Veel schoolroutes onveilig: bekijk hier de routes naar jouw school
Het maakt voor de verkeersveiligheid van je kind nogal wat uit waar en naar welke school het gaat. Want kinderen in Almere hebben veel minder kans op een ongeluk als ze onderweg zijn naar school, dan kinderen in bijvoorbeeld Schagen, Heerlen of Hengelo. Maar ook tussen scholen in dezelfde stad bestaan grote verschillen.
Dat blijkt uit een groot onderzoek van RTL Nieuws en architecten- en ingenieursadviesbureau Sweco. Voor elke middelbare school in Nederland zijn de fietsroutes van scholieren in kaart gebracht. Op die manier kunnen gemeenten, scholen en ouders makkelijk zien welke routes het gevaarlijkst zijn.
Onveilige schoolfietsroutes
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Vanwege druk bezoek kan het even duren voordat de kaart te zien is. Werkt de kaart niet goed? Klik dan hier.
700.000 fietsroutes
Voor het onderzoek is voor alle ruim 700.000 leerlingen die dagelijks naar school fietsen de meest waarschijnlijke route in kaart gebracht. "Daarbij is gekeken naar het soort weg waarover leerlingen fietsen en ook naar ongelukken die de politie de laatste jaren heeft geregistreerd waarbij op schooldagen jongeren tussen de 11 en 18 jaar betrokken waren", legt datajournalist Jasper Bunskoek uit.
Uit de analyse blijkt dat op fietsroutes van scholieren over vrijliggende fietspaden verhoudingsgewijs de minste ongelukken gebeuren. Op wegen waar fietsers de weg delen met verkeer dat maximaal 50 of 60 kilometer per uur mag rijden is de kans op een ongeval voor een middelbare scholier twee tot drie keer hoger.
"Wat ook opvalt is dat gemengde wegen waar 30 kilometer per uur mag worden gereden maar beperkt onveiliger zijn dan een fietspad", vertelt onderzoeker en adviseur veilige mobiliteit Hans Drolenga van Sweco.
Risico op ongeval
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
'Schoolroutes kunnen veel veiliger'
Van alle schoolroutes waar dagelijks minimaal 150 leerlingen fietsen, loopt bijna 1200 kilometer over wegen met een maximumsnelheid van 50 of 60 kilometer per uur. Op elke kilometer die een gemiddelde scholier in Nederland naar school fietst, gaat 100 meter over wegen met het hoogste risico op een ongeval. Schoolroutes kunnen dus flink veiliger, stelt Drolenga.
"Dus waar die fietspaden nog niet liggen, kunnen we die aanleggen. En daarmee reduceren we het aantal verkeersslachtoffers." Dat kan niet overal, weet ook de onderzoeker van Sweco. "Er is niet altijd de ruimte om dat te realiseren. Maar dan kun je als gemeente, zo blijkt uit dit onderzoek, wel overwegen om qua snelheid terug te gaan naar 30."
Risico hoog in Heerlen, laag in Almere
De ene gemeente heeft meer te winnen dan de andere. Tussen gemeenten zijn er namelijk grote verschillen in het risico op een ongeluk op schoolroutes. De routes naar de 17 middelbare scholen in Almere gaan bijvoorbeeld bijna uitsluitend over vrijliggende fietspaden en 30-km-wegen.
Dat is heel anders in bijvoorbeeld Heerlen, waar de kans op een ongeval op een schoolroute liefst 34 procent hoger is dan in Almere. Daar gaan relatief veel routes van leerlingen over wegen waar een maximumsnelheid van 50 kilometer per uur geldt. Maar ook tussen scholen in dezelfde gemeente zijn de verschillen soms aanzienlijk.
Check je school
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Vanwege druk bezoek kan het even duren voordat de kaart te zien is. Werkt de kaart niet goed? Klik dan hier.
Minstens 21 gewonden per week
De ongevallencijfers die zijn gebruikt in het onderzoek zijn niet volledig. Bij veel ongevallen met fietsers wordt geen politie ingeschakeld, waardoor deze ontbreken in de registratie van Rijkswaterstaat. Op basis van de cijfers is wel te stellen dat de afgelopen jaren duizenden jongeren tijdens schooltijden betrokken waren bij ongevallen met gewonden.
De politie registreerde 27 ongevallen met fatale afloop. In de laatste volledige schooljaren gaat het om minstens 21 ongelukken met gewonden per week. Vanwege de beperkte registratie zijn dat er in werkelijkheid waarschijnlijk veel meer.
Na dood Yasmine (12) greep Hengelo in
Ook in Hengelo is de kans op een ongeluk voor scholieren behoorlijk hoger dan in bijvoorbeeld Almere (15 procent). Maar die kans was een aantal jaren geleden nog groter. Mede naar aanleiding van een noodlottig ongeval in 2014, waarbij de 12-jarige Yasmine om het leven kwam, legde de gemeente meer vrijliggende fietspaden aan.
Yasmine verongelukte op haar schoolroute nadat ze onder de wielen van een aanhanger van een landbouwvoertuig terecht kwam. "Verschrikkelijk. Het is echt nog steeds traumatisch", kijkt verkeerswethouder Gerard Gerrits terug. "Het gevolg is dat iedereen zich heel erg bewust is van de verkeersveiligheid. Iedere wegverbetering of iedere keer dat we de weg aanpakken kijken we of het mogelijk is om ook vrijliggende fietspaden aan te leggen."
Met de resultaten van het onderzoek van RTL Nieuws en Sweco gaat Hengelo dan ook aan de slag. "Het onderzoek wat er nu ligt, helpt ons echt om te kijken waar we fysiek nog de verkeersveiligheid kunnen verbeteren." De gemeente heeft daarnaast een specialist verkeerseducatie in dienst, die samen met middelbare scholen projecten organiseert om leerlingen bewust te maken van gevaren.
Presenteerblaadje
Wat Hengelo doet en deed, moeten meer gemeenten doen, vinden de ANWB en de Fietsersbond. En wel voordat er een tragische aanleiding voor is, zoals in Hengelo. Want het aantal verkeersslachtoffers stijgt landelijk en tweederde van de ruim 20.000 ernstig gewonden is fietser, stelt specialist verkeersveiligheid Jeanette van 't Zelfde van de ANWB.
"Gemeenten krijgen met dit onderzoek eigenlijk op een presenteerblaadje aangereikt wat de schoolroutes zijn die middelbare scholieren fietsen en waar de knelpunten liggen. Ja, hoe makkelijk is het dan om die punten ook daadwerkelijk te gaan aanpakken?"
Volgens directeur Esther van Garderen van de Fietsersbond is er geen tijd te verliezen. "Gemeenten moeten eens wat meer lef tonen: het kan gewoon. Ieder kind dat niet thuiskomt op weg naar school is er één teveel. Dit onderzoek laat op een degelijke manier zien hoe belangrijk het is om vrijliggende fietspaden aan te leggen. En op schoolroutes waar te weinig ruimte is, om wegen van 50 naar 30 kilometer per uur te brengen."
'Oefen schoolroute'
Volgens de ANWB is naast een flinke investering in infrastructuur ook aandacht nodig voor bewustwording van gevaren. Bij ouders, bij leerlingen en bij medeweggebruikers. Het aanpassen van wegen kost tijd, tot die tijd kan er al meer aandacht geschonken worden aan de risico's op schoolroutes, stelt de bond.
Van 't Zelfde roept ouders op om kinderen goed voor te bereiden op het naar school fietsen. "Ga met ze mee, ga kijken. Wat is voor jou de meest veilige fietsroute? En ga die route ook oefenen. In de spits, met een zware rugzak."
Verantwoording
Voor dit onderzoek van RTL Nieuws en Sweco is gebruik gemaakt van verschillende (data)bronnen. Om in te schatten welke schoolroutes leerlingen volgen is gebruik gemaakt van gegevens van de Dienst Uitvoering Onderwijs, waarin per middelbare schoolvestiging is aangegeven in welke buurten leerlingen wonen.
Niet iedere leerling zal echter op de fiets naar school gaan, daarom is op basis van cijfers uit het Onderzoek Verplaatsingen in Nederland (OViN) een inschatting gemaakt van het aantal leerlingen per school dat fietst. Woont een leerling heel ver van school of juist op loopafstand, dan is het minder waarschijnlijk dat de fiets gebruikt wordt.
Van alle naar schatting ruim 700.000 leerlingen die op fiets naar school gaan is vervolgens de route in kaart gebracht. Per route is daarbij gekeken naar het aantal kilometers per soort weg waarover de route loopt. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen vrijliggende fietspaden, wegen met gemixt verkeer met een maximumsnelheid van 30, 50 en 60 kilometer per uur en overige wegen.
Uit het Bestand geRegistreerde Ongevallen Nederland (BRON) van Rijkswaterstaat zijn gegevens gehaald over de locaties van ongevallen die in de voorbije vijf jaar zijn geregistreerd, waarbij fietsende jongeren tussen de 11 en 18 jaar betrokken waren. Ongevallen in het weekend en buiten 'schooltijden' (7.00-17.00 uur) zijn buiten beschouwing gelaten.
Van de ongevallen is vervolgens gekeken op wat voor soort wegen deze plaatsvonden. Zo is een risicoinschatting gemaakt per soort weg. De risicocijfers zijn vervolgens gebruikt om per school een indicatie te geven van de kans op een ongeval op de gemiddelde afgelegde route van leerlingen. Het risicocijfer toont aan hoeveel groter de kans op een ongeval is ten opzichte van een route die geheel over fietspaden loopt: de meest veilige schoolroute.