Lachgas verslavender dan gedacht: 'Het is geen onschuldig middel'

Artsen en onderzoekers dachten tot nu toe dat lachgas niet verslavend kon zijn omdat het effect zo kort is. Het tegendeel blijkt waar, zegt Jelmer Weijs namens de Vereniging Verslavingsgeneeskunde Nederland (VVGN) en zelf verslavingsarts bij Jellinek. "We zien nu dat het niet alleen gaat om een geestelijke verslaving, maar dat het wel degelijk een lichamelijke verslaving kan zijn."

De artsen zien bij deze drug de criteria die bij een verslaving horen, zoals craving, meer nodig hebben voor hetzelfde effect, en ontwenningsverschijnselen als je stopt. "Je lichaam wordt er wel degelijk afhankelijk van. Het is verslavender dan we dachten."

Ontwenningsverschijnselen

De VVGN ondervroeg haar leden hoeveel patiënten zij afgelopen jaar hebben behandeld. Driekwart van de respondenten geeft aan patiënten te hebben behandeld met een lachgasverslaving. Het aantal behandelde lachgaspatiënten per arts verschilt van 1 tot 50 patiënten het afgelopen jaar. "Dat is opzienbarend", zegt Weijs, "omdat we dachten er geen lachgasverslaafden zouden zijn." 

Ook Weijs ziet meer patiënten die niet zonder deze drug kunnen. "Ik werk op een detoxafdeling van Jellinek en daar komen nu ook patiënten met een lachgasverslaving. Sommige mensen hebben een aantal dagen nodig om te ontwennen."

Volgens Alex van Dongen, preventiemedewerker van Novadic-Kentron, is het nu heel duidelijk dat lachgas verslavend is. Hij ziet parallellen met het middel GHB. "Van GHB werd in het begin ook gezegd dat het niet verslavend zou werken. Later bleek dat het extreem verslavend is. Pas als een nieuwe drug mainstream wordt, kom je er pas achter hoe verslavend het is."

Van Dongen legt uit dat ze dat nu ook zien bij lachgas. "De hersenen geven aan: ik moet meer. En als mensen stoppen, zie je ook echte ontwenningsverschijnselen. Dan trillen ze. Er zijn al gebruikers van lachgas opgenomen in de detoxafdeling van de kliniek voordat de behandeling gestart kon worden."

Massaal gebruik

Ook het Trimbos-instituut ziet deze ontwikkeling. Laura Nijkamp, onderzoeker bij Trimbos: "De ontwikkelingen zijn zorgwekkend. We krijgen steeds meer signalen over problematisch gebruik van lachgas met negatieve gevolgen voor de gezondheid. Het is geen onschuldig middel."

Hoe kan het dat artsen en wetenschappers nu pas zien dat lachgas wel degelijk verslavend is? "Toen dit middel op de markt kwam, hebben we nooit voorzien dat het zo massaal gebruikt zou gaan worden", verklaart Nijkamp.

Lachgas is volgens Nijkamp sinds 2016 in opkomst. "Het valt sindsdien onder de warenwet en is dus door iedereen te verkrijgen. De gebruiksgroep is overwegend jong en de beschikbaarheid van het middel is groot. Het gebruik leek in het begin stabiel. We zijn overvallen door hoe snel de ontwikkelingen vanaf dat moment zijn gegaan."

Meer onderzoek

Het Trimbos-instituut wil daarom dat meer onderzoek naar de verslavende werking van lachgas. Nijkamp: "De signalen die wij krijgen over verslaving vallen op. Daar moeten we grip op krijgen. Meer onderzoek helpt bij het vaststellen van hoe het zit met afhankelijkheid, daar weten we nu nog te weinig van. Los daarvan is het nu ook al zaak om problematisch gebruik te signaleren en bespreekbaar te maken. Bijvoorbeeld door de omgeving van de gebruiker erbij te betrekken."

Volgens de vereniging voor Verslavingsgeneeskunde ligt de winst in preventie. Verslavingsarts Jelmer Weijs: "Men denkt bijna dat het een onschadelijke of onschuldige drug is. Dat blijkt niet zo te zijn. Sinds het onder de warenwet valt, zijn het gebruik en de de verkrijgbaarheid enorm toegenomen. Bij hevige gebruikers zelfs in de vorm van tanks. Dat dit gebeurt is opzienbarend voor een drug waarvan men dacht dat je na een paar ballonnen genoeg hebt. Het beeld van ouders die denken dat het geen kwaad kan dat hun kind dit gebruikt, moet echt veranderen."