Nederlands leger in slechte staat: tientallen miljoenenprojecten jaren later klaar

Dat blijkt uit een inventarisatie door de onderzoeksredactie van RTL Nieuws.

Schokkend

Het toont aan dat Defensie grote moeite heeft om de organisatie snel op orde te krijgen. Zelfs als er geld genoeg beschikbaar is voor de vervanging of reparatie van een onderdeel, betekent het niet dat er ook snel gehandeld kan worden.

"Dat is zeer schokkend. We hebben de veiligheid van Nederland de afgelopen dertig jaar gewoon verwaarloosd", zegt Jean Debie voorzitter van de militaire vakbond VBM.

Vervanging materieel loopt stroef

Het ene na het ander project loopt vertraging op. Zo was het de bedoeling om tussen 2017 en 2020 de 60 en 81mm mortieren te vervangen. Die werden pas besteld in 2021 en door de lange productietijd kunnen ze pas in 2023 worden ingezet. Een mortier is een artilleriewapen dat bestaat uit een buis waar een stuk munitie in wordt afgeschoten over een afstand van enkele kilometers.

Niet snel aan de Oostgrens:

Als we nu snel de nieuwe Scania-vrachtwagens en tanks naar Polen zouden willen sturen, zou dat niet per spoor kunnen. De diepladers die we daarvoor nodig hebben, worden nog gemaakt en de eerste worden in de loop van dit jaar geleverd. En dat zijn er ook nog te weinig. We hebben er zeventig besteld, maar hebben er 200 nodig.

Kazernes zwaar verwaarloosd:

De kazernes zijn verwaarloosd en moeten worden opgeknapt aan de huidige tijd. Er ligt een advies dat defensie 35 tot 40 procent van de vastgoedportefeuille moet afstoten om de rest van de gebouwen te kunnen opknappen. Het geld is de afgelopen jaren vooral gebruikt om storingen en acute problemen te verhelpen. Defensie heeft 11.000 gebouwen

Munitietekort:

We hebben te weinig munitie die nodig is om ons land en dat van onze bondgenoten te verdedigen. Daarnaast stijgen de munitieprijzen en moet er nog veel oude munitie worden vervangen, waardoor het nog jaren gaat duren voordat dit op orde is.

Veldhospitalen:

Defensie heeft twee veldhospitalen met beperkte capaciteit. Het Mobiel Geneeskundig Operatiekamer Systeem is in 2015 buiten gebruik gesteld. Het systeem had het einde van de levensduur bereikt en er was geen geld voor vervanging. De eerste van drie nieuwe veldhospitalen komt in 2025.

Meer dan de helft materieel niet inzetbaar

Het Nederlandse leger heeft niet genoeg personeel, er is niet geoefend er zijn onvoldoende voorraden en maar de helft van het materieel is inzetbaar. Hierdoor is defensie niet in staat om de belangrijkste hoofdtaak, de bescherming van het eigen grondgebied, uit te voeren. Dat is wat de minister van Defensie aan de Tweede Kamer heeft laten weten.

Het nieuwe kabinet heeft daarom bij de start gezegd dat er de komende jaren meer geld naar Defensie gaat. De komende vier jaar is dat gemiddeld 2,7 miljard per jaar, vanaf 2025 moet dat 3 miljard per jaar zijn. Toch is dat bij lange na niet genoeg.

Want om de NAVO-norm te halen, waarbij we 2 procent van ons bruto binnenlands product (BBP) aan defensie uitgeven, zou er geen 3, maar 5 miljard per jaar extra moeten worden uitgegeven.

"En als je een geloofwaardige, afschrikwekkende krijgsmacht wilt dan is er nog veel meer geld nodig", zegt Jean Debie. "Dan is 5 miljard, die nodig is om te voldoen aan de NAVO-norm niet genoeg. Dan moet je denken aan 10 miljard euro extra per jaar."

Rijk Nederland bungelt achteraan

Van alle dertig NAVO-landen staat Nederland op de twintigste plek als het gaat om defensie-uitgaven gemeten naar het BBP, dat is het geld dat Nederland in totaal verdient. 

Aanbesteding

Eén van de redenen waarom het Defensie niet lukt om projecten snel te voltooien, zijn de aanbestedingsregels. In een aantal gevallen is het gekomen tot rechtszaken van partijen die vinden dat ze benadeeld zijn bij een aanbesteding.

Dat leidde bij de aankoop van nieuwe uniformen tot een vertraging en zelfs tot het besluit om een 'interim kledingpakket' te gaan verstrekken in afwachting van het nieuwe uniform. Dat interim pakket kwam wegens leveringsproblemen ook nog eens later dan gedacht.

Daarnaast gaat het bij de aanschaf van militair materieel zoals onderzeeërs, gevechtsvliegtuigen als de F-35 en fregatten om hele lange trajecten. "Dat zijn geen broodjes die je bij de bakker haalt", zegt Frans Osinga bijzonder hoogleraar oorlogstudies.

Tekort aan personeel

Een ander groot probleem voor Defensie is het schrijnende tekort aan personeel. Er staan ruim 8600 militaire vacatures open op een totaal 41.000 militaire functies. Bovendien is de uitstroom hoger dan de instroom, waardoor het tekort alleen maar oploopt.

Door het tekort aan personeel moeten sommige marineschepen noodgedwongen in de haven blijven of kan het onderhoud aan materieel niet worden uitgevoerd. Dat laatste leidt er toe dat er met dat materieel niet geoefend kan worden, waardoor de gereedheid van het Nederlandse leger weer verder verslechtert.

Opgeteld betekent het volgens experts dat het nog jaren gaat duren dat het Nederlandse leger de grootste achterstanden in voorraden, materieel en voldoende opgeleid getrainde militairen een beetje hebben ingelopen.

"Vanaf 2018 is er een reparatieslag in gang gezet en dat gaat nog wel even duren", zegt hoogleraar Frans Osinga. "Zo zijn diverse Europese landen ook wakker geschud en wil iedereen nu militair materieel aanschaffen en dat betekent dat we achter aan moeten aansluiten."