Wie verplicht op het werk moet zijn, heeft sinds corona meer stress en minder plezier

Thuiswerkers hebben het zwaar, dat weten we wel. Maar hoe gaat het eigenlijk met de mensen die wel iedere dag de deur uit moeten om te gaan werken? Ook zij hebben het moeilijk, blijkt uit een enquête van RTL Nieuws en FNV onder leden van de vakbond. 

Ruim 70 procent van alle respondenten zegt dat het werk nu meer energie kost. Daarnaast is het werkplezier voor bijna twee derde van de mensen minder. Bijna 70 procent van alle respondenten zegt meer stress te hebben op het werk dan voor de coronacrisis, een kwart zelfs veel meer. 

Agressieve klanten 

Medewerkers uit de detailhandel springen eruit in de cijfers, ze voelen zicht kwetsbaarder en ervaren meer werkdruk dan de meeste werknemers uit andere sectoren. 80 procent van de respondenten uit de detailhandel ervaart stress omdat mensen met wie ze te maken hebben (collega's, klanten, leveranciers) het niet zo nauw nemen met de coronaregels.

Een vakkenvuller vertelt RTL Nieuws hoe de klanten in de supermarkt nog altijd over haar heen hangen. "En er ontstaat agressie over alles, over de speciale uurtjes voor ouderen, over het alcoholverbod na acht uur 's avonds." Het liefst zou ze beveiligers op de winkelvloer zien zodat zij en haar collega's niet steeds zelf de strijd aan hoeven gaan.

Kwetsbaar achter de toonbank

Een verkoopmedewerkster van een boekhandel drukt zich iets steviger uit. Ze merkt plat gezegd dat haar klanten 'schijt hebben' aan de verplichte looproute en het verplichte mandje. Vooral ouderen komen veel te dicht op haar en haar collega's staan. 

Het constant rekening houden met elkaar, met zowel klanten als collega's, is vermoeiend. "Ik sta acht uur lang rekening te houden met anderen. Ik loop ook veel om om afstand te houden, ik maak heel wat meer meters dan vroeger."

Ze voelt zich kwetsbaar. "Ik werk met contant geld, pakketjes. Ik heb constant dingen in mijn handen die iemand anders net vast heeft gehad. Ik moet goed opletten dat ik steeds mijn handen blijf wassen."

Opvallendste cijfers uit de enquête:

• 52 procent van de respondenten zegt dat er sprake is van structurele onderbezetting op het werk, doordat collega's met klachten of in quarantaine thuis zitten. In de zorg zegt zelfs 64 procent dit te herkennen.  
• 43 procent zegt dat de coronacrisis en bijbehorende maatregelen op de werkvloer leiden tot vervelende discussies en/of ruzies. In de zorg is dit percentage lager: 36 procent. In de detailhandel aanzienlijk hoger: 71 procent.
• 41 procent van de respondenten is het eens met de stelling dat de werkgever voldoende oog heeft voor werkomstandigheden die door het coronavirus veranderd zijn. 48 procent is het daarmee oneens.
• Een kwart van de respondenten zegt dat medewerkers die volgens de regels in quarantaine zouden moeten zitten, van de werkgever soms toch moeten komen werken. In de zorg ligt dit op 37 procent. Belangrijk om daarbij te vermelden is dat voor zorgmedewerkers andere regels gelden. Bij hoge uitzondering, als de continuïteit van zorg in het geding komt, mogen zij volgens de richtlijnen ook met klachten ingezet worden.

Verantwoording  

Vakbond FNV heeft via haar nieuwsbrief leden opgeroepen de enquête in te vullen. Er is gescreend op mensen die minstens 75 procent van de tijd buiten de deur werken. Bijna 2000 mensen vulden de enquête in, in de periode van 12 tot en met 16 november. FNV is met net iets minder dan een miljoen leden de grootste vakbond van Nederland.

De FNV-leden die in het artikel aan het woord komen, wilden alleen anoniem over hun ervaringen vertellen omdat ze bang zijn voor problemen met hun leidinggevenden. 

Geschrokken van lakse werkgevers

Kitty Jong, vicevoorzitter van de FNV, is geschrokken van de uitkomsten van de enquête. Met name van de houding van werkgevers. "Het is niet acceptabel dat een deel van de werkgevers niet genoeg doet om besmettingen te voorkomen. Maar ook dat bijna 50 procent van de werkgevers geen oog heeft voor de veranderende werkomstandigheden. Bovendien staan arbeidsvoorwaarden ook nog eens onder druk, bijvoorbeeld doordat cao-onderhandelingen stilliggen vanwege corona."

De Jong vreest dat overheid en werkgevers de mensen op de werkvloer uit het oog verliezen. "Dit zijn de medewerkers die onze samenleving draaiende houden. In het begin noemden we dit de vitale sectoren, die term hoor ik niet meer. De overheid is heel druk met richtlijnen rond thuis blijven werken  – belangrijk, ook daar werken mensen. Maar voor de problemen met mensen die naar hun werk moeten, doen we maar wat met z'n allen." 

Geen tijd om gereedschap te ontsmetten

Voor een FNV-lid dat in de productie werkt, was niet de vraag of, maar wanneer ze corona zou krijgen. "Ik belde mijn ouders die in de 80 zijn dat ik voorlopig niet op bezoek zou komen. Ik heb een moeder met gezondheidsproblemen." En inderdaad, ze raakte besmet. Op een gegeven moment was zelfs de helft van de collega's van haar afdeling besmet. Die mensen zaten thuis, maar het werk moest op hetzelfde tempo blijven doorgaan. 

"Ik snap dat dat moet, zo gaat het in de productie, maar soms vind ik het te extreem", vertelt de vrouw aan RTL Nieuws. "Er is niet meer ruimte op de werkvloer gekomen om afstand te houden, absoluut niet. Ik werk met het gereedschap dat iemand anders een minuut eerder in z'n hand heeft gehad en tijd om dat schoon te maken is er niet. In de kantine schuiven mensen met de stoelen en let niemand op de anderhalve meter."

'Je mag niet zeuren'

Een monteur in de technische dienst heeft ook dagelijks werk waarbij afstand houden onmogelijk is. Hij werkt in kleine ruimtes en met onderdelen die soms met drie man moeten worden opgetild.

Maar dat is niet zijn grootste probleem. Waar hij zich steeds meer aan begint te ergeren, is dat zijn collega's die wel thuis kunnen werken daar maar een deel van het werk kunnen doen. De rest komt op het bordje van de uitgedunde club mensen die nog op de werkvloer rondloopt. "Wij krijgen steeds de vraag of we dit of dat ook even kunnen oplossen. Het is moeilijk om over dit probleem te praten. Je mag niet zeuren, niet de vuile was buiten hangen."  

Respect en waardering belangrijkst

Stress, werkdruk, minder plezier. Je zou zeggen dat een massale burn-out op de loer ligt. Lex Burdorf, hoogleraar maatschappelijke gezondheidszorg van het Erasmus MC, is daar niet zo bang voor. "Mensen kunnen best wat hebben. Ik denk dat de meeste bedrijven ook wel bezig zijn om de mensen, zowel thuis als op de vloer, goed aan het werk te houden."

Het is volgens de hoogleraar wel essentieel hoe chefs nu met hun medewerkers omgaan. "Financieel belonen werkt maar in beperkte mate, voortdurend respect en waardering uitspreken is eigenlijk het belangrijkst. Dan is bij mensen het vermogen om hun werk goed te doen het grootst. Leidinggevenden moeten daar nu nog meer oog voor hebben. Ze moeten goed kijken hoe iedereen op de situatie reageert, mensen vragen hoe het met ze gaat."