Ging Sidney Smeets te ver? 'De wet zegt iets anders dan onderbuikgevoel'

De commotie ontstond op Twitter, toen verschillende tieners en jonge mannen bekendmaakten dat ze in het verleden benaderd zijn door Smeets, een vooraanstaand strafrechtadvocaat die sinds twee weken Tweede Kamerlid is voor D66.

De aantijgingen liegen er niet om: de veertiger Smeets zocht contact met tienerjongens via social media, maakte complimenten, stuurde seksueel getinte berichten en vroeg ook om af te spreken. Ook op homo-datingapp Grindr was hij actief. Het kwam tot afspraakjes bij hem thuis.

Enkele jongens deden hun verhaal in de Volkskrant en Het Parool. Ze vertelden dat ze op 15-, 16- of 17-jarige leeftijd benaderd werden. En ja, ze waren 16 of ouder, en het kwam – op vrijwillige basis – tot seksuele handelingen.

Net uit de kast

Maar een aantal jonge mannen vertellen dat ze 'er een vreemd gevoel' aan overgehouden hebben. Quinten bijvoorbeeld, werd op 17-jarige leeftijd benaderd, schrijft de Volkskrant. "Ik kwam net uit de kast. Hij had status, leek iemand die ik kon vertrouwen en die mij begreep. Aanvankelijk was ik blij met de aandacht. (...) Als ik eraan denk, krijg ik rillingen door mijn hele lichaam. Hij speelde met zijn macht op mij in."

De kritiek op Smeets wordt versterkt door het feit dat hij als advocaat jarenlang bezig is geweest met het zedenrecht. Dat zegt ook Jens, die op 15-jarige leeftijd benaderd werd. "Hij is advocaat en weet donders goed wat hij wel en niet kan maken. Berichtjes sturen naar tientallen minderjarigen mag misschien van de wet, maar is het moreel ook juist? Dat hij nog in de Kamer zit, vind ik een verrekt schandaal."

Strafrechtadvocaten gespecialiseerd in zedenzaken benadrukken dat, op basis van wat nu bekend is, geen sprake is van strafbaar handelen. De wetgever heeft 'er juist heel bewust' voor gekozen dat mensen vanaf 16 jaar seksueel zelfbeschikkingsrecht hebben: je mag, zonder toestemming van ouders, in beginsel seks hebben met wie je maar wilt. Als het maar vrijwillig is.

Overigens: als je nog geen 16 bent, is het ook niet strafbaar om seks te hebben, als het maar met een leeftijdsgenoot gebeurt. Er zijn nog wat andere uitzonderingen: zo mag je niet bij iemand die jonger dan 18 is, betalen voor seks. 

Machtspositie

En speelt het nog een rol als iemand een machtspositie heeft of een bepaalde status? "Dat is een lastige", zegt strafrechtadvocaat Ivonne Leenhouwers. "Hier spelen allerlei morele dilemma’s een rol, waar mensen heel verschillend over kunnen denken."

Het uitgangspunt in de huidige zedenwet, zegt Leenhouwers, is dat je in principe vanaf je 16de zelf mag en ook kunt kiezen met wie je seks hebt en met wie niet. "En op wiens avances je wil in gaan of niet. Dat kan heel goed iemand zijn die ouder is dan jij, of die slimmer is of een betere functie heeft. Dat gegeven is niet voldoende om van onvrijwilligheid te kunnen spreken."

Grooming

Het kan bijvoorbeeld ook de reden zijn dat een persoon en ander persoon juist aantrekkelijk vindt, zegt Leenhouwers. "Pas als iemand een machtspositie of zijn overwicht expres inzet om iemand te dwingen iets te doen tegen zijn of haar wil, en de dwingende partij weet dit, is er sprake van strafbaar handelen."

Maar maakte Smeets zich niet schuldig aan grooming? Daar lijkt het niet op, voor zover nu bekend. "Bij grooming leg je bewust met iemand beneden de 16 jaar contact en probeer je iemand te beïnvloeden, met als doel om iemand seksueel te kunnen misbruiken. Iemand beneden de 16 alleen maar aanspreken, is geen strafbaar feit."

Advocaat Bart Swier zegt ook dat Smeets voor zover nu bekend geen strafbare feiten heeft gepleegd. "Ik ben geen vriend van hem, ik ken hem wel als advocaat, maar spreek hier niet om hem te verdedigen.”

Maar wat hier gebeurt, noemt Swier 'een heksenjacht'. "Ik stoor me aan het gemak waarop zo'n verhaal naar buiten komt. Jongens wenden zich tot social media en spreken met de krant. Het is dan onmogelijk voor Smeets om zich te verdedigen. Iemand krijgt zo al snel het stempel pedoseksueel, en dat is een ramp. Daar kom je nooit vanaf."

Eigen profielnaam

Is het moreel onjuist dat een jongen van 16 bij hem thuis komt en seks met hem heeft? "Ze zeggen dat ze een afspraak met hem hadden gemaakt en daar achteraf spijt van hadden. Wat moet je daarmee? Sidney had gewoon contact met ze onder z’n eigen profielnaam, hij heeft zich niet voorgedaan als een ander persoon."

En volgens de wet mag het, zegt Swier. "Dus ik heb daar geen oordeel over. Als mensen daadwerkelijk slachtoffer zijn, of als er misbruik van zijn positie is gemaakt, ga dan naar de politie of D66. Maar wat hier gebeurt, vind ik karaktermoord."