Moe, moedeloos, de rek is eruit – jongeren kunnen lockdown niet meer aan

Psycholoog Gijs Coppens ziet het in de hoofden veranderen. In het begin van de pandemie was er angst, in de zomer even ontspanning. We zitten volgens Coppens nu in de fase waarin de coronacrisis een chronische toestand lijkt te worden, zonder zicht op een uitweg.

Coppens is oprichter van het nieuwe zorgplatform OpenUp, dat online en telefonisch gratis psychische hulp biedt tijdens de lockdown. De generaties tot 35 jaar oud baren hem de meeste zorgen. 

'Lockdown is uit verhouding'

Meer dan de helft van de jongeren rapporteert mentale klachten, zegt Coppens. Hij heeft er onderzoek naar gedaan. "Denk aan piekerklachten, slaapproblemen, angst om een baan te verliezen, somberheid. Ze voelen zich weken achtereen rot."

'Tegennatuurlijk' noemt de psycholoog de huidige lockdown daarom. "Je kunt mensen niet een jaar lang in deze positie houden. Het beschermen van de kwetsbare groep staat waarschijnlijk niet meer in verhouding tot het lijden van die andere groep. De lockdown lijkt zijn proportionaliteit te verliezen."  

Maar versoepelen is zo makkelijk niet. Het lastige voor premier Mark Rutte, coronaminister Hugo de Jonge en de andere ministers is dat de besmettings- en ziekenhuiscijfers eigenlijk nog geen versoepeling toelaten.

Politiek verslaggever Floor Bremer: "De ministers zeggen zelf dat ze in een split zitten. Ze voelen aan de ene kant maatschappelijk druk. Van ondernemers die omvallen of van mensen die zeggen: het is mooi weer, we willen naar buiten. Aan de andere kant is het nog steeds zo dat het aantal besmettingen niet daalt en dat de derde golf zich aandient."

'Die uitzichtloosheid is ook erg'

Bij het invoeren of afschaffen van coronaregels kijkt het kabinet vooral naar de overbelasting van de ziekenhuizen. Als die maar niet weer overspoeld worden met vele benauwde, hoestende patiënten die acuut intensieve zorg nodig hebben.

Maar het is net zo nodig om oog te hebben voor de maatschappelijke gevolgen, zegt Andrea Evers, hoogleraar gezondheidspsychologie van de Universiteit Leiden. De aandacht daarvoor begint langzaam te komen, maar dat moet nog veel beter, vindt zij.

"De strenge lockdown geeft mensen zo’n uitzichtloos gevoel. Helemaal als je jong bent of als jou economisch gezien het water aan de lippen staat. Het kabinet moet laten zien dat het dat ziet."

Maatregelen versoepelen kan volgens Evers ook zonder dat er meteen een gevaar is voor de volksgezondheid. "Geef jongeren bijvoorbeeld af en toe de mogelijkheid bij elkaar te komen. Dat is net iets ingewikkelder dan alles dichtgooien, maar daarmee kom je wel tegemoet aan de behoefte en kunnen zij de maatregelen beter volhouden."

Avondklok uitgeruild

Coppens windt zich ook op over het verlengen van de avondklok. "Dat zou de maatregel zijn die als eerste weer werd afgeschaft, maar dat doet premier Rutte niet."

"Voor jongere generaties is de avondklok zwaarder dan voor oudere generaties", zegt hij. "Als je je als overheid niet aan je woord houdt, negeer je die generaties. Dat is heel demoraliserend."

Het verlengen van de avondklok is in wezen een gebroken belofte, zegt ook verslaggever Floor Bremer. Maar er zit iets achter. "Het kabinet houdt de regel in stand omdat er onverwachts best een groot draagvlak voor bestaat in de samenleving. Ze waren het niet van plan, maar nu denken de ministers: 'Als die avondklok wel lekker loopt, houden we het zo en laten we in plaats daarvan de kappers weer aan het werk gaan'. De roep om versoepeling op dat vlak is veel luider. Een soort uitruil dus."

Vierde of zelfs vijfde golf

Psycholoog Coppens hoopt op wat meer creativiteit van premier Rutte en zijn kabinet. "Deze lockdown lijkt mij op lange termijn niet houdbaar. De discussie moet gaan over hoe we kunnen leven met dit soort uitbraken. Wat als er een vierde, vijfde golf komt?"

Wat volgens Evers zou helpen: als behalve een OMT ook een Impact Management Team bestaat, een groep deskundigen die over de impact van de coronacrisis adviseert. Die oplossingen bedenkt. Hoe zorg je dat jongeren niet (weer) helemaal somber worden, als de besmettingen weer oplopen? Daar moeten plannen voor klaarstaan, vindt zij als gedragsdeskundige.

Drie tips om de moed er in te houden

Psycholoog Gijs Coppens heeft drie simpele adviezen.

• Hou structuur in je dag, dagritme dus
• Doe iets leuks ter afleiding, hoe moeilijk dat ook is. Ga buiten wandelen, spreek af met een vriend of vriendin in het park, ga gamen, een goed boek lezen, lekkere dingetjes kopen, lekker koken thuis.
• Blijf in contact met andere mensen. Zoek elkaar op binnen wat mag. 

Coppens: "En gaat het echt niet, meld je dan bij OpenUp. Wij bieden iedereen een preventief consult aan, chatten of videobellen met een psycholoog. Ons platform bereikt 10.000 mensen per maand, dus je bent niet de enige."