Kritiek op boerenacties zwelt aan: 'Stop met ontregelen samenleving'

Protesterende boeren staan met trekkers en koeien bij het gebouw van de Tweede Kamer in Den Haag. De boeren demonstreren bij het Kamergebouw waar de Kamerleden debatteren over de stikstofplannen van het kabinet.

Bij de demonstratie is veel politie aanwezig. Ingangen richting de Tweede Kamer worden bewaakt door meerdere agenten.

100 bomen omgezaagd

Vanochtend moest de brandweer er op verschillende plaatsen aan te pas komen om hooi- en strobalen die langs snelwegen in brand stonden te blussen.

Gisteren veroorzaakten de protesterende boeren met hun tractor lange files. Er werd mest voor het Stadhuis in Apeldoorn gedumpt en er was veel kritiek op een veehouder en raadslid van de SGP die uit protest tegen het stikstofbeleid honderd knotwilgen omzaagde in de Krimpenerwaard.

Zie in onderstaande tweet hoe een gierwagen zijn inhoud loost op de snelweg:

De extreme acties zijn voor veel mensen de druppel. Attje Kuiken, fractievoorzitter van de PvdA, laat via Twitter weten dat demonstreren een grondrecht is, maar 'het blokkeren van snelwegen is levensgevaarlijk. Er zijn genoeg andere aanvaardbare manieren om je ongenoegen te uiten. Stop hiermee!'

Ook op sociale media is er veel onbegrip. 

'Veel ruimte gegeven'

"Het demonstratierecht wordt ruim geïnterpreteerd en autoriteiten geven vaak veel ruimte aan demonstraties", zegt universitair hoofddocent Berend Roorda van de Rijksuniversiteit Groningen. Hij is specialist demonstratierecht. "Blokkades op de snelweg vallen in beginsel onder het demonstratierecht, maar er zijn uitzonderingen, zoals bij de blokkeerfriezen die de snelweg blokkeerden zodat het anti-Zwarte Piet-protest niet door kon gaan. Burgemeesters mogen beperkingen opleggen als dat noodzakelijk is, bijvoorbeeld dat de snelweg niet mag worden geblokkeerd met landbouwvoertuigen."

Demonstreren is volgens Roorda geen vrijbrief om strafbare feiten te plegen. "Je hebt je aan de wet te houden. We zien echter dat rechters soms een afweging maken. Zo oordelen rechters nog wel eens dat sommige feiten die normaal gesproken strafbaar zijn, in de context van een demonstratie niet strafbaar zijn. Dat maakt wat wel of niet mag tijdens een demonstratie soms wat gecompliceerd."

Sympathie werkt als buffer

Volgens Jacquelien van Stekelenburg, hoogleraar Sociale verandering en conflict aan de VU Amsterdam, is de sympathie voor de boeren hoog. Maar er zijn een aantal aspecten waardoor dit snel minder kan worden: "Als er acties worden opgezet die buiten de wet vallen, waar geweld tegen personen plaatsvindt of bij het bezoeken van politici thuis."

Bij de boerenprotesten drie jaar geleden zagen we volgens haar dezelfde dynamiek. "Het is een wip-beweging: de hoeveel mensen die de verstoring van de openbare orde goed kunnen verdragen, hangt sterk af van hoe hoog hun sympathie is en hoe hoog hun betrokkenheid is bij de boodschap die wordt uitgedragen."

De sympathie van Nederland werkt als een buffer. Het kan lang duren voor de boeren hun hand overspelen. Tot het moment dat de boeren acties gaan doen die buiten de wet vallen, daar zijn mensen vaak niet van gecharmeerd. Of dat nu al het geval is, kan Van Stekelenburg nog niet zeggen.

Gefrustreerd in de file

Vooral op de geblokkeerde snelwegen heerste maandag veel kwaadheid over de acties van de boeren. "Ik had eerst sympathie voor de boeren, maar nu even niet meer", liet een chauffeur aan RTL Nieuws weten. "Ik sta hier al meer dan een uur", zei hij. Bekijk meer gefrustreerde filerijders in onderstaande video:

'Binnen grenzen van de wet'

Ook premier Rutte reageerde dinsdag in een ingelast persmoment op de boerenprotesten. Hij noemt de gevaarlijke situaties die ontstaan door de boerenprotesten onacceptabel.

"We snappen de zorgen van de boeren", zegt de premier en het demonstratierecht is volgens hem een groot goed. "Maar het is niet acceptabel dat er gevaarlijke situaties ontstaan. Dat er bestuurders worden geïntimideerd." Dat verhoudt zich volgens Rutte niet tot het demonstratierecht.

Minister Yeşilgöz-Zegerius benadrukte ook dat het demonstratierecht een groot recht is. "Maar demonstreren doe je niet door te intimideren en agressie te gebruiken", zei de minister van Veiligheid en Justitie. "Demonstreer binnen de grenzen van de wet, er zijn al boetes uitgedeeld, je komt er niet zomaar mee weg."

'Radeloos en boos'

Transport en Logistiek Nederland heeft begrip voor de zorgen van de boeren, maar vindt de demonstraties op de snelwegen onacceptabel. "Het kan niet de bedoeling zijn dat acties anderen in gevaar brengen of het werken onmogelijk maken", laat de organisatie weten. "We roepen de demonstranten op zo snel mogelijk te stoppen met de wegblokkades."

De grootste boerenorganisatie van Nederland, LTO, zegt tegen RTL Nieuws dat de acties een uiting zijn van radeloosheid en boosheid. Voorzitter Sjaak van der Tak: "De acties moeten wel passend en waardig zijn om het draagvlak van de samenleving te organiseren."