Prijs sigaretten stijgt harder dan inflatie: 'Anders heeft het geen zin'

Per 1 april volgend jaar worden de accijnzen eerst verhoogd met 1 euro tot gemiddeld 10 euro per pakje. Daarbovenop komt er nog een extra prijsverhoging, zo is afgesproken in de onderhandelingen over de begroting voor 2024.

De verwachting van het Trimbos-instituut is dat die prijsstijging een gunstig effect heeft op het aantal rokers. Een stijging van 10 procent zorgt voor een afname van zo'n 4 procent, zegt Willemsen. "Daarvan gaat de ene helft minder roken en stopt de andere helft er helemaal mee. Onder jongeren is het effect zelfs nog sterker."

Prijs sigaretten stijgt harder dan inflatie

Onbekend is nog hoeveel duurder een pakje sigaretten wordt bovenop die ene euro. "Voor een zo gunstig mogelijk effect moet de prijsverhoging in ieder geval hoger zijn dan de inflatie", zegt Willemsen. "Want als je niets doet en alles behalve tabaksproducten wordt duurder, dan worden sigaretten dus relatief betaalbaarder. Als dan ook de lonen nog worden verhoogd, zou dat ertoe kunnen leiden dat juist meer mensen gaan roken."

Van 2015 tot en met juli 2023 is het kabinet erin geslaagd de prijs van sigaretten harder te laten stijgen dan de inflatie. In die ruim acht jaar nam de prijs van tabaksproducten toe met ruim 57 procent, terwijl de gemiddelde stijging van consumentenproducten 27 procent bedroeg, zoals te zien is in deze grafiek:

Nog een tip voor de verantwoordelijke bewindspersoon: grote accijnsverhogingen zijn effectiever dan kleine, zegt het Trimbos-instituut. Ze moeten regelmatig plaatsvinden en op zijn minst meestijgen met de inflatie.

Vanwege het zogeheten grenseffect is het Trimbos geen voorstander van een draconische prijsstijging. "Dat zou ervoor kunnen zorgen dat mensen in Duitsland en België hun sigaretten gaan kopen. Behalve misschien voor mensen aan de grens is dat op dit moment niet heel aantrekkelijk, omdat het prijsverschil niet zo groot is."

In Duitsland kost een pakje met twintig sigaretten 7,60 euro, dat is een dubbeltje duurder dan in België. Een vergelijkbaar pakje in Nederland kost nu 8 euro.

Vier aanbevelingen van het RIVM:

Afgelopen april bracht het RIVM advies uit aan het ministerie van Volksgezondheid om roken verder te ontmoedigen:

• Verbied filtersigaretten. De filters wekken namelijk de indruk dat bepaalde sigaretten minder schadelijk zijn. Ze zijn ook slecht voor het milieu.
• Breid de standaardeisen aan het uiterlijk van een sigaret uit om deze nog minder aantrekkelijk te maken. Dit kan door fabrikanten te verplichten sigaretten een donkere kleur te geven of een gezondheidswaarschuwing op de sigaret te laten plaatsen.
• Verlaag het nicotinegehalte in sigaretten tot een heel laag gehalte, 0,4 in plaats van 16 milligram per gram tabak, om de verslavende werking te verminderen.
• Verbied ingrediënten zoals suikers en smaakstoffen, die sigaretten aantrekkelijker maken voor beginnende rokers en het moeilijker maken voor mensen die al langer roken om te stoppen.

Sinds 2016 neemt het aantal rokers in Nederland gestaag af. Uit de meest recente cijfers zou blijken dat 18,9 procent van de Nederlanders nog weleens rookt. Om dat aantal nog verder te verlagen, zou demissionair staatssecretaris Maarten van Ooijen (Volksgezondheid) de prijs van een pakje sigaretten het liefst verhogen naar zo'n 30 tot 47 euro per pakje. Daarmee wilde hij het voorbeeld volgen van Australië en Nieuw-Zeeland.

Australië is het duurste land ter wereld als het op roken aankomt. Een pakje sigaretten kost daar omgerekend 26,22 euro. Zelfs in Nieuw-Zeeland (23,95 euro) ligt de prijs niet zo hoog.

Hoewel de Tweede Kamer wel sympathie had voor het doel van Van Ooijen, verzette een meerderheid in de Tweede Kamer zich tegen zijn plan.

Jaarlijks overlijden 8 miljoen mensen aan ziektes veroorzaakt door roken. Dat zijn bijvoorbeeld longziektes, hart- en vaatziektes en allerlei vormen van kanker. Roken en in de buurt zijn van iemand die rookt kan in de maatschappij dus leiden tot veel ziektekosten.