Vermoedens van fraude en uitbuiting in jeugdzorg: kwaliteitsregister schrapt na steekproef ruim 50 'professionals'

De ruim vijftig zorgprofessionals kwamen naar voren uit een steekproef, waarbij 274 ervaringscertificaten (EVC’s) werden gecontroleerd. Bijna 1 op de 5 onderzochte hulpverleners wordt dus geschrapt. Het aantal zal naar verwachting de komende tijd oplopen, want het onderzoek is pas net begonnen. In totaal worden de komende maanden maar liefst 3500 SKJ-registraties onderzocht.

Kwaliteit onder druk

Met een SKJ-registratie weten ouders zeker dat de zorgprofessional van hun kind voldoet aan de strenge eisen voor het vak, stelt de stichting op haar website. Maar dat blijkt nu dus voor minstens tientallen medewerkers niet op te gaan. Ze kunnen helemaal niet bewijzen dat ze over de juiste werkervaring beschikken.

Dat is wel van belang. Want wie een SKJ-registratie heeft, mag risicovolle handelingen uitvoeren. Zo speelt de geregistreerde professional een cruciale rol bij het stellen van diagnoses of bij gezinsvoogdij in moeilijke situaties. Daarvoor is bijvoorbeeld een hbo-diploma nodig. Of je moet met werkervaring aantonen dat je genoeg kennis en ervaring hebt. Je krijgt dan een certificaat van Erkenning van Verworven Competenties (EVC). 

De geschrapte zorgmedewerkers zouden gesjoemeld hebben met EVC-certificaten en konden niet bewijzen dat ze daadwerkelijk voldoende kennis hadden.

Aangifte van fraude

"Wij vinden dit verschrikkelijk", zegt een woordvoerder van SKJ. Volgens hem waren er signalen van fraude met certificaten en dat wordt nu bevestigd. "Tijdens de controle zagen we overeenkomsten in dossiers, soms letterlijk dezelfde teksten. In bijvoorbeeld verslagen en rapportages." De stichting wil aangifte gaan doen.

"Dit is heel zorgelijk", zegt Esther Polhuijs van kinderrechtenorganisatie UNICEF. "Jeugdzorg betekent dat je als overheid ingrijpt in het gezinsleven om een kind te beschermen. Dat is een verregaande bemoeienis en de overheid heeft dan ook de plicht om deze taak heel zorgvuldig uit te voeren. Het lijkt er hier sterk op dat dit toezicht niet goed is gegaan waardoor er ongeschikte mensen hebben gezorgd voor kinderen. Dat is een heel verontrustende constatering."

'Jongeren geronseld'

Er zijn al langere tijd grote zorgen rondom de EVC-certificaten in de zorg. De afgelopen jaren is het aantal bureaus dat EVC’s uitgeeft explosief toegenomen. Ook het aantal mensen dat met zo’n EVC in de jeugdzorg werkt, is gestegen. Politie, justitie en toezichthouders, zoals de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd vermoeden grootschalige fraude en zeggen verbanden te zien met de georganiseerde criminaliteit.

Er zijn zorgen om mensen die niet de kennis hebben, maar wel de papieren, waardoor kwetsbare jongeren onvoldoende goede zorg krijgen. Ook zijn er volgens directeur Herman Geerdink van SKJ signalen dat jongeren door malafide jeugdzorgmedewerkers worden geronseld, zo zei hij eerder in een webinar. "We begrepen dat er aanwijzingen zijn dat een aantal ook letterlijk in de jeugdzorg terecht zijn gekomen om jongeren te bewegen tot criminele activiteiten."

"Dit is zeer zorgelijk", reageert Shamir Ceuleers, hoofd van het Centrum Kinderhandel en Mensenhandel. "Dat criminelen jongeren juist op plekken waar zij voor veiligheid en vanwege hun kwetsbaarheid zitten, ronselen voor het plegen van strafbare feiten. Dit zegt niet alleen iets over de kwetsbaarheid van kinderen die in zo’n uitbuitingssituatie terechtkomt, het zegt ook iets over de doelbewuste intenties en geraffineerdheid van de plegers.”

Wil jij je verhaal kwijt?

Jongeren die in de criminaliteit verstrikt zijn geraakt, daarin worden uitgebuit of hiervoor kwetsbaar zijn, en er niet meer zelfstandig uitkomen kunnen terecht bij Keerpunt.chat van het Centrum Kinderhandel Mensenhandel. Ook ouders en professionals kunnen er terecht.

Nog ruim 3000 personen onderzocht

Het doorlichten van alle 3500 personen die zich met behulp van een EVC-certificaat in het Kwaliteitsregister hebben laten zetten, is in volle gang. Een enorme klus, waarvoor zelfs een recherchebureau is ingeschakeld. Het onderzoek is in december begonnen en het SKJ verwacht nog maanden bezig te zijn.  

De geschrapte medewerkers werkten bij verschillende zorginstellingen. Meer details wil de SKJ hier niet over kwijt. Jeugdzorginstellingen wordt opgeroepen het register goed te controleren om te weten of hun medewerkers mogelijk zijn geschrapt.  

UNICEF stelt dat hulpverleningsinstanties die voor kinderen zorgen veilig moeten zijn en moeten beschikken over voldoende geschikte en deskundige mensen. "Het toezicht moet veel beter om te zorgen dat er voldaan wordt aan deze plicht", aldus Polhuijs. Om te voorkomen dat er opnieuw onjuiste registraties plaatsvinden, is de werkwijze voor registratie via een EVC-traject aangescherpt, aldus de SKJ.