Intrekken vergunning Ongehoord Nederland zou 'heel zwaar middel' zijn

Het bestuur van de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) vroeg Uslu gisteren de vergunning in te trekken omdat ON! zich niet aan de journalistieke code van de NPO houdt. Daarbovenop bleek uit onderzoek van tv-programma Pointer dat de omroep stelselmatig complottheorieën en misinformatie onweersproken verspreidt.

Besluit aanvechten

"Ondanks drie opgelegde sancties geeft ON! nog steeds onvoldoende uitvoering aan de bereidheid tot samenwerking binnen het publieke omroepbestel", schreef de NPO gisteren. "Daardoor kan de NPO niet meer volledig aan haar wettelijke taak voldoen." 

Mocht de staatssecretaris besluiten de vergunning in te trekken, dan verdwijnt Ongehoord Nederland van tv. Als het zover komt, zal ON! dat besluit tot de hoogste instanties aanvechten, schreef voorzitter Arnold Karskens van de omroep gisteren in een persbericht.

Advocaat Hakan Külcü van de omroep liet vandaag in de uitzending van Ongehoord Nederland weten dat de omroep stappen onderneemt tegen de NPO, vanwege het verzoek aan de staatssecretaris. "Dit kan niet. Hier gaan we dan ook een voorlopige voorziening tegen indienen." 

Mediawet

De staatssecretaris mag volgens de mediawet onder bepaalde voorwaarden de vergunning van een omroep intrekken, zegt emeritus hoogleraar mediarecht Wouter Hins tegen RTL Nieuws. "De staatssecretaris kan de vergunning intrekken als er twee keer eerder een sanctie is opgelegd door de raad van bestuur van de NPO, of als de instelling naar de mening van de raad van bestuur onvoldoende uitvoering geeft aan de bereidheid tot samenwerking."

Aan die voorwaarden lijkt te zijn voldaan – ON! kreeg gisteren al voor de derde keer een boete opgelegd – maar dat wil niet zeggen dat Uslu ook overgaat tot intrekken van de vergunning.

'Kan misschien wel maanden duren'

Politiek verslaggever Floor Bremer zegt: "In een kort briefje aan de Tweede Kamer laat staatssecretaris Uslu vandaag weten dat ze 'zich zal beraden' op het al dan niet intrekken van de voorlopige erkenning van Ongehoord Nederland. Ook schrijft ze dat ze 'een dergelijk besluit met potentieel ingrijpende gevolgen' niet lichtvaardig zal nemen. Want het ligt natuurlijk gevoelig als de politiek zich met de inhoud van programma's op de publieke omroep bemoeit. Dat raakt aan de vrijheid van meningsuiting en persvrijheid."

Omdat het de eerste keer is dat een bewindspersoon hierover een besluit moet nemen, is ook niet duidelijk hoe het precies moet gaan, zegt Bremer. "Want mocht ze hiertoe besluiten, dan moet het juridisch natuurlijk wel standhouden bij de rechter. Daarom schrijft ze dat ze juridisch advies hierover gaat inwinnen bij de landsadvocaat. Achter de schermen klinken al geluiden dat dit nog wel eens weken, zo niet maanden kan gaan duren."

Trekt Uslu de vergunning in, dan volgt hoogstwaarschijnlijk een gang naar de rechter. Hoe dat uitpakt is lastig te voorspellen, zegt media-advocaat Jens van den Brink. Ongehoord Nederland is absoluut niet bij voorbaat kansloos, denkt hij. "De omroep zal zeggen: wij vertegenwoordigen een geluid dat je bij de NPO verder niet hoort. Of je dat geluid een stem moet geven, is een lastige discussie."

Mocht het tot een juridische strijd komen, dan kan dat uitlopen op een langslepende kwestie. "Eerst kan er een bezwaarschriftprocedure worden gestart", legt Hins uit. "Als daar niets uitkomt kun je naar de rechtbank, daarna in hoger beroep bij de Raad van State en theoretisch kun je daarna ook nog naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens stappen."

Vrijheid van meningsuiting

Als het zover komt, hoeft de staatssecretaris overigens niet te wachten met het intrekken van de vergunning tot er een definitief oordeel van de hoogste rechter is.

In een persbericht sprak Ongehoord Nederland gisteren over een aanval op de vrijheid van meningsuiting. Emeritus hoogleraar Hins erkent dat de vrijheid van meningsuiting hier een rol speelt: "Maar als je leest wat Karskens zegt, lijkt het net alsof hij het over de gewone vrijheid van meningsuiting heeft. Voor journalisten geldt iets anders. Als journalist heb je bepaalde rechten, zoals bescherming van je bronnen, maar daartegenover staat dat je ook bepaalde verantwoordelijkheden hebt. Om de voordelen te ontvangen moet je je journalistieke plichten naleven."

Zoekt grenzen op

Advocaat Van den Brink ziet de vrijheid van meningsuiting in deze kwestie wel in de knel komen, maar dat hoeft volgens hem geen belemmering te zijn. "Grondrechten als de vrijheid van meningsuiting zijn niet absoluut. Ze worden dagelijks door de rechter tegen elkaar afgewogen en kunnen ook worden ingeperkt", zegt hij. "Er bestaan grenzen aan de uitingsvrijheid en die grenzen zoekt Ongehoord Nederland op."

Zowel Van den Brink als Hins twijfelt of Uslu er goed aan doet om de uitzendvergunning van Ongehoord Nederland in te trekken. "De beste manier om onzin te bestrijden is niet onzin verbieden, maar die weerleggen," zegt Hins. 

"Veel van de klachten over Ongehoord Nederland zijn volkomen terecht", zegt Van den Brink. "Maar dat betekent niet per se dat je moet overgaan tot het heel zware middel van het intrekken van de vergunning. Daar moet je erg mee oppassen."