Dit is de creatieve oplossing waar Johan Remkes op doelt om de formatie te redden

"Deze creatieve variant zou weleens voor een doorbraak in de formatie kunnen zorgen", zegt Wester. Een half jaar na de Tweede Kamerverkiezingen is de stand als volgt. "D66 voelt vooralsnog niets voor een minderheidskabinet. Praten met de ChristenUnie wil D66 nu ook nog niet." 

Gepasseerd station

Zondag deed D66-leider Kaag wel een concessie door de blokkade met de ChristenUnie op te heffen. "De andere partijen zien deze zet van Sigrid Kaag vooral als een schijnbeweging voor de bühne", zegt Wester.

Het leidde niet tot een doorbraak: na tien uur praten liet informateur Johan Remkes gisteravond weten niet terug te willen naar de varianten die zijn voorganger Mariëtte Hamer al uitentreuren heeft onderzocht. "Dat is een gepasseerd station, dat gaan we niet weer doen", zei Remkes. Hij hintte wel op creatieve oplossingen. 

Welke mogelijkheden zijn er nog?

Welke mogelijkheden zijn er dan nog? Toch een minderheidskabinet? Of: een extraparlementair kabinet? Dat laatste is een kabinet dat niet werkt op basis van een regeerakkoord tussen verschillende partijen in de Kamer. Zo’n kabinet bestaat uit bewindslieden die wel of niet tot een politieke partij behoren en samenwerken op basis van onderlinge afspraken of een beleidsprogramma waaraan partijen in de Tweede Kamer niet gebonden zijn.

Wester: "Remkes wilde er maandagavond niet verder op ingaan, maar navraag leert dat hij vooral doelt op een deels extraparlementair kabinet. Zo’n kabinet zou dan moeten bestaan uit een romp van VVD, D66 en CDA. Die drie partijen werken samen op basis van een hoofdlijnenakkoord. Dat is een akkoord op de belangrijkste punten."

Voordeel

Wester vervolgt: "De bewindslieden die deze partijen leveren, worden dan aangevuld met ministers en staatssecretarissen die geen lid zijn van die drie partijen, maar van andere partijen. Bijvoorbeeld van de PvdA, GroenLinks, de ChristenUnie, SP, SGP of welke partij dan ook. De partijen waartoe deze bewindslieden behoren, maken dan dus geen deel uit van het kabinet en zijn dan ook nergens aan gebonden."

Dat heeft een voordeel, zegt Wester. "Deze partijen hebben wel een binding met het kabinet, wat het draagvlak voor het beleid in de praktijk behoorlijk kan vergroten."

Geen primeur

Helemaal nieuw is zo'n deels extraparlementair kabinet niet. In de jaren 70 werd ons land ook bestuurd door zo'n kabinet. Wester: "Het toenmalig kabinet-Den Uyl bestond uit PvdA, D66 en PPR en werd toen aangevuld met bewindslieden van de partijen ARP en KVP. De laatste partijen maakten dus geen deel uit van het kabinet, maar gedoogden het min of meer vanwege de partijgenoten die er zitting in hadden."

Dat kabinet regeerde in een roerige periode van grote polarisatie en veranderingen in de samenleving. "Ook in een periode van internationale spanning tussen Oost en West en in het Midden-Oosten. Dat kabinet overleefde menige crisis. Zoals de oliecrisis, treinkapingen in eigen land en de Lockheed-affaire rond prins Bernhard die het land bijna in een constitutionele crisis stortte waarbij de toekomst van de monarchie op het spel stond."

Toch liep het uiteindelijk niet goed af met dat extraparlementaire kabinet. "Uiteindelijk viel het een paar maanden voor de verkiezingen over kwesties waarbij het ging over de onteigening van grond. Ook vandaag de dag is dat onderwerp weer actueel vanwege de grondonteigening van de boeren."

Redding voor deze formatie 

Een deels extraparlementair kabinet zou weleens de doorbraak kunnen zijn voor deze formatie die al maanden voortsleept, zegt Wester. "Een stevige romp van VVD, D66 en CDA die gaat samenwerken met bewindslieden van andere partijen kan het draagvlak in de Tweede Kamer vergroten."

We hebben volgens Wester al een klein voorproefje gezien toen premier Rutte de PvdA’er Martin van Rijn in zijn kabinet opnam als minister voor Medische Zorg ter vervanging van de overspannen VVD'er Bruno Bruins. "Van Rijn zat daar niet voor of namens de PvdA, maar vanwege zijn kennis en kundigheid. Tegelijkertijd zorgde zijn aanwezigheid voor extra draagvlak voor de coronamaatregelen omdat de PvdA wel een morele binding voelde. Wie weet gaan we back to the seventies om de politieke impasse van vandaag de dag te doorbreken."