Beerput in turnwereld gaat open: 'Ik werd aan mijn haren getrokken en bespuugd'

Jarenlang werden oud-turnsters Stasja Köhler, Simone Heitinga en Ayla Wilbrink door hun oud-trainer Gerrit Beltman als kind gekleineerd, uitgescholden, vernederd en mishandeld.

Köhler, nu 41 jaar: "Mijn vader was jong overleden. Als ik moest huilen, sloot hij me op in een kamertje. Als ik weer stil was, mocht ik weer komen." Dagelijks werd ze uitgescholden door haar oud-turncoach. "Bijvoorbeeld toen ik make-up op had. Een vuile slet was ik."

Vuile slet

Köhler schreef zeven jaar geleden al een boek met oud-ploeggenootje Simone Heitinga over misstanden in de turnwereld. "Dat zorgde toen even voor ophef, maar daarna werd het ook weer stil."

Oud-turnster Heitinga werd ook jarenlang gekleineerd en mishandeld door de turncoach. "Er zijn zoveel voorvallen", zegt ze. Nog altijd wordt ze emotioneel als ze de verhalen oprakelt. "Als Gerrit boos was, sleepte hij me aan mijn haren door de zaal en moest je naar de kleedkamer. Hij heeft me daar meerdere keren tegen de muur gegooid, aan mijn nek opgetild en in mijn gezicht gespuugd."

Spijtbetuiging 

Dat turncoach Beltman afgelopen weekend met een bekentenis kwam in het Noordhollands Dagblad, kwam als een verrassing voor de oud-turnsters. De coach, nog altijd actief in het buitenland, gaf toe dat hij jonge turnsters tijdens trainingen had mishandeld en vernederd.

"Ik sloeg daarin door, dacht dat het de enige manier was om een topsportmentaliteit te kweken", zei Beltman tegen de krant. Op vragen van RTL Nieuws gaf de turncoach vandaag aan geen verdere toelichting te willen geven. 

Dat de bekentenis na al die jaren komt, voelt aan de ene kant goed bij de oud-turnsters. Maar bevredigend is het niet. "Want het is het halve verhaal", zegt Köhler. Heitinga zegt: "Hij zou hooguit twee keer een ouderlijke tik hebben gegeven. Dat maakt me boos, want dat is een leugen."

Meer trainers onder vuur

Beltman is niet de enige turntrainer die onder vuur ligt. Tientallen turnsters treden onder de hashtag #dossierturnmisbruik naar buiten. Niet alleen in Nederland, maar wereldwijd. De Netflix-documentaire Athlete A over misbruik in de Amerikaanse turnsport heeft daar ook aan bijgedragen. 

"Er zijn absoluut meerdere coaches die zich schuldig hebben gemaakt aan dit soort praktijken", zeggen de oud-turnsters stellig. Sportkoepel NOC*NSF en de turnbond laten desgevraagd weten onderzoek te doen en roepen iedereen op misstanden – desnoods anoniem – te melden. 

Geschopt en geslagen

Een andere naam die valt, is die van bondstrainer Vincent Wevers, de vader van de turntweeling Sanne en Lieke Wevers. Oud-turnster Joy Goedkoop zei gisteren bij Studio Sport tijdens haar loopbaan te zijn geschopt en geslagen door Wevers. Goedkoop trainde van haar zevende tot haar twaalfde bij hem.

Ook Ayla Wilbrink (25) trainde jarenlang onder Wevers. "Wevers was slinkser dan Beltman. Ik heb bij beiden getraind", zegt Wilbrink. "Beltman was nooit aardig, maar Wevers was na de trainingen wel aardig en met hem kon je in je vrije tijd wel goed communiceren. Maar binnen in de zaal kon hij vreselijk zijn."

Ze noemt een voorbeeld: "Toen ik niet goed in mijn vel zat, moest ik wekenlang alleen trainen. Als straf mocht niemand iets tegen me zeggen. Pure vernedering." Wevers wil vooralsnog niet reageren op de uitlatingen, maar heeft aangegeven later met een verklaring te zullen komen.

Vernederingen hakken erin

Gedragswetenschapper Nicolette Schipper schrikt van de verhalen. "Emotioneel grensoverschrijdend gedrag heeft ernstige gevolgen. Helemaal voor jonge kinderen", zegt de wetenschapper. "Kinderen leunen erg op volwassenen. Hun vertrouwen wordt geschaad en ze voelen zich daardoor onveilig omdat kinderen nog geen eigen besef hebben."

Sportpsycholoog Rico Schuijers stelt ook dat de keiharde benadering, die van oorsprong uit Oost-Europa en China komt, niet werkt. "Wetenschappelijke studies wijzen dat uit."

De oud-turnsters bevestigen dat de jarenlange vernederingen er hebben ingehakt. "Als ik dit van tevoren had geweten, had ik er niet aan begonnen. Maar spijt heb ik niet van. Turnen was mijn alles", zegt Köhler. En Heitinga: "Sommige meisjes zijn dit nooit te boven gekomen."

Jarenlange vernedering

Ook bij Wilbrink heeft de jarenlange vernedering er flink ingehakt. "Ik heb nu een mooi leven, maar het heeft me allemaal absoluut een knauw gegeven. Ik heb me jarenlang eenzaam gevoeld en had nul eigenwaarde. Ook had ik lang moeite met eten. We werden destijds drie keer per dag gewogen. Als ik te dik was, kwam je gewichtsgrafiek aan de muur te hangen en werd je uitgescholden voor dikke koe."

Wat voor haar het moeilijkste was? "Dat andere trainers 's avonds naar me toe kwamen om te zeggen dat ze het zo erg voor me vonden. Maar overdag tijdens trainingen deden ze niets. Dan kozen ze weer voor hun eigenbelang in plaats van dat van het kind."

Ouders wisten van niets

Of ze hun ouders niets kwalijk nemen? "Die wisten het niet", zegt Simone Heitinga. "Beltman loog ook. Hij zei bijvoorbeeld dat we gewoon naar school gingen. Veel pupillen woonden bij hem in en we waren vaak weg op trainingskampen."

Köhler vult aan: "Hij isoleerde ons van onze ouders. Gerrit was als een vader voor ons.. Ik woonde bij hem in zodat ik me volledig op de sport kon richten. En vergis je niet, turnen was ons leven. Ik had verder niets."

Hoop op verandering

Ook Wilbrink neemt het haar ouders niet kwalijk. Maar ze hoopt wel op verandering in de turnwereld. En ze denkt dat dat nu eindelijk gaat gebeuren.

"Ik hoop dat de sportbonden nu de ballen tonen en erkennen dat er fouten zijn gemaakt. Ik hoop dat ze naar onze verhalen luisteren en ons vragen wat er nodig is om nieuw beleid te maken. Want na tientallen jaren is het wel duidelijk: dit mag nooit meer gebeuren."

Reactie NOC*NSF en KNGU

"Wij realiseren ons hoe pijnlijk, schokkend en confronterend het moet zijn om deze ervaringen te delen. Het Centrum Veilige Sport Nederland staat open voor iedereen die zijn of haar verhaal uit de turn- of andere sport wil delen. Dat kan ook anoniem."

"Gymnastiekunie KNGU heeft in haar reactie aangekondigd dat iedere melding zal worden opgevolgd door grondig en zorgvuldig onderzoek. Nog deze week zullen de eerste gesprekken met betrokkenen plaats vinden waar het coaches betreft die momenteel in dienst zijn van de KNGU. NOC*NSF staat volledig achter deze acties van de KNGU en zal de uitkomsten van de onderzoeken nauwgezet volgen."