Dit kan het kabinet doen om de koopkrachtpijn te verzachten

Ongekende prijsstijgingen van de dagelijkse boodschappen en torenhoge energieprijzen dwingen het kabinet om met een stevig pakket te komen voor koopkrachtreparatie. Maar wat kan er en op welke termijn? De komende weken buigt het kabinet Rutte-IV zich over deze vraag.

Voor de zomer zei premier Rutte al dat er dit jaar weinig meer mogelijk is. Dat zou te veel vragen van onder andere de Belastingdienst, die het toch al zwaar heeft. In 2023 is veel meer mogelijk, en kan het kabinet weer aan verschillende knoppen draaien om de koopkracht een impuls te geven.

Drie miljard is niet genoeg

De komende tijd vallen daarover de besluiten, als het kabinet de laatste hand legt aan de begroting voor volgend jaar. Die moet vóór 1 september rond zijn.

In het regeerakkoord was al drie miljard euro apart gezet voor koopkrachtsteun in 2023 voor lage en middeninkomens, dus tot 40.000 euro bruto per jaar.

Duidelijk is dat dit gezien de ongekende prijsstijgingen bij lange na niet genoeg is om de koopkrachtpijn te verzachten. Het kabinet zal dus op zoek moeten naar extra miljarden. We zetten een aantal opties op een rij:

• Verlagen inkomstenbelasting
  Een makkelijke manier om huishoudens tegemoet te komen, is door de inkomstenbelasting te verlagen of de belastingvrije voet – het deel van je inkomen waarover je helemaal geen belasting betaalt – te verhogen. Dat is echter een hele ongerichte en daardoor hele dure maatregel.
• Zorgtoeslag verhogen
  Een andere optie is om de toeslagen te verhogen. PvdA en GroenLinks pleitten voor de zomer al voor hogere zorgtoeslag. Dit jaar lukt dat niet meer, zei het kabinet in juni nog. Maar voor volgend jaar zou dat wel kunnen.
• Verhogen minimumloon
  Ook kan de verhoging van het minimumloon verder worden versneld. Eerder dit jaar besloot het kabinet al om de eerste stap van de in het regeerakkoord afgesproken verhoging eerder in te laten gaan. De totale verhoging van 7,5 procent zou nog sneller kunnen, of het minimumloon zou nog verder kunnen worden opgetrokken.
• Btw verlagen
  De tijdelijke verlaging van de btw op energie van 21 naar 9 procent en enkele andere maatregelen zorgen er dit jaar al voor dat de stijging van de energierekening wordt gedempt. Een optie is om deze maatregelen door te trekken of uit te breiden. Nadeel is wel dat dit heel duur is en je op deze manier ook mensen met een hoog inkomen compenseert die het niet echt nodig hebben.

• Accijnzen verlagen
  Een tijdelijke accijnsverlaging die geldt tot het eind van het jaar maakt tanken op dit moment al iets minder duur. Als het kabinet de maatregel niet doortrekt, ben je vanaf 1 januari in één keer weer 17 cent duurder uit voor een liter benzine. De prijzen aan de pomp lijken over de piek heen, dus de vraag is wel of het nog nodig is. Bovendien heeft het kabinet eerder al aangekondigd dat de onbelaste kilometervergoeding in 2023 van 19 naar 21 cent gaat, wat mensen die voor hun werk de auto gebruiken helpt.
• Solidariteitsheffing
  Om miljarden vrij te spelen voor koopkrachtsteun zou een solidariteitsheffing kunnen worden ingevoerd voor bedrijven die veel winst maken door de hoge energieprijzen. Maar volgens het kabinet is dit geen begaanbare weg. Wel is het mogelijk om de winsten van olie- en gasbedrijven extra te belasten door verhoging van de mijnbouwheffingen.
• Winstbelasting verhogen
  Verhogen van de winstbelasting is een andere eenvoudige manier om bedrijven die goede zaken doen in deze tijden een extra bijdrage te laten leveren. Maar vooral de VVD zal niet staan te springen om de lasten voor ondernemers weer te verzwaren.
• Grote vermogens zwaarder belasten
  In de coalitie wordt ook gesproken over het zwaarder belasten van grote vermogens. Uit een studie die kort voor de zomer verscheen bleek dat mensen met veel vermogen relatief weinig belasting betalen. In een reactie zei minister Kaag toen al dat ze daar verandering in wil brengen.

Koopkrachtcijfers.

Het Centraal Planbureau (CPB) komt morgen met nieuwe ramingen van ontwikkeling van de economie en koopkracht volgend jaar. Die vormen de basis voor de onderhandelingen over de begroting voor volgend jaar en eventuele koopkrachtmaatregelen.