Woningcorporatie faalt: kosten ruim 800 miljoen euro

Het besluit van minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken om honderden miljoenen euro’s van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw in de schuldsanering te steken levert zure gezichten op in politiek Den Haag. Het geld komt dan wel niet uit de staatskas, toch doet het pijn. Het wordt namelijk opgebracht door alle woningcorporaties in Nederland samen. Met het fonds helpen ze elkaar als er financiële problemen zijn. Maar dat geld komt dus niet beschikbaar om nieuwe huurhuizen te bouwen, terwijl die zo hard nodig zijn.

Achterstallig groot onderhoud

Vandaag debatteert de Tweede Kamer er over. Ondanks de zure gezichten staat vast dat een meerderheid zal instemmen met de operatie, die er voor moet zorgen dat WSG wordt opgeheven en de ongeveer 4.000 sociale huurwoningen per 1 januari 2019 kunnen worden verdeeld onder acht gezonde Brabantse woningcorporaties.

Tot opluchting van de huurders. Want volgens voorzitter Bert van Ham van de huurdersvereniging van WSG snakken die naar een nieuwe huisbaas die aan zijn plichten kan voldoen. "De afgelopen jaren kon de corporatie door de financiële malaise alleen het noodzakelijke onderhoud verrichten. Groot onderhoud en renovatie van projecten bleven achterwege. Huurders die wel in fatsoenlijke woningen zitten betaalden jaarlijks de maximale huurverhoging."

Mogelijk meer problemen corporaties door lage rente

De sanering van de schulden van Woning Stichting Geertruidenberg is waarschijnlijk de laatste in een reeks. Toch is niet uitgesloten dat de woningcorporaties de komende jaren nog vaker de portemonnee moeten trekken voor het afkopen van schulden.

Volgens hoogleraar woningmarkt Peter Boelhouwer zorgt de lage rente voor een probleem bij lopende schuldsaneringen. Hij maakt zich vooral zorgen over Vestia, een corporatie die vele malen groter is dan WSG en die bijna ten onderging door de aanschaf van zeer risicovolle rentederivaten. ‘Door die lage rente is het vervroegd aflossen van leningen heel duur. De banken vragen enorme boetes’

Dat de angst van Boelhouwer gegrond is blijkt uit een brief, die minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken deze week naar de Tweede Kamer stuurde over sanering van de schulden van Vestia. Door de lage rente loopt die operatie niet echt soepel. Nog dit jaar wordt de sanering opnieuw tegen het licht gehouden. “Want”,  concludeert de minister: “De vermogenspositie van Vestia blijft zwak en de schuldpositie te hoog”.

200.000 euro per huis

De rekening voor het afkopen van de schulden die overblijven is tenminste 554 miljoen euro, maar kan  - als het tegen zit – oplopen tot 701 miljoen euro, schrijft minister Ollongren aan de Tweede Kamer. En in 2013 werd al een eerste bijdrage uitgekeerd van 117 miljoen euro.

"Enorme bedragen, zeker als je kijkt hoeveel het per woning is”, zegt hoogleraar woningmarkt Peter Boelhouwer. “Voor twee ton kan je een nieuwe woning bouwen. Ik kan me niet herinneren dat er ooit meer is betaald. Maar er is geen alternatief", zegt hij. 

Wantoestanden

Want ook als WSG gewoon wordt opgeheven al het bezit wordt verkocht lopen de kosten van de schuldsanering op tot minimaal 525 miljoen euro en maximaal 808 miljoen, blijkt uit de rekenmodellen die minister Ollongren naar de Kamer heeft gestuurd. En dan zou bijna de helft van de sociale woningvoorraad van de gemeente Geertruidenberg verloren gaan.

De operatie is volgens hoogleraar Boelhouwer het logische gevolg van de wantoestanden in de corporatiewereld, die een parlementaire enquête tot gevolg hadden. “Woningcorporaties speelden te vaak voor projectontwikkelaar en namen enorme financiële risico’s”. Zo kocht WSG grond aan voor de realisatie van woningprojecten. Maar die huizen kwamen er nooit, waardoor de waarde van de grond enorm daalde. Ook nam de corporatie te grote risico’s met woningen voor mensen met een zorgindicatie.

Miljoenen euro's verdwijnen

Het gebeurde allemaal in een tijd dat woningcorporaties nog veel meer mochten dan nu. Na de parlementaire enquête is speculeren met grond er niet meer bij. "Dus lessen vallen er niet meer te leren”, zegt Tweede Kamerlid Sandra Beckerman van de SP.  Zij vindt de saneringskosten noodzakelijk, maar zuur geld. "We wisten natuurlijk dat het er aan zat te komen. En de corporaties draaien er zelf voor op. Maar het zure is dat al die miljoenen niet meer gebruikt kunnen worden om nieuwe huizen te bouwen of bestaande duurzaam te maken." 

Ook VVD-Kamerlid Daniel Koerhuis betreurt het dat veel corporatiegeld nu niet kan worden gebruikt voor het bouwen van goedkope huurwoningen. Hij zegt: "De verliezen die gemaakt zijn in Geertruidenberg zijn buitenproportioneel. Dit is echt een voorbeeld uit de oude tijd waarin bestuurders hun boekje te buiten gingen met bijvoorbeeld grondspeculaties. Corporaties moeten zich beperken tot hun kerntaak: huizen bouwen voor mensen met een kleine portemonnee."