Politietop wist al langer van racistische appjes agenten, maar greep niet in

Dat blijkt uit een reconstructie door de onderzoeksredactie van RTL Nieuws. Daaruit blijkt ook dat de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb zijn gemeenteraad onjuist heeft geïnformeerd.

Apps aan politiechef voorgelezen

Deze zomer onthulde NRC Handelsblad het bestaan van een Whatsappgroep waarin vijf jeugdagenten racistische berichten hebben gedeeld. De agenten noemden in de 'Jan Smit appgroep' burgers met een migratieachtergrond onder meer 'kankervolk', 'kutafrikanen' en 'pauperallochtonen', op wie ze willen 'schieten'. De politieleiding reageerde na de publicatie geschokt en stelde onmiddellijk een disciplinair en strafrechtelijk onderzoek in.

Maar nu blijkt dat de politieleiding in Rotterdam hierover al op 14 februari 2019 is geïnformeerd door klokkenluiders, zo vertellen twee bronnen aan RTL Nieuws. De racistische teksten uit de Whatsappgroep zijn toen voorgelezen aan de toenmalige politiechef Frank Paauw en zijn plaatsvervanger Helmoed Wierda.

Carel Boers, destijds werkzaam als adviseur/coach voor de Nationale Politie, was bij dat gesprek aanwezig. Hij zegt: "Er is toen duidelijk aangegeven dat er een appgroep is en welke appjes er daar rondgaan. En we hebben zeker vermeld dat het om appjes van jeugdagenten in Rotterdam gaat, maar daarna gebeurde er niks", zegt Boers. De andere klokkenluider bevestigt dat het zo is gegaan.

Bewijs op geluidsopname

Vorige maand vertelde burgemeester Aboutaleb de Rotterdamse gemeenteraad nog dat klokkenluiders in juni 2019, een jaar voor de publicatie door NRC, over de apps hadden gesproken met de politieleiding. Dat was met Hans Vissers, de hoogste politiebaas van Rotterdam en zijn plaatsvervanger Karin Krukkert. Maar er zou toen 'geen enkele start of begin' zijn geweest om de mensen achter de berichten op te sporen.

Maar die bewering van de burgemeester blijkt niet te kloppen. RTL Nieuws beschikt namelijk over de geluidsopnames van dat bewuste gesprek op 26 juni 2019. Daarin is te horen hoe klokkenluider Carel Boers de racistische Whatsappberichten letterlijk voorleest aan Vissers en Krukkert. Daarbij zegt hij dat het om jeugdagenten gaat van de eenheid Rotterdam.

Tijdens het gesprek geven de klokkenluiders aan geen verdere informatie te kunnen geven over de herkomst van de Whatsappberichten, om hun bronnen te beschermen. Op de opname is wel te horen dat een tweede klokkenluider tegen Vissers zegt dat hij ze 'op termijn zeker gaat krijgen'. Maar in de maanden na het gesprek heeft niemand van de Rotterdamse politie hen verzocht om de schermafbeeldingen van de appgesprekken te delen. Terwijl daarop de namen en telefoonnummers van de agenten te zien zijn.

Klokkenluiders horen niets meer

"Meneer Vissers heeft aangegeven dat hij het in de eenheidsleiding zou bespreken en er na zijn vakantie op terug zou komen", zegt Boers in een interview met RTL Nieuws. "Maar we hebben nooit meer iets van hem gehoord." Boers zegt nu dat hij en de andere klokkenluider wel degelijk bereid waren om de informatie te delen, dat blijkt ook uit de gespreksopname.

Uit de opname blijkt verder dat de toenmalig politiechef van Rotterdam, Hans Vissers, wel schrok van de geciteerde Whatsappberichten. Te horen is dat hij erkent dat berichten als deze 'gewoon traceerbaar' zijn en dat hij er schande van spreekt dat leidinggevenden op meldingen van discriminatie en racisme geen actie ondernemen.

De klokkenluiders zijn niet alleen boos op de politie, maar ook op burgemeester Aboutaleb. Die stelde vorige maand in de gemeenteraad dat de klokkenluiders vooral uit waren op een opdracht van de politie. "Het gesprek met de zogenoemde klokkenluiders eindigde in een vorm van: als je ons inhuurt gaan wij hier een einde aan maken," aldus Aboutaleb op 9 juli jongstleden.

Verzoek excuses Aboutaleb

Uit de gespreksopname blijkt niet dat de klokkenluiders uit zijn op een opdracht. Ook in gesprekken met RTL Nieuws ontkennen ze dat dat een doel was van het gesprek. "Ik begeleid drie vrouwen die alle drie discriminatie hebben meegemaakt bij de politie," zegt Boers. "Dat doe ik voor niks. Dus de gedachte dat ik een geldwolf ben, die heb ik geen seconde." Hij wil dat burgemeester Aboutaleb zijn excuses aan hem aanbiedt en dat de politie meldingen van grensoverschrijdend gedrag beter gaat onderzoeken.

Boers heeft vorig jaar zijn betaalde werkzaamheden voor de politie neergelegd, omdat hij van mening is dat de politieleiding onvoldoende optreedt tegen misstanden binnen de organisatie.

Reacties van politie en burgemeester

Politie Rotterdam:

De politie erkent dat er in februari en juni 2019 gesprekken zijn gevoerd tussen de politieleiding Rotterdam en de klokkenluiders, waaronder Carel Boers. Maar de informatie die de klokkenluiders gaven over de racistische berichten was niet concreet en expliciet genoeg waardoor de politie er niets mee kon, zegt de politie. Vanwege vertrouwelijkheid kon de informatie niet worden gedeeld en de klokkenluiders zijn hier later ook niet op teruggekomen, zegt de politie.

Burgemeester Aboutaleb:

In een reactie zegt burgemeester Aboutaleb van Rotterdam dat hij op 30 juni jl. voor het eerst door de politieleiding op de hoogte is gebracht van het bestaan van de racistische appjes. Hij blijft van mening dat de politie adequaat heeft gereageerd. De burgemeester stelt dat Boers met het gesprek erop uit was om een betaalde opdracht te krijgen. Die stelling komt niet overeen met wat te horen is op de geluidsopname van het gesprek van 14 juni 2019.

Lees hier de antwoorden van de politie en burgemeester op de vragen van RTL Nieuws.

Heeft u tips over discriminatie & racisme binnen de politie laat het de onderzoeksreactie van RTL Nieuws weten en mail naar onderzoek@rtl.nl