Het zou toch droog blijven? Weer-apps van slag door felle lokale buien

De afgelopen dagen regent het klachten van mensen die balen van hun weer-app. Soms wordt er regen voorspeld en blijft het droog, anderen klagen juist dat het andersom is:

Meteoroloog Nicolien Kroon legt uit hoe het komt dat de verschillende weer-apps de laatste weken moeite lijken te hebben om in te schatten waar en wanneer het gaat regenen. "Vaak hebben we in Nederland te maken met grotere regengebieden, die bijvoorbeeld van west naar oost over ons land trekken. Deze gebieden zijn makkelijk te volgen, waardoor je dus goed vooruit kunt zien hoe laat en hoe lang het gaat regenen."

Buien als popcorn

Maar de afgelopen tijd hebben we te maken gehad met buien. "Die zijn een stuk kleiner en feller, maar ook meer plaatselijk. En daarom is het lastiger om in te schatten waar en wanneer ze precies gaan vallen. Je kunt het vergelijken met popcorn: je weet dat ze gaan openbarsten, maar je weet niet precies op welk moment en waar."

Ook aankomend weekend wordt het weer wisselvallig met veel neerslag: 

Hoe werkt een weer-app?

Hoe berekenen weer-apps waar en wanneer het gaat regenen? En waarom zitten ze er soms naast? Die vraag legden we voor aan Bert Heusinkveld, meteoroloog van de Wageningen Universiteit. "Geen enkele weer-app is foutloos, en vooral wisselvallig weer is lastig te voorspellen."

Weerapps gebruiken informatie afkomstig van 3 verschillende bronnen, vertelt hij:

• Regenradars: "In Nederland staan twee regenradars van het KNMI: in Den Helder en Herwijnen. Deze scannen 24 uur per dag elke 5 minuten de complete hemel af, op zoek naar regendruppels. Deze radars werken met radiogolven, die reflecteren op de regendruppels. Maar soms blijven buien buiten het 'zicht' zicht van zo'n radar. Bijvoorbeeld omdat ze te laag of te hoog hangen, of als het om motregen gaat." 
• Weerstations: "Er staan in Nederland 33 weerstations op land en 13 weerstations op de Noordzee. Deze weerstations rapporteren elke 10 minuten gegevens zoals temperatuur, luchtvochtigheid, windsnelheid, windrichting en luchtdruk. Ook vliegtuigen hebben een weerstation aan boord, die dit soort gegevens doorsturen naar de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO). Maar vanwege de coronacrisis vliegen er wereldwijd veel minder vliegtuigen, en komen er dus ook minder gegevens binnen bij de WMO. Of dit daadwerkelijk leidt tot minder accurate weerberichten, is nog niet onderzocht."
• Satellieten: "Meteorologen werken ook op basis van informatie van satellieten. De kwaliteit van weersatellieten is de afgelopen jaren sterk verbeterd, maar nog altijd kan ook een satelliet niet alles vastleggen." 

Al deze informatie wordt vervolgens gebruikt in een weermodel. Weermodellen zijn computerberekeningen die de toestand van de atmosfeer, dus het weer, beschrijven. Op basis van natuurkundige wetten berekenen de modellen bijvoorbeeld of het gaat rekenen.

"Voor Nederland is het Europese weermodel het meest accuraat, maar dat model is niet voor iedereen zomaar vrij beschikbaar. Het Amerikaanse weermodel is dat wel, en daarom zijn er in Nederland veel weer-apps die werken met het Amerikaanse weermodel. Als je gebruik maakt van een weer-app, check dan altijd even met welk weermodel zij werken." 

De weermodellen zijn tegenwoordig steeds geavanceerder, maar ook die hebben nog steeds moeite om de atmosfeer op de meter nauwkeurig in kaart te brengen, zegt Kroon. "Wat ze wel heel mooi aangeven is dat een gebied potentieel gevoelig is voor buien. We kunnen dan dus een indicatie geven van waar de kans op buien het grootst is."

Dat kan er soms in de apps heftiger uitzien dan het daadwerkelijk is. Soms staat er bijvoorbeeld een regenwolk, met daarbij 60 procent. "Dat geeft de kans aan dat het ergens die dag kan gaan regenen. Niet hoe lang het gaat regenen. Dus als het tien minuten regent die dag, was daar 60 procent kans op. Als er staat 60 procent, betekent dat niet dat het die dag 60 procent van de tijd gaat regenen." 

Buientrein

Ook cafébaas Johan de Bos van Boerke Verschuuren in Breda baalt er flink van dat het lastig te zeggen is waar en wanneer het gaat regenen. "Mensen zeggen hun reserveringen dan onterecht af, maar ook als ik zelf zo'n weersverwachting in de app zie, ga ik er van uit dat het slecht weer wordt. Dus bel ik mijn personeel af. Maar als dan vervolgens de hele dag de zon schijnt, zit ik met een tekort in de bediening."

De komende dagen blijft het wisselvallig, met veel neerslag, zegt Kroon. "Die buientrein blijft de komende tijd rijden, we weten nog niet wanneer het weer beter wordt."

Speciaal voor Johan en alle anderen die de komende tijd toch graag zo goed mogelijk willen weten of het gaat regenen, zetten we hier een aantal tips op een rij:

Gaat het nou wel of niet regenen? Vijf tips 

1. Check met welke bronnen je weer-app werkt

Heusinkveld: "Voor Nederland is het Europese weermodel (ECMDF) het meest betrouwbaar, maar daarvoor moet betaald worden. Het Amerikaanse weermodel is minder accuraat voor Nederland, maar wel gratis beschikbaar. Daarom werken veel apps met dat model, terwijl het Europese model dus beter is."

2. Verversen

Kroon: "Bij dit wisselvallige weer is het heel lastig om drie uur vooruit te kijken. Gebruik dan ook de functie van drie uur vooruitkijken maar kijk dan hooguit een uurtje vooruit en ververs dan regelmatig. De volle drie uur vooruit kijken kan ook maar dat is iets minder nauwkeurig, omdat buien zich binnen een half uur kunnen ontwikkelen. En check vlak voor je naar buiten gaat nog eens opnieuw of het droog blijft."

3. Lees het weerbericht 

Kroon: "Het is bij wisselvallig weer als dit echt nuttig om het bijbehorende weerbericht te lezen voor meer uitleg en duiding over het weer die dag."

4. Kijk naar meerdere bronnen

Heusinkveld: "Ik ga zelf nooit af op één website of app, ik kijk altijd naar meerdere bronnen en vergelijk die met elkaar." Speciaal voor de liefhebbers heeft de meteoroloog een aantal bronnen op een rij gezet, mét instructies over hoe je ze het beste kan gebruiken. Die vind je hier. 

5. Tussen de buien door schijnt de zon

Huesinkveld: "Realiseer je dat het bijna nooit de hele dag regent. Dus ook al geeft een app aan dat het die dag gaat regenen, waarschijnlijk zijn er ook genoeg momenten dat het droog is, en dat je er dus gewoon op uit kan trekken." Volgens Kroon regent het hooguit 8% van de tijd in Nederland. "En dan ook nog vaak 's nachts."