Lockdown heeft er ingehakt: 1 op de 5 jongeren had zelfmoordgedachten

De 14-jarige Pepijn verteerde de lockdown slecht, zegt zijn vader. "De coronamaatregelen waren voor hem zo ingrijpend dat hij foute dingen ging doen. Iedere jongere uit zijn onvrede op zijn eigen manier."

Maatregelen te groot

Pepijn werd tijdens de lockdownperiode gevonden in een tentje in Amsterdam-Noord. Voor de duidelijkheid: hij pleegde geen zelfmoord, maar ging aan de drugs. In zijn bloed werd onder meer drugs gevonden. Zijn ouders denken dat hij weer eens een gelukzalig gevoel wilde ervaren, een tripje wilde maken.

"De impact van de crisis en de maatregelen waren groot voor deze nieuwsgierige, levenslustige jongen. Het is erg wat we onze jongeren hebben aangedaan."

Vandaag presenteren het RIVM, Nivel en de GGD's een groot onderzoek over de langertermijngevolgen van corona. Voor de studie kregen ruim 5000 jongeren een vragenlijst en werden data van huisartsen gebruikt. De studie bestrijkt de periode december 2021 tot en met februari 2022. In die periode gold er een lockdown. 

'Zorgelijk hoog'  

Ruim 1 op de 5 jongeren dacht in deze maanden serieus na om een einde aan zijn of haar leven te maken. Hoeveel procent daadwerkelijk tot de daad overging is niet gemeten in dit onderzoek. Volgens het CBS pleegden 237 jongeren (tussen de 20 en 30 jaar) vorig jaar zelfmoord.

Ook huisartsen zagen volgens de onderzoekers een stuk meer zelfmoordgedachten én pogingen bij jongeren. "37 procent meer in vergelijking met de periode voor corona", zegt onderzoeker Michel Dückers. Hij is bijzonder hoogleraar crisis, veiligheid en gezondheid van de Rijksuniversiteit Groningen.

Zorgelijke cijfers, noemt Dückers het. "Tijdens de afgelopen lockdown is de koek echt opgeraakt bij veel jongeren", zegt de hoogleraar. Uit het onderzoek blijkt verder dat veel jongeren last hadden van psychische klachten (43 procent). Ook eenzaamheid en fysieke klachten kwamen veel voor.

Wat de verklaring is van het hoge aantal jongeren dat zelfmoordgedachten heeft gehad? Dückers: "Ik denk vooral een gebrek aan perspectief. De jongeren hadden geen uitzicht meer op een toekomst. Al hun plannen stonden op losse schroeven."

De vader van Pepijn zag dat ook bij zijn zoon. "Jongeren kregen tijdens die coronatijd zoveel dingen op hun bordje gelegd die heel ingrijpend waren. Ze moesten zich eigenlijk maar gewoon aanpassen aan de regels die hen werden opgelegd." De jongen liep al een tijdje met zijn 'ziel onder zijn arm'. Hij vond het leven saai, niet spannend, er was geen uitdaging meer.

Blijf in contact

Volgens de onderzoekers is het belangrijk om in contact te blijven met jongeren. Zo zijn er verschillende hulplijnen waar jongeren met psychische problemen terecht kunnen. Onder andere de websites van Jongeren Hulp Online en Brainwiki geven een goed overzicht van alle mogelijkheden. Daarnaast is er de Landelijke Agenda Suïcidepreventie.

De vader van Pepijn onderschrijft dat. "Mijn grootste advies is: blijf communiceren, hoe moeilijk ook", benadrukt hij. En: "Ga als ouder niet aan jezelf twijfelen. Blijf beseffen dat je een goede opvoeder bent."

De vader van de overleden tiener doet ook een appel aan de politiek. Voor als corona weer de kop opsteekt en maatregelen wellicht weer nodig zijn: "Laten we in godsnaam goed nadenken wat we elkaar en onze kinderen aandoen met ingrijpende maatregelen om een virus uit te bannen, waar zij zelf nauwelijks last van hebben, en dat nooit meer weggaat." 

Zorgwekkende cijfers

Vandaag is er een debat over suicidepreventie in de Tweede Kamer. Staatssecretaris Maarten van Ooijen (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) laat in een reactie weten dat hij de cijfers 'zorgwekkend' vindt. "Ik vind het dan ook weer goed dat jongeren nu weer fysiek naar school kunnen gaan en vrienden kunnen ontmoeten. Ik verwacht dat dit bijdraagt aan een beter mentaal welzijn."

De staatssecretaris benadrukt dat het belangrijk is dat jongeren met suïcidale gedachten en hun naasten de hulplijn van 113 kunnen bereiken. "Dag en nacht moet dat nummer bereikbaar zijn."