eén vaccin kost een paar euro." 

Nederland is er dus snel bij. Betekent dit dan ook: wie het eerst komt, het eerst maalt?

"Die termen zul je mij niet horen gebruiken. Maar wij hebben een contract met onder andere Nederland gesloten voor miljoenen vaccins. Als het vaccin dus blijkt te werken, leveren wij de vaccins aan de landen die hebben betaald. Het is dan aan hen om een eerlijke verdeling te maken en de vaccins te verspreiden in andere Europese landen en bijvoorbeeld ontwikkelingslanden."