Het weer is niet 'normaal' meer, dus stoppen meteorologen met die term

'Gemiddeld' in plaats van 'normaal'. Dat klinkt misschien als een klein verschil, maar voor meteorologen is het iets groots.

De aanleiding is dat het KNMI het gemiddelde weer in Nederland opnieuw heeft berekend. Dat gebeurt elke tien jaar, en dat doen andere meteorologische instituten in de wereld ook. Omdat 2020 voorbij is, was het weer tijd voor een update.

Abnormale stijging

Met zo'n langjarig gemiddelde, gebaseerd op het weer van de afgelopen dertig jaar, kunnen meteorologen het weer van morgen of overmorgen vergelijken. Dat bedoelden ze dus met de uitdrukking 'normaal voor de tijd van het jaar'.  

Je zag het vast aankomen: het nieuwe temperatuurgemiddelde is natuurlijk hoger uitgevallen dan de berekening van tien jaar geleden. Omdat die stijging allesbehalve normaal is, moeten we het ook niet meer zo noemen, zegt Nicolien Kroon van Buienradar.  

Warmterecord na warmterecord

"We gebruiken daarom sinds 1 januari het woord 'gemiddeld'. Als je 'normaal' blijft gebruiken, kunnen mensen denken dat de temperatuur van nu normaal is, maar dat is het natuurlijk niet. De temperatuur stijgt heel hard, zeker de laatste jaren. De meeste warmterecords zijn van de afgelopen jaren. Neem de top 10 warmste jaren, die zijn allemaal van na 2000, op 1999 na." 

De 'klimaatstreepjescode' van het KNMI laat het oplopen van de gemiddelde jaartemperatuur goed zien (blauw voor relatief koele jaren, rood voor relatief warme jaren): 

Buienradar, dat ook het weerbericht van RTL Nieuws verzorgt, volgt het voorbeeld van de collega’s van de NOS. Nicolien Kroon: "We waren het allemaal eens met de tweet van Peter Kuipers Munnike en toen was het besluit snel genomen. Ook omdat de klimaatverandering nu heel urgent is. Dat moeten we niet bagatelliseren door het normaal te gaan noemen." 

Waarom elke tien jaar een nieuw gemiddelde?

Elke tien jaar stelt het KNMI ons klimaat opnieuw vast. Met het klimaat bedoelen meteorologen het gemiddelde weer over een periode van dertig jaar. 

Dat gemiddelde vertelt ons met welke temperatuur, neerslag, zonnestraling, wind, vochtigheid en verdamping we rekening moeten houden. Wat het KNMI is opgevallen aan de afgelopen dertig jaar (1991-2020): "Het aantal tropische dagen is toegenomen. Het regent in de zomer en de winter gemiddeld meer. We zien dat het aantal vorstdagen afneemt en we zien een toename van het aantal zonuren."

Dat is handig om te weten. Niet alleen voor jou persoonlijk, maar bijvoorbeeld ook voor het nemen van hittemaatregelen; het isoleren van huizen; het onderhoud van dijken of bij het aanleggen van zonnepanelen. 

'Volksverlakkerij'  

Bioloog Maarten Loonen van de Rijksuniversiteit Groningen heeft grote moeite met die herberekening van het KNMI. Hij doet al dertig jaar onderzoek in het noordpoolgebied en ziet daar de temperatuur snel oplopen, vooral de laatste jaren. "Iedere zomer vaar ik daar op een boot waar een jaar terug nog een gletsjer lag."  

Zijn zorg: met het nieuwe gemiddelde lijkt het alsof de aarde juist minder opwarmt. Hij legt het uit met een voorbeeld: stel, het was op 31 december 4 graden. Dat noemde de weerman in 2020 nog 1 graad warmer dan normaal, maar nu is diezelfde temperatuur opeens normaal voor de tijd van het jaar.

"Ik ben bang dat veel mensen niet doorhebben dat het gemiddelde is opgeschoven. Dat noem ik volksverlakkerij. Aardig dat de meteorologen nu 'gemiddeld' zeggen in plaats van 'normaal', maar daar los je niet alles mee op."

Nicolien Kroon van Buienradar belooft dat het niet blijft bij het aanpassen van dat ene woord: "Wij zullen geregeld onderwerpen aansnijden die over klimaatverandering gaan en ons publiek laten zien hoeveel graden de temperatuur de afgelopen decennia is gestegen." 

Maar eerst zal ze zich concentreren op niet per ongeluk toch 'normaal' zeggen. Na die jarenlange gewoonte is een verspreking zo gemaakt. Ze rekent op je begrip.