In Geleen kijkt niemand meer op van alarm op Chemelot, maar de zorgen zijn er niet minder om

Jack Renet herkent de zorgen. Hij woonde tot voor kort op elf meter van de poort van het chemisch industriecomplex Chemelot. Renet is al tien jaar raadslid in Sittard-Geleen voor de lokale partij SPA en lid van het burgerinitiatief dat externe veiligheid rond het bedrijventerrein in een manifest aankaartte. 

"De gezondheidseffecten van Chemelot zijn voor omwonenden een zorg die er altijd is. Dat is logisch als je heel dichtbij een risicobron zit. Maar wat ik ook merk is dat mensen het op een gegeven moment bagatelliseren. Je stopt het weg. Uit zelfbescherming, want in continue angst is niet te leven. Van het alarm op Chemelot kijkt hier niemand meer op. Mensen zijn eraan gewend geraakt. Maar dat betekent zeker niet dat ze zich geen zorgen maken."

RTL Nieuws onderzoekt gezondheid bij zware industrie

Dit verhaal maakt deel uit van een groot onderzoek van RTL Nieuws naar gezondheid in de buurt van zware industrie. Daarvoor zijn onder andere zorgkosten geanalyseerd, waaruit blijkt dat deze in dit gebied jaarlijks per inwoner 282 euro hoger zijn dan gemiddeld. Daarmee is geen bewijs geleverd dat die hogere zorgkosten het gevolg zijn van activiteiten van bedrijven. Een reeks experts en instanties doet naar aanleiding van de bevindingen van RTL Nieuws wel een oproep om dit te onderzoeken. Lees hier meer.

13 procent hogere zorgkosten

Er wonen ruim 30.000 mensen in postcodegebied 616, waar ook Chemelot is gevestigd. Ze maakten in tien jaar tijd ruim 88 miljoen euro meer zorgkosten dan je zou verwachten op basis van hun leeftijd en geslacht, berekende RTL Nieuws. De zorgkosten zijn daarmee 13 procent hoger dan verwacht.

Dat de omwonenden van Chemelot hogere zorgkosten maken, hoeft niet te betekenen dat deze het gevolg zijn van activiteiten van Chemelot, weet ook Renet. "Maar het is een belangrijk signaal. En juist dat soort signalen hebben we nodig om eindelijk eens grondig te onderzoeken wat de invloed is van de industrie op deze omgeving. Ik vind het ook frappant hoeveel mensen last hebben van de luchtwegen, maar ik heb geen bewijs dat het van Chemelot komt."

Meer signalen

Er zijn meer signalen die volgens Renet een breed gezondheidsonderzoek rechtvaardigen. In 2018 stelde de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) vast dat de veiligheid op het terrein bij Chemelot onder de maat was. Renet en andere bezorgde omwonenden schreven daarop in een manifest dat er ook meer aandacht moest komen voor de veiligheid van omwonenden. 

Begin dit jaar kreeg het bedrijf Sabic Limburg van de rechter een torenhoge boete opgelegd van 10 miljoen euro, vanwege incidenten die niet hadden mogen gebeuren. Bij die incidenten tussen 2015 en 2017 kwamen ook gevaarlijke stoffen vrij. Ook twee andere bedrijven op het chemiepark kregen 360.000 euro boete voor gevaarlijke incidenten.

En in februari stelde de Vlaamse minister van Omgeving onder meer industrieterrein Chemelot en de Nederlandse regering in gebreke vanwege het lozen van afvalwater in de Maas. De Vlaamse regering betwijfelt of er bij het verlenen van een vergunning voor het lozen voldoende nagedacht is over de gevolgen voor het Vlaamse leefmilieu en eist garanties dat er voldoende voorzorgsmaatregelen zijn genomen.

Provincie: geen vermoedens, wel onderzoek

De provincie Limburg is verantwoordelijk voor het toezicht en de vergunningen van Chemelot en de daar aanwezige bedrijven. In een brief aan demissionair staatssecretaris Vivianne Heijnen van Infrastructuur en Milieu liet de provincie weten geen aanwijsbare aanleiding te hebben voor een hogere ziektelast rondom Chemelot. Wel verzocht de provincie om Chemelot mee te nemen als er een onderzoek zou komen naar gezondheidseffecten van grote industrie op de directe omgeving.

Heijnen heeft recent in een actielijst gehint op een verkennend onderzoek naar gezondheidsrisico's bij Chemelot. Zo'n onderzoek zou moeten worden uitgevoerd door het RIVM. Dat laat weten dat hierover nog niet is gesproken met het ministerie. 

Jack Renet en veel andere omwonenden kunnen niet wachten op zo’n onderzoek. "Ik ben er echt niet voor dat Chemelot verdwijnt. Maar het moet wel veilig. De bedrijvigheid is zeker iets waard, maar we moeten wel oog houden voor de veiligheid en gezondheid. Dat mis ik regelmatig."

Reactie Chemelot

In een reactie laat Chemelot weten een gezondheidsonderzoek in de omgeving van harte te steunen. "Maar wel met de kanttekening dat zo’n onderzoek zo breed als mogelijk zou moeten worden opgezet, dus inclusief sociaaleconomische factoren."

Het bedrijventerrein zegt zich aan alle wettelijke en vergunninggerelateerde normen te houden. "Wij zelf, maar ook de overheid, monitoren die normen voortdurend en constateren dat Chemelot ruimschoots binnen deze normen blijft en voortdurend verbetert. De aanbevelingen uit het rapport van de OVV heeft Chemelot adequaat opgevolgd. De aanbevelingen hebben er daarnaast toe geleid dat tussen de provincie Limburg, de gemeentes Sittard-Geleen, Stein en Beek en Chemelot een convenant is afgesloten met als doel de veiligheidssituatie rondom Chemelot bovenwettelijk en voortdurend te verbeteren."

Meer weten?

• 145 euro meer kwijt aan zorg bij zware industrie in de buurt: grote bezorgdheid bij experts
• Lees hier hoe RTL Nieuws de analyse naar zorgkosten heeft uitgevoerd (pdf)

Naast de analyse naar zorgkosten en contact met omwonenden en bedrijven heeft RTL Nieuws voor elk van de dertien onderzochte gebieden ook gekeken naar andere opvallende zaken, zoals overtredingen en eerder (gezondheids)onderzoek. Lees via onderstaande links meer over een aantal onderzochte gebieden en ook reacties van bedrijven. 

• Zorgkosten bij chemiepark Delfzijl 315 euro hoger dan gemiddeld: meer kwijt dan bij Tata Steel
• PFAS, stof en zware metalen in Zeeuwse Kanaalzone: inwoners willen onderzoek naar effect op gezondheid
• Rotterdammers bij havengebied 158 euro meer kwijt aan zorg
• 274 euro meer kwijt aan zorg in Veendam; zorgen om zoutwinner Nedmag
• Veel zorgen en klachten over industriële 'big five': Eindhovense wijk Het Ven wil duidelijkheid
• Jaarlijks 113 euro meer krijt aan zorg in Deventer; buurt vreest voor schadelijke walmen van asfaltfabriek
• Zorgkosten in Dordrecht tientjes hoger dan gemiddeld; stress om moedermelk
• Hoesten, proesten en prikkelende ogen: Steenwijkers klagen steen en been over 'slechte buurman'
• Groningers 67 euro meer kwijt aan zorgkosten; zorgen om uitstoot producent dakbedekking