Gratis reizen met ov heel eenvoudig: betaling met OVpay te omzeilen
Het is kinderlijk eenvoudig om gratis met het openbaar vervoer te reizen via OVpay, het nieuwe systeem om ook met een smartphone in- en uit te checken. Door in een app een tijdelijke betaalpas te maken, kun je reizen zonder saldo. Voor conducteurs lijkt het alsof reizigers betalen, maar je kunt de virtuele betaalkaart na het uitchecken verwijderen, waardoor geld afschrijven niet lukt.
RTL Nieuws maakte de afgelopen weken een aantal 'gratis' reizen met virtuele wegwerpkaarten. Die zijn eenvoudig te maken via een gratis app. Daarmee kun je reizen via OVpay. Dat is de opvolger van de ov-chipkaart, waarmee je ook met een bankpas of smartphone kan inchecken. RTL Nieuws heeft besloten om de naam van de gebruikte app niet te noemen.
Geldig vervoersbewijs
Om met OVpay te reizen is geen saldo nodig: reiskosten worden pas in de nacht afgeschreven. Reizigers kunnen betaling omzeilen door de virtuele kaart na het uitchecken te verwijderen. Een normale bankpas wordt geblokkeerd als een afschrijving niet lukt. Maar de virtuele kaart bestaat niet meer. Reizigers kunnen voor hun volgende reis simpelweg een nieuwe wegwerpkaart maken.
Conducteurs zien bij controle alleen dat je bent ingecheckt en waar dat gebeurde. Het lijkt dus alsof de reiziger een geldig vervoersbewijs als elk ander heeft. In deze video zie je wat er gebeurt als een conducteur een wegwerpkaart controleert:
Het kost minder dan 5 minuten om de app te downloaden en je te registreren. Het maken van een wegwerpkaart kost minder dan een minuut per keer.
"Door gebruik te maken van de nieuwste technologie blijft in- en uitchecken in het OV veilig en betrouwbaar", schrijft Translink (het bedrijf achter OVpay) als reden om de ov-chipkaart te vervangen door OVpay. "Pas als we zeker weten dat het werkt, gaan we het landelijk invoeren. Het moet goed en het moet betrouwbaar."
"Dit is heel pijnlijk", reageert IT-deskundige Brenno de Winter, die bij de introductie van de ov-chipkaart aantoonde dat de pas te kraken was. "Als je een nieuw systeem ontwikkelt, moet je weten hoe het misbruikt kan worden. Als mensen dit massaal doen, heb je een probleem. Zie die allemaal maar eens op te sporen."
Wat is OVpay?
De ov-chipkaart gaat verdwijnen. De vervoersbedrijven hebben 100 miljoen euro opzij gezet voor opvolger OVpay, waar ook inchecken met een bankpas onder valt. Zo moesten onder meer ruim 60.000 kaartlezers en poortjes vervangen of aangepast worden. Tot nu toe is het alleen mogelijk om tegen vol tarief te reizen.
OVpay is bijna landelijk beschikbaar. Alleen in de tram en bus van de RET in Rotterdam en bij de treinen van Blauwnet in Overijssel is inchecken met een (digitale) bankpas nog niet mogelijk. Naar verwachting is dat eind mei zover, zegt Translink.
Virtuele betaalkaarten komen bijvoorbeeld van pas om eenmalig een aankoop te doen bij een webshop. Dat het ook mogelijk is om hiermee eenvoudig 'gratis' te reizen, werd aan RTL Nieuws getipt door Brian Sommer.
"De strippenkaart werd vervangen door de ov-chipkaart. En nu die eindelijk werkt, gaan ze weer iets anders doen", verzucht hij. "Er wordt zoveel geld in gestoken. Dat kan toch niet waar zijn?"
Hij probeerde het probleem bij Translink aan te kaarten, maar kreeg pas een reactie op zijn e-mail nadat RTL Nieuws op het bericht wees en vragen stelde.
OVpay wordt niet aangepast
Translink zegt in een reactie aan RTL Nieuws de methode van digitale wegwerppassen te kennen, maar neemt nu geen maatregelen om misbruik moeilijker of onmogelijk te maken.
"De meeste reizigers zijn gelukkig te goeder trouw, maar we zijn niet naïef en net als bij alle andere betaalsystemen en sectoren worden er helaas pogingen gedaan tot fraude."
Het bedrijf waarschuwt samen met de Betaalvereniging, die de banken vertegenwoordigt, dat banken fraudeurs kunnen aanpakken. "Uiteindelijk zal de schade alsnog op die kaarthouders worden verhaald", schrijven de organisaties. "Ze kunnen voor lange tijd door kaartverstrekkers (door banken) worden uitgesloten van het gros van hun dienstverlening."
De Winter verwacht dat Translink zeker zal proberen om een aantal fraudeurs op te sporen. "Dat wordt lastig als het er duizenden zijn, maar je hoeft er maar 25 te pakken om impact te hebben. Dat schrikt af. Want als je gepakt wordt, heb je wel een groot probleem. Je kan moeilijker een bankrekening openen, of een verzekering of hypotheek afsluiten."
OVpay wordt op dit moment bij ongeveer 4 procent van alle reizen met het openbaar vervoer gebruikt. Mocht op grote schaal misbruik plaatsvinden via de betaalkaarten van één bank, dan kunnen alle betaalpassen van die bank worden geblokkeerd voor OVpay, zegt Translink verder. Het is dan voor geen enkele klant van die bank meer mogelijk om met hun bankpas te reizen.
Hoewel de rekening van misbruik bij de vervoersbedrijven komt te liggen, wil branchevereniging OV-NL niet reageren.
Verantwoording
Tijdens alle reizen die RTL Nieuws voor dit onderzoek maakte met virtuele wegwerpkaarten, is ook op een andere manier ingecheckt. Alle reizen zijn dus, naast de wegwerpkaart, ook met een ander geldig vervoersbewijs gemaakt.
We hebben besloten om de gebruikte app niet te noemen, om mensen die het lek in OVpay willen misbruiken geen handleiding te geven. Toch publiceren we hierover, omdat het slechts een paar minuten kost om een investering van 100 miljoen euro te omzeilen. De ov-bedrijven zijn uiteindelijk de dupe: zij lopen geld mis, zonder dat conducteurs dit kunnen controleren.