Gevluchte Nezara (27) was nog maar net in Nederland, en toen kwam dat tragische ongeluk
Nezara (27) vluchtte met haar jonge gezin uit Afghanistan, en kwam niet veel later in Nederland om het leven toen ze op haar fiets een drukke kruising overstak. Ze had vermoedelijk groen licht, ging rechtdoor en kwam daarbij in botsing met een vrachtwagen die ook groen licht had – en rechtsaf sloeg. "Er zijn veel meer kruispunten in Nederland zo ingericht", zeggen experts. En: het is soms erg gevaarlijk.
De 27-jarige Nezara uit Afghanistan had een boel plannen: een huisje vinden, voor haar man en hun drie kinderen. Fietsles geven aan andere vluchtelingen. Een leuke baan zoeken. Lol maken met haar vriendinnen die ze in het asielzoekerscentrum leerde kennen.
Eén ding was ze niet van plan: doodgaan. En toch ging ze dood, op woensdag 13 oktober, toen ze op haar fiets een kruispunt in Doorn overstak, en overleed bij een botsing met een vrachtwagen. "Dit is zo triest", zegt Willy Marks, "ze kwam hier voor een nieuwe, veilige toekomst, en dat is nu allemaal weg."
Willy gaf samen met Nezara fietsles aan vluchtelingen in Leersum. "Ze kon heel goed fietsen, ze had het al in Afghanistan geleerd maar daar mogen vrouwen niet meer zomaar op een fiets stappen", vertelt Willy. Nezara volgde een cursus om als vrijwilliger ook andere vrouwen te leren fietsen, want volgens Willy wist ze: fietsen geeft vrijheid.
Ze kon op de fiets naar taalles, met haar kinderen op pad, boodschappen doen. "Nezara wilde er iets van maken. Ondanks dat verdriet om haar familie die ze achter moest laten. Ze glunderde als ze het had over Nederland, over de toekomst. Ik krijg weer kippenvel. Hoe kon zoiets gebeuren?"
Tegelijk groen
Het onderzoek naar het ongeval loopt nog, laat de politie aan RTL Nieuws weten, maar het is gebeurd op een kruising waar fietsers voor rechtdoor en automobilisten voor rechtdoor én rechtsaf, tegelijk groen krijgen.
"Dit soort situaties heb je heel vaak in Nederland", zegt Erwin Bezembinder, die aan de Universiteit van Twente promoveert op de veiligheid en efficiëntie van kruispunten in Nederland. "Vooral in stedelijke gebieden waar weinig ruimte is en er aan vier kanten van de kruising bebouwing is."
Door dat ruimtegebrek kan er geen extra, aparte strook voor fietsers worden aangelegd. Ook kan er vaak geen rotonde worden gebouwd, omdat ook daar meer ruimte voor nodig is. "Terwijl we dankzij verschillende onderzoeken weten dat rotondes de veiligste kruispuntvormen zijn", zeg Bezembinder.
Hoe ziet zo'n onderzoek eruit?
Er wordt momenteel door de politie onderzoek gedaan. "Met een dodelijk ongeval is altijd de vraag of sprake is verwijtbaar nalatigheid of strafbare feiten", zegt een woordvoerder van de politie Midden-Nederland, waar Doorn onder valt. "Dan moet je denken aan bijvoorbeeld te hard of roekeloos rijden, onder invloed rijden of door rood rijden."
Om die vraag te kunnen beantwoorden, doet de politie technisch onderzoek. Ook worden getuigen gehoord en camerabeelden bekeken. Het Openbaar Ministerie (OM) neemt op basis van dat onderzoek een beslissing of er sprake is van verwijtbaarheid of strafbare feiten en of iemand vervolgt wordt.
Op de schop of niet?
De uitkomst van een onderzoek kan ook zijn dat niemand schuld heeft, dan wordt er gesproken over een 'noodlottig ongeval'.
"Het is een complexe kruising", zegt een woordvoerder van Utrechtse Heuvelrug. In 2009 is het kruispunt helemaal opnieuw aangelegd. De gemeente is momenteel met de provincie in overleg over de doorstroming, hoe die beter kan worden, en hoe de kruising veiliger kan worden gemaakt
Een andere optie is om elke straat, elke richting, één voor één groen licht te geven, zodat fietsers en automobilisten elkaar niet kruisen. "Maar ook daar kleeft weer een behoorlijk gevaar aan", zegt Bezembinder.
"Je krijgt dan dat mensen heel lang moeten wachten, omdat het veel tijd kost om iedereen om de beurt groen te geven. En als mensen te lang moeten wachten, worden ze ongeduldig, raken ze geïrriteerd en dan heb je kans dat ze door rood rijden: een nog gevaarlijkere situatie."
Groen licht is niet heilig
"Mensen denken vaak bij groen licht dat ze onbekommerd kunnen doorrijden", zegt Guus van der Burgt. "Maar dat is niet zo: groen licht is niet heilig, je moet altijd blijven kijken, opletten, checken." Van der Burgt is adviseur verkeersregeltechniek en werkte lange tijd voor gemeentes en provincies. "Wat veel mensen niet weten, is dat een rond verkeerslicht betekent dat je, als je afslaat, altijd nog voorrang moet geven aan al het andere verkeer dat volgens de normale regels ook voorrang heeft."
Als het verkeerslicht voor de automobilist de vorm van een pijl heeft, dan betekent het dat fietsers die rechtdoor willen gaan, wél rood licht hebben als de automobilist groen heeft.
Ongelukken tussen afslaande vrachtwagens en fietsers gebeuren vaker, zegt Van der Burgt, ook als er geen verkeerslichten staan. "Ik weet niet precies wat er in Doorn is gebeurd, maar ik ken het kruispunt wel. Het is druk, geen ruimte voor meerdere rijstroken. Daar kunnen nare dingen gebeuren."
Bovendien: een vrachtwagen heeft altijd de welbekende dode hoek. "Maar heel veel mensen weten niet waar die zit", zegt Rob Stomphorst, woordvoerder van Veilig Verkeer Nederland. "We leren het aan kinderen op de basisschool: drie meter rechts achter de vrachtauto, dáár ben je goed zichtbaar."
Veilig Verkeer Nederland deed onderzoek naar hoe volwassen fietsers omgaan met de dode hoek van grote voertuigen in het verkeer. Bijna de helft van de respondenten koos de verkeerde plek bij de vrachtauto waar ze zich als fietser veilig dachten op te stellen.
"We geven kinderen nu een thuisopdracht mee zodat kinderen hun ouders kunnen uitleggen hoe het zit met de dode hoek."
Elk kruispunt is bovendien op een andere manier geregeld, die volgens verkeersdeskundigen het best voor díé situatie is. "Daardoor ontstaat soms ook verwarring", zegt Bezembinder. Komt bij: op kruispunten die hetzelfde zijn geregeld, bijvoorbeeld door fietsers en motorvoertuigen tegelijk groen te geven, zijn ook weer grote verschillen in waarschuwingssignalen.
"Er zijn wel standaard borden, die waarschuwen voor fietsers, maar het probleem is dat ze vaak niet altijd duidelijk of op dezelfde manier worden geplaatst. Ook als het met een waarschuwingslicht wordt aangegeven, gebeurt dat niet altijd op dezelfde manier." Daar zouden volgens Bezembinder wel meer regels voor mogen worden ingevoerd.
Nooit honderd procent veilig
Maar, de experts zijn het erover eens: je kan een kruispunt nooit honderd procent veilig maken. Stomphorst van Veilig Verkeer Nederland: "Je hebt met mensen te maken, weersomstandigheden, en niet iedereen kijkt op elk moment heel goed uit. Het is vreselijk triest, maar dit soort ongelukken gebeurt nou eenmaal."
"We kunnen de tijd niet terugdraaien", zegt Willy. "Ik heb het er nog steeds moeilijk mee. Nezara was lief, nieuwsgierig, ze was niet op haar mondje gevallen, durfde te zeggen waar het op stond. We missen haar, er liggen nog steeds veel bloemen op het kruispunt, terwijl ze nog maar zo kort in Nederland was. Dat liet wel zien hoe bijzonder ze was."
