Is de kans groot dat Rutte IV slaagt? Dit zijn jullie vragen over de formatiedoorbraak

Er kwamen tientallen vragen binnen. De redactie van RTL Nieuws heeft een selectie gemaakt en deze vragen voorgelegd aan politiek commentator Frits Wester. 

Pieter Pouwer: Hoe kan het dat een kabinet, dat weg moest, toch terugkeert?

"Het kabinet is uit eigen beweging afgetreden om de verantwoordelijk te nemen voor grove fouten die er bij overheidsdiensten onder verantwoordelijkheid van het kabinet gemaakt zijn. Vervolgens hebben de kiezers ervoor gekozen om de coalitie als geheel meer zetels te geven dan dan ze oorspronkelijk hadden. Van 75 zetels naar 77."

"Nadat tal van combinaties om verschillende redenen niet haalbaar bleken, er blokkades over en weer waren, lijkt voortzetting van de huidige coalitie nog de enige werkbare optie. Daar kun je heel veel vragen bij hebben, maar de kiezer heeft dit zelf mogelijk gemaakt."

Gerda Radder: Wat gaan ze doen om het vertrouwen van het volk terug te krijgen?

"De partijen zeggen dat ze transparanter willen gaan werken en dat de rol van de Tweede Kamer groter wordt. In de praktijk moet blijken wat daarvan terechtkomt. Voorlopig blijft het nog bij mooie voornemens. Leuk, al die termen als 'nieuw leiderschap' en een 'nieuwe bestuurscultuur', maar voorlopig heeft nog niemand dat concreet ingevuld. We moeten gaan zien wat er van terecht gaat komen."

Anne Borkent: Hoe groot is de kans dat dit überhaupt gaat slagen?

"Iedereen voelt de urgentie om na al het gepruts snel te komen tot een nieuw kabinet. Maar garanties op succes zijn er niet. De diep verstoorde onderlinge verhoudingen helpen ook niet. Maar in het compleet versplinterde politieke landschap dat wij als kiezers zelf hebben veroorzaakt, zullen de partijen en hun mensen er uit moeten zien te komen. Of ze elkaar nu echt aardig vinden of niet." 

Ilse: Wat betekent democratie nog? De partijen kiezen zelf met wie ze samenwerken

"Partijen gaven voor de verkiezingen aan met wie ze mogelijk of helemaal niet willen samenwerken. Dus als je voor een bepaalde partij hebt gekozen, wist je ook wat daar mogelijk de consequentie van was."

Henk: Waarom wordt bij de formatie alleen met de fractieleiders gesproken? 

"Je kunt niet met 150 Kamerleden onderhandelen. De fractieleiders hebben wel overleg met én een mandaat van hun fracties."

Julius: Waarom heeft D66 de VVD niet buitenspel gezet?

"Omdat het niet lukt om zonder de VVD, de grootste partij in Nederland, tot een werkbaar alternatief te komen waarbij dus ook voldoende, andere partijen zich bij willen aansluiten. Rutte heeft als winnaar van de verkiezingen wel gezegd: 'Als jullie mij en de VVD er niet bij willen hebben, ga ik de oppositie in.' Maar zonder de VVD gaat het vooralsnog echt niet lukken."

Angel: Waarom is er niet gekozen voor nieuwe verkiezingen?

"Dat is echt de laatste optie. Wat zou dat ook oplossen en het wordt daarna nog lastiger omdat er nog meer versplintering zal ontstaan. Het kost sowieso weer heel veel extra tijd. En persoonlijk vind ik het ook een slecht verhaal om de kiezer te vragen om zijn of haar huiswerk over te doen als je er zelf niet uitkomt. Maar er kan natuurlijk altijd een moment komen om de kiezer een nieuw oordeel te vragen over het gepruts van de afgelopen maanden."

Jan: Hoe kan het dat het CDA zoveel verliest maar toch niets in hoeft te leveren? 

"Als het CDA weer mee gaat regeren levert de partij natuurlijk in. Bijvoorbeeld als het gaat om aantal kabinetsposten. Het is niet meer de tweede, niet meer de derde, maar de vierde partij. Maar ook deze partij is vooralsnog nodig voor een stabiele meerderheid. Daar komt bij dat de VVD het CDA er pers e bij wil houden."

Linda: Wat zullen de belangrijkste thema's worden in de gesprekken?

"Het klimaat is absoluut een belangrijk thema, met specifiek de vraag hoe de CO2-uitstoot teruggedrongen gaat worden. Maar ook de crisis op de woningmarkt is een belangrijk vraagstuk: hoe komen er voldoende betaalbare huizen? Daarnaast zal immigratie een belangrijk thema zijn. Maar ook: hoe creëer je eerlijke kansen en inkomens voor iedereen? Rutte zei het al: er ligt een berg werk. En vergeet ook niet de nasleep van de coronacrisis."