Tekort aan mannelijke stamceldonoren: 'Je kan mijn leven redden'

Voor Marlon geldt dat hij de meeste kans heeft om te genezen met een mannelijke stamceldonor. Volgens hematoloog Claudia Ootjers werkt de transplantatie van man op man of vrouw op vrouw beter. "Dat blijkt uit meerdere studies."

De cijfers van Matchis, het Nederlands centrum voor stamceldonoren, bevestigen dat. Slechts 30 procent van de ingeschrevenen is man en 70 procent vrouw, terwijl van alle donoren die voor een match zorgen ruim 50 procent man is. "Dat geeft aan hoe belangrijk het is. We hebben echt veel meer mannen nodig om het verschil te verkleinen", zegt een woordvoerder.

Doel: 20.000 aanmeldingen

Dus start Matchis vandaag met de campagne De match van je leven. Ze roepen mannen tussen de 18 en 35 jaar op zich te registreren als stamceldonor. Vooral jonge mannen worden opgeroepen, omdat een patiënt de meeste kans heeft om te genezen met hun stamcellen. Het doel is 20.000 nieuwe aanmeldingen.

'Een heel simpele ingreep'

Floris (20) is één van de mannen die zich heeft aangemeld als stamceldonor. Hij meldde zich aan omdat zijn zusje een stamceldonor nodig had. Uiteindelijk blijken zij geen match, maar kan hij wel iemand anders helpen. "Ik werd gebeld met de vraag of ik nog steeds openstond voor een donatie, omdat ik mogelijk een match was met iemand."

Na een bloedtest in het ziekenhuis bleek Floris de goede donor te zijn. Hij maakte een afspraak voor de afnamedag. Van tevoren kreeg hij groeiversnellers, vertelt hij: "Er kwam een verpleegster om uit te leggen hoe dat werkt. Ik moest vijf dagen lang elke dag twee spuitjes in mijn lichaam doen. Zo maak je meer stamcellen aan. Daarna werd ik één dag opgenomen in het ziekenhuis om de stamcellen te doneren."

Floris merkt dat steeds meer vrienden van hem zich aanmelden nu hij het ook heeft gedaan. "Ze zien dat het geen heftige, maar een heel simpele ingreep is en dat je iemands leven ermee redt."

"Deze acties maken mij erg blij", zegt Marlon. Want tweeënhalf jaar na het vaststellen van zijn ziekte is er voor hem nog geen geschikte match. Om toch enigszins normaal te blijven leven, slikt hij al twee jaar een medicijn dat eigenlijk maar anderhalf jaar werkt. "Ik zit al in mijn bonustijd. Ik blijf positief, maar het enige wat je natuurlijk wilt, is een match en blijven leven."

'Donor heeft mijn leven gered'

In tegenstelling tot Marlon had Shane (34) meer geluk. In 2017 werd hij ziek: leukemie. Terwijl hij begon met chemobehandelingen, werd in de wereldwijde databank gezocht naar een geschikte match. Het duurde niet lang voordat die werd gevonden. Shane was dolblij, net als zijn vrouw en twee kinderen. Ondanks de risico's van de behandeling ging hij positief het traject in. In februari 2018 kreeg hij de stamceldonatie, een jaar later was hij genezen. "Een donor heeft mijn leven gered."

Hoe wordt een match gevonden?

Volgens hematoloog Claudia Ootjers is het ontzettend belangrijk dat meer mannen zich  aanmelden, maar is het niet zo dat stamcellen van mannen beter zijn dan die van vrouwen. "Het heeft met de kenmerken van de ontvanger te maken."

Ze legt uit dat als eerste wordt gekeken naar een verwante donor. Dat is een broer of zus van degene die ziek is. De kans is 1 op 4 dat er een match wordt gevonden. Lukt dat niet, dan kijkt Matchis in de wereldwijde database.

In die database komt iedereen die zich registreert als stamceldonor. Als je je registreert, wordt jouw HLA-typering bepaald. Op basis van deze HLA-typering (Humaan Leukocyten Antigenen) wordt bepaald of er een match is tussen een donor en een patiënt. "Hoe meer mensen zich aanmelden, hoe meer HLA-typeringen we hebben, hoe groter de kans is om een geschikte donor te vinden", zegt Ootjers. 

Is er geen match op basis van de HLA-typering, dan wordt gekeken naar een aantal andere punten. "We kijken dan naar leeftijd, bloedgroep, of iemand een bepaalde infectie heeft gehad en geslacht. Het feit dat iemand man of vrouw is, weegt dus niet het zwaarst."

Shane weet dus als geen ander hoe belangrijk het is om je aan te melden. Meer mannen moeten het doen, maar ook meer mensen van andere culturen, vindt hij. "Ik heb geluk gehad dat ik van westerse afkomst ben, omdat binnen deze populatie de meeste stamceldonoren zijn. Maar voor mensen met gemengde afkomst geldt dat de populatie een stuk kleiner is. Dat maakt de zoektocht veel lastiger."

Kleine moeite

Marlons boodschap is vooral: "We moeten elkaar helpen. Het is voor jullie gezonde mensen een kleine moeite en heeft voor ons een grote impact."