Waarom vrouwen soms nog steeds minder betaald krijgen dan mannen

De zaak tussen Wehkamp en Mirjam komt niet helemaal uit de lucht vallen, aangezien Nederland op Europees niveau slecht scoort als het gaat om de loonkloof tussen mannen en vrouwen. Vrouwen verdienen hier gemiddeld 14,2 procent minder dan mannen.

Geen waardering

De 41-jarige Sharon uit Rotterdam weet precies hoe het voelt om onterecht minder te verdienen dan een mannelijke collega. Ze werkt in de ICT en kwam bij haar vorige baan in een lagere schaal terecht dan haar mannelijke collega voor dezelfde functie. Haar mannelijke collega was jonger, studeerde nog en zijn studie werd door de werkgever vergoed. Sharon was al afgestudeerd op eigen kosten.

"Je voelt je niet fijn, het is gewoon oneerlijk", vertelt Sharon. Ze kwam achter het verschil door een gesprek met de mannelijke collega zelf. Heel meegaand reageerde hij volgens de Rotterdamse niet. "Hij zei dat ik dan gewoon moest onderhandelen."

Maar van onderhandelen was geen sprake, zegt Sharon. "Toen ik probeerde te onderhandelen, kreeg ik eigenlijk niet eens de kans. Het was geen onderhandeling, maar meer een mededeling van haar kant." Toen ze het later aankaartte bij haar teamleider en de HR-medewerker waarmee ze haar eerste onderhandelingen voerde, voelde ze zich niet gehoord. "Ze zeiden dat ze er niks aan konden veranderen."

"Je gaat toch met minder energie naar je werk. Je voelt je gewoon niet gewaardeerd", zegt Sharon. Ze heeft waardering voor de actie van Mirjam tegen Wehkamp, maar heeft geen spijt dat ze zelf niet meer werk heeft gemaakt van de loonkloof met haar collega. "Ik baal nu niet, want ik sta er nu goed voor. Maar als het nu zou gebeuren, zou ik het zeker blijven aankaarten. Ik sta nu wel sterker in mijn schoenen."

Onderhandelen werkt averechts

Jaap van Muijen, hoogleraar psychologie en onderzoeker van het Nationaal Salaris Onderzoek, zegt dat het voor vrouwen averechts werkt om te onderhandelen over salaris. "Wanneer een man onderhandelt, wordt dat positief ervaren, maar wanneer een vrouw dat doet, wordt het als negatief gezien. De vrouw wordt dan niet aardig gevonden of er wordt haar weinig gegund."

Ondertussen loont het ook niet om meer te werken, vertelt Van Muijen. "Vrouwen krijgen vaak te horen dat ze meer moeten werken, maar door belastingen loont dat niet."

Andere factoren

Helemaal zwart-wit zijn de loonkloofcijfers niet. De Europese lijst waarop Nederland slecht scoort houdt geen rekening met andere factoren, zoals opleidingsniveau en werkervaring. Er zijn gemiddeld ook minder vrouwen met een leidinggevende functie en er werken meer vrouwen in sectoren waar het salaris lager ligt, vertelt een woordvoerder van het College voor de Rechten van de Mens.

Verder zijn er hardnekkige patronen waar vrouwen op de arbeidsmarkt mee te maken krijgen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan (onbewuste) traditionele, stereotiepe opvattingen over genderrollen en taken, zegt de woordvoerder. Bepaalde opleidings- en carrièrekeuzes van vrouwen en onderbrekingen van de carrière door bijvoorbeeld zwangerschapsverlof spelen daarbij een rol.

Zo'n onderbreking van de carrière is volgens hoogleraar Jaap van Muijen voor vrouwen niet meer in te halen. Hij vindt dat zulke factoren minder belangrijk moeten zijn. "Ammehoela, er is een enorm arbeidstekort. Uiteindelijk gaat het om wat je toevoegt."

Hebben we echt niets bereikt?

Er is ook goed nieuws. Hoewel er nog een kloof is, neemt het verschil wel af. Sinds 2008 is het loonverschil tussen mannen en vrouwen in het bedrijfsleven met drie procent afgenomen. Bij de overheid is het verschil zelfs gehalveerd, schreef het CBS in 2020. Komende week worden nieuwe cijfers bekendgemaakt.

Wat kun je doen?

Stel, je krijgt het vermoeden dat je collega meer verdient voor exact hetzelfde werk. Wat doe je dan? Het College voor de Rechten van de Mens geeft een paar tips.

• Allereerst kun je het bespreken met een werkgever en om een verklaring vragen.
• Als dat niet helpt, of als je dat liever niet doet, kun je een melding maken bij het College voor de Rechten van de Mens. Het College kan je dan advies geven.
• Als het advies niet genoeg is, kan het College er een zaak van maken. Er wordt dan onderzocht of de werkgever zich inderdaad schuldig heeft gemaakt aan discriminatie op grond van geslacht bij de beloning.