Wet aangepast: onvrijwillige seks wordt altijd verkrachting
Alle vormen van 'seks tegen iemands wil in' worden straks gezien als verkrachting. Minister Grapperhaus past de nieuwe zedenwet aan nadat hij kritiek kreeg op een eerdere versie. Voor slachtoffers als Legien is de nieuwe wet ontzettend belangrijk: "Toen ik werd verkracht, bevroor mijn lichaam."
Al sinds de #metoo-discussie werkt minister Ferd Grapperhaus aan de nieuwe wet Seksuele Misdrijven. Slachtoffers moeten beter worden beschermd met de wet.
Nu is het nog zo dat 'dwang' bij verkrachting bewezen moet worden in de rechtbank. Maar in de praktijk verstijven slachtoffers in een bedreigende situatie en zijn zij dus helemaal niet tot verzet in staat.
Bakken kritiek
Daarom wordt de zedenwet gemoderniseerd. Een eerder wetsvoorstel kreeg onvoldoende steun in de Tweede Kamer en leidde tot kritiek. In die bekritiseerde versie zou seks 'tegen de wil' als een nieuw delict gelden. Maar de straf zou wel lager zijn dan verkrachting: maximaal zes jaar celstraf tegenover twaalf jaar voor verkrachting.
Dat leidde tot groot verzet in de Tweede Kamer, slachtoffers en bij mensenrechtenorganisaties als Amnesty. "Je doet slachtoffers onrecht aan als je ‘seks tegen de wil’ niet wilt zien als verkrachting", zei Martine Goeman van Amnesty.
Daarom ging de minister opnieuw in gesprek met betrokken partijen en slachtoffers en komt hij nu met een aanscherping: alle seks tegen de wil in, zal als verkrachting worden aangemerkt.
Aangiften in de prullenbak
Martine Goeman ziet dat als een heel positieve ontwikkeling'. "Veel slachtoffers van onvrijwillige seks krijgen nu te horen dat er niets kan worden gedaan omdat 'dwang niet kan worden bewezen'. Veel slachtoffers besluiten daarom geen aangifte te doen." Bovendien: "Dat slachtoffers bevriezen is een heel natuurlijk mechanisme, het gebeurt uit zelfbescherming."
In 2019 deden 2000 mensen meldingen van verkrachting, in slechts 129 zaken kwam het tot een veroordeling, blijkt uit meest actuele cijfers.
'Ik bevroor'
Legien (44) werd op haar 16de verkracht. Twee keer, door dezelfde persoon. "Pas na jaren therapie durfde ik naar de politie te stappen en aangifte te doen. Mijn ouders kon ik het pas jaren later vertellen", vertelt zij tegen RTL Nieuws.
Dat in de nieuwe wet dwang niet meer bewezen hoef te worden, is voor haar ontzettend belangrijk. In 70 procent van de gevallen kunnen slachtoffers niet bewijzen dat ze zich hebben verzet, zegt ze. "Ik kon in de rechtbank niet bewijzen dat ik me had verzet, want ik bevroor op het moment dat ik werd verkracht. Je bevriest, je lijkt dood te gaan. Dat overkomt ontzettend veel slachtoffers."
Maar dat betekent niet de daad minder erg is. "Misschien wel erger: de impact is enorm groot geweest op mijn leven. Zo erg, dat ik het trauma jarenlang heb weggestopt."
Met de nieuwe wet wil de minister slachtoffers meer tegemoet komen. De verwachting is dat hierdoor meer slachtoffers aangifte durven te doen en naar de politie stappen. "Het is belangrijk dat het politie en het Openbaar Ministerie voorbereid zijn op meer werk", zegt Goeman van Amnesty.
Volgens Grapperhaus is het aan de rechter om te bepalen of de dader misbruik heeft gemaakt van de situatie. "Alle gevallen waarvan bewezen wordt dat de andere partij de seks niet wilde, is strafbaar."
Welke straf iemand krijgt, blijft afhankelijk van het delict. "Hoe ernstiger het verwijt, des te hoger de maximumstraf die rechtvaardig is", zegt minister Grapperhaus. "Maatwerk bij vervolging en bestraffing is van belang."
Verwerking van een trauma
De dader van Legien kreeg uiteindelijk twee jaar cel. "Maar daar heb ik jaren voor moeten strijden omdat mijn dader steeds in hoger beroep ging. Ik heb het tot in de Hoge Raad aangevochten."
Dat haar dader twee jaar straf heeft gekregen, is voor Legien niet het belangrijkste. "Dat ik niet gezwegen heb, maar er werk van heb gemaakt, is voor mijn verwerking ontzettend belangrijk geweest. Daardoor kan ik het trauma nu langzaam verwerken."
