Hoesten, proesten en prikkelende ogen: Steenwijkers klagen steen en been over 'slechte buurman'

André Otten heeft een machinebedrijf op het industrieterrein waar ook IceBear is gevestigd. Zijn terrein grenst aan dat van de biomassacentrale annex palletblokjesfabriek. Hij zag het afgelopen jaar hoe andere bedrijven van het industrieterrein vertrokken. 

"Ze besloten te verhuizen vanwege de overlast van IceBear. Er was hier een drankenhandel waar medewerkers hoestend rondliepen en ook voor een motorzaak was de maat vol. Daar zat alles telkens onder het stof."

Otten koos ervoor om niet te verhuizen, maar werd het gezicht van het protest van omwonenden tegen de fabriek. Kort na de komst van de biomassacentrale in 2010, die toen nog in andere handen was, klaagden omwonenden al over geluid, geur en stof. Ze maakten zich zorgen om wat zij inademden. Sinds de biomassacentrale is uitgebreid met een fabriek waar klossen voor pallets worden gemaakt vanuit afvalhout is het aantal klachten flink toegenomen. 

RTL Nieuws onderzoekt gezondheid bij zware industrie

Dit verhaal maakt deel uit van een groot onderzoek van RTL Nieuws naar gezondheid in de buurt van zware industrie. Daarvoor zijn onder andere zorgkosten geanalyseerd, waaruit blijkt dat deze in dit gebied jaarlijks per inwoner 80 euro hoger zijn dan gemiddeld. Daarmee is geen bewijs geleverd dat die hogere zorgkosten het gevolg zijn van activiteiten van bedrijven. Een reeks experts en instanties doet naar aanleiding van de bevindingen van RTL Nieuws wel een oproep om dit te onderzoeken. Lees hier meer.

GGD: 'Situatie onwenselijk'

Uit onderzoek van RTL Nieuws blijkt dat de inwoners van het postcodegebied van Steenwijk en Tuk (833) tussen 2012 en 2022 4 procent meer zorgkosten maakten dan verwacht. Van 2022 en 2023 zijn de zorgkosten nog niet bekend, waardoor weinig te zeggen is over de situatie na de komst van de palletblokkenfabriek. De GGD noemde die al wel meerdere keren onwenselijk.

'Beëindig de overlast en heb meer aandacht voor de hinder en stress die mensen hierbij ervaren', adviseerde de GGD de gemeente Steenwijkerland in 2022. En in 2023 werd 'ten behoeve van de gezondheid en kwaliteit van leven van omwonenden en werknemers op het industrieterrein' aangedrongen op handhaving bij IceBear.

"In de eerste week die ze open waren begonnen de klachten al", stelt Otten. "Mensen hebben last van de luchtwegen en ogen. Dat laatste heb ik zelf ook. Eerst hadden ze ook nog helemaal geen filters en lag er soms wel een centimeter aan stof voor de deur. Het was verschrikkelijk. Stof, geur, stank en geluid. Binnen een maand hadden we een comité opgericht."

Dat burgercomité rammelde flink aan de deur bij de omgevingsdienst en de gemeente en vroeg om handhaving en metingen. Uit metingen bleek vervolgens dat het bedrijf te veel formaldehyde uitstoot. Die kankerverwekkende stof zit in de lijm die gebruikt wordt om de pallets met afvalhout te persen tot blokken. Bovendien bleek dat flinke delen van Steenwijk en het nabijgelegen dorpje Tuk werden blootgesteld aan geur boven de richtwaarden. Die hinder zou kunnen leiden tot klachten als hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid en vermoeidheid, aldus de GGD. 

Dwangsom

Voor de te hoge uitstoot van formaldehyde kreeg het bedrijf een dwangsom opgelegd door de gemeente Steenwijkerland. Daarnaast moet het bedrijf een vergunning aanvragen, die het eerst nog niet had. 

De gemeente lijkt daarmee gehoor te geven aan de herhaalde oproepen van omwonenden. Al zijn die er niet gerust op dat de overlast zal afnemen, zeker nu het bedrijf een aanvraag heeft gedaan om meer formaldehyde te mogen uitstoten. Otten: "Het bedrijf geeft altijd aan een goede buur te willen zijn. IceBear is verre van een goede buur. Zulke buren wil je niet naast je hebben."

Reactie IceBear

In een reactie laat IceBear weten wel degelijk een goede buur te willen zijn en de verharde verhoudingen met sommige omwonenden te betreuren. "Als bedrijf hebben wij zeker oog voor de klachten van de omwonenden en waar mogelijk zetten wij ons in om dit zoveel mogelijk te beperken. Daarnaast zetten wij ons dagelijks in om onze processen te verbeteren en daar zijn geluid, stof en formaldehyde onderdeel van. Tijdens diverse (onaangekondigde) controles is gebleken dat wij voldoen aan de normen."

Het bedrijf zegt dat stofhinder van tijdelijke aard was en stelt dat dit nu allemaal op orde is. Tegen de dwangsom voor de te hoge uitstoot van formaldehyde is bezwaar aangetekend. In een vergunningaanvraag heeft het bedrijf verzocht om de normen voor uitstoot op te rekken, zodat drie keer meer mag worden uitgestoten dan op dit moment. "Voor formaldehyde hebben wij een verschil van inzicht hoe met de norm om te gaan. IceBear is van mening dat zij voldoet een de emissienorm voor formaldehyde en zal er alles aandoen aan die norm te blijven voldoen. Dat vindt zij belangrijk, ook voor de omwonenden."

IceBear stelt wel dat het proeven doet om formaldehyde uit het proces te verwijderen of verminderen en wijst erop dat uit GGD-rapporten blijkt dat er bij emissies van formaldehyde geen sprake is van aantasting van de gezondheid van mensen en/of gezondheidsrisico's. "Dat de GGD vervolgens stelt dat 'de emissie van formaldehyde zoveel mogelijk vermeden moet worden in het leefmilieu' is een standpunt dat geen grondslag vindt in de wet- en regelgeving. Voor zover de GGD in haar brief van 1 juni 2023 al stelt dat de emissie van formaldehyde bij IceBear een 'onwenselijke situatie' is, dient die uitspraak voor haar eigen rekening en risico te blijven."

Meer weten?

• 145 euro meer kwijt aan zorg bij zware industrie in de buurt: grote bezorgdheid bij experts
• Lees hier hoe RTL Nieuws de analyse naar zorgkosten heeft uitgevoerd (pdf)

Naast de analyse naar zorgkosten en contact met omwonenden en bedrijven heeft RTL Nieuws voor elk van de dertien onderzochte gebieden ook gekeken naar andere opvallende zaken, zoals overtredingen en eerder (gezondheids)onderzoek. Lees via onderstaande links meer over een aantal onderzochte gebieden en ook reacties van bedrijven. 

• In Geleen kijkt niemand meer op van alarm op Chemelot, maar de zorgen zijn er niet minder om
• Zorgkosten bij chemiepark Delfzijl 315 euro hoger dan gemiddeld: meer kwijt dan bij Tata Steel
• PFAS, stof en zware metalen in Zeeuwse Kanaalzone: inwoners willen onderzoek naar effect op gezondheid
• Rotterdammers bij havengebied 158 euro meer kwijt aan zorg
• 274 euro meer kwijt aan zorg in Veendam; zorgen om zoutwinner Nedmag
• Veel zorgen en klachten over industriële 'big five': Eindhovense wijk Het Ven wil duidelijkheid
• Jaarlijks 113 euro meer krijt aan zorg in Deventer; buurt vreest voor schadelijke walmen van asfaltfabriek
• Zorgkosten in Dordrecht tientjes hoger dan gemiddeld; stress om moedermelk
• Groningers 67 euro meer kwijt aan zorgkosten; zorgen om uitstoot producent dakbedekking