Schreeuwend tekort aan eicellen, nog maar vier vrouwen hebben dit jaar gedoneerd

Niet alleen spermabanken kampen met een groot tekort aan zaad, er is ook een nijpend tekort aan eiceldonoren. De oogst dit jaar was bedroevend: slechts vier vrouwen hebben dit jaar hun eicellen gedoneerd, blijkt uit de administratie van drie van de vier eicelbanken in Nederland. De eicelbank van UMC Utrecht kon geen cijfers geven, maar daar zijn al een jaar lang geen vrouwen aan een eicel geholpen. 

Schreeuwend tekort

Gynaecoloog Arne van Heusden spreekt over een schreeuwend tekort. Ondertussen neemt de vraag toe van vrouwen die graag moeder willen worden via eiceldonatie. "Sinds 2018 is die vraag ook nog eens flink toegenomen", zegt Van Heusden. "Dat we daar niet aan kunnen voldoen, zorgt voor schrijnende verhalen." 

Zoals dat van Jolanda Jansen en Arjen Ottens. Zij zoeken al tweeënhalf jaar een eiceldonor. Jolanda raakte vervroegd in de overgang waardoor ze zelf niet zwanger kan raken.

Enorme schaarste 

Tien jaar geleden begon in Utrecht de eerste eicelbank in Nederland voor vrouwen die alleen een kind kunnen krijgen met een gezonde eicel van een andere vrouw. Ook het Medisch Centrum Kinderwens Leiderdorp, kinderwenscentrum Nij Geertgen en het AMC in Amsterdam hebben een eicelbank. Een wachtlijst hebben de meesten al niet meer. Om mensen geen valse hoop meer te geven.

Nicole Beckers, arts voortplantingsgeneeskunde bij het Medisch Centrum Kinderwens in Leiderdorp, ziet het nijpende tekort én wat dat met vrouwen doet. "Er is bij ons geen open wachtlijst. Bij de bestaande schaarste is dat niet zinvol. Mensen zullen dan jaren op die wachtlijst staan."

79 puncties verricht

Als er genoeg eicellen in de bank beschikbaar zijn, gaat de wachtlijst tijdelijk open, zegt Beckers. "Vrouwen kunnen zich dan aanmelden via onze website. De ervaring leert dat die wachtlijst meestal binnen een halve dag weer gesloten wordt."

De kliniek is in 2012 begonnen met werven en behandelen van eiceldonatie. Sindsdien hebben 54 vrouwen eicellen gedoneerd. Er zijn 79 puncties verricht. Dat kan doordat sommige vrouwen meerdere keren doneerden. 

Te weinig donoren 

Hoe het komt dat er zo weinig eicellen worden gedoneerd? Vanwege corona waren sommige eicelbanken maanden dicht. Dat maakte het tekort nog groter. Ook rust er nog een taboe op eiceldonatie. "Veel mensen weten niet van het bestaan af. Het is daarom belangrijk dat er meer bewustwording komt", zegt gynaecoloog Van Heusden.

Door het tekort moeten onwenselijke én onmenselijke keuzes worden gemaakt. "De schrijnende gevallen helpen we nu als eerste. Vrouwen die door bijvoorbeeld vroegtijdige overgang afhankelijk zijn van een donor."

Zwaar traject

Joanne van Galen doneerde haar eicellen wel. Tot twee keer toe. "Ik had al een zoontje en wilde anderen ook dat geluk gunnen. Je kunt je eicel wel iedere maand door de wc spoelen, maar je kunt er ook een ander mee helpen", zegt ze.

Het AMC in Amsterdam begeleidde haar bij het traject. "Er ging een heel psychologisch onderzoek aan vooraf. Tijdens dat traject word je ervan bewust gemaakt dat je niet de moeder bent van het kind." Joanne moest ook hormonen in haar lichaam spuiten. "En echo's laten maken, om de groei van je eicellen in de gaten te houden. En uiteindelijk worden je eicellen geplukt; dat is het pijnlijke onderdeel."

'Je bent gek'

Geld kreeg ze niet, alleen een vergoeding voor haar medische kosten. Mensen in haar buurt verklaarden haar voor gek, zegt ze. "Je hebt een kind bij een ander, zeiden ze. Maar ik heb me daar nooit door laten tegenhouden. Geen moment heb ik getwijfeld. Ik zou het zo weer doen." 

Helaas lukte het beide stellen niet om zwanger te worden via Joanne's eiceldonatie. "Ik heb met beide stellen goed contact daarover gehad."

Proberen in het buitenland

Vanwege het nijpende tekort proberen mensen steeds vaker een eiceldonor in het buitenland te vinden. In Portugal bijvoorbeeld. Daar ben je sneller aan de beurt, maar de kosten zijn hoog: 10.000 euro. De verzekering vergoedt dat niet. 

Eiceldonatie, de feiten

• Bij eiceldonaties staat een donor haar onbevruchte eicellen af aan een vrouw die zelf geen geschikte eicellen meer produceert.
• Vanwege erfelijke aandoeningen, vervroegde overgang, of een behandeling van kanker kunnen sommige vrouwen geen goede eicellen aanmaken.
• Bij de eicelbank moet een donor tussen de 23 en 36 jaar oud zijn. Als je geen kinderen hebt, mag je pas doneren vanaf 30 jaar, omdat er een kleine kans is dat je door het doneren onvruchtbaar wordt.
• Het kost tussen de 2400 en 5000 euro om eicellen te kopen. Dat wordt niet vergoed.
• Het plaatsen van de eicellen kost 3500 per behandeling. De eerste drie pogingen worden vergoed door de verzekering.  
• Volgens de Embryowet moet ieder verzoek worden goedgekeurd door een ethische commissie van het ziekenhuis.
• Kinderen vanaf 12 jaar kunnen (met instemming van de ouders) kenmerken van de donor(en) opvragen. Vanaf 16 jaar kunnen zij de persoonsgegevens aanvragen.
• Meestal proberen stellen zelf een eiceldonor te vinden. Dit kan een zus of vriendin zijn.