Brussel dreigt Den Haag met EU-hof over onderhandse gunning NS
De Europese Commissie is een procedure begonnen tegen Nederland vanwege het onderhands gunnen van de hoofdrailnetconcessie aan de NS. Met die concessie mag de NS vanaf 2025 voor de periode van tien jaar het treinvervoer organiseren op het grootste deel van het Nederlandse spoor. Met die gunning overtreedt Nederland Europese mededingingsregels, schrijft de Europese Commissie.
Het dagelijks EU-bestuur roept de regering op zich te houden aan de EU-mededingingsregels voor de gunning van contracten voor openbaar vervoer per spoor. De zogeheten inbreukprocedure kan uiteindelijk leiden tot een rechtszaak bij het Europees Hof van Justitie, als Den Haag niet de door Brussel vereiste stappen zet.
Het kabinet heeft twee maanden om te reageren op de brief van de Commissie. De procedure van de Commissie heeft geen opschortende werking. Het gunningsproces kan ondertussen egwoon doorgaan.
Steun meerderheid Kamer
Verantwoordelijk demissionair staatssecretaris Vivianne Heijnen heeft kennisgenomen van het besluit van de Commissie. Ze wijst er wel op dat het besluit over de concessie al in 2020 is genomen en dat het bij herhaling door een grote meerderheid van de Tweede Kamer is gesteund.
"Ondanks veel overleg met de Europese Commissie is het tot nu toe niet gelukt om de bezwaren van de Europese Commissie weg te nemen. Ik wil vasthouden aan de ingeslagen koers over de voorgenomen gunning van de hoofdrailnet-concessie. Dit is nodig om onze ambities over een fijnmazig, samenhangend en betrouwbaar OV-netwerk te waarborgen."
Het ministerie van Infrastructuur wijst er op dat de Europese Commissie jaarlijks veelvuldig bezwaar maakt tegen besluiten van nationale overheden. "90 procent van die bezwaren wordt opgelost zonder tussenkomst van een rechter", zegt een woordvoerder van het ministerie.
Eurocommissaris Adina Valean schreef in juli vorig jaar al aan Heijnen (Infrastructuur) 'serieuze zorgen' te hebben over de 'rechtmatigheid' en de 'buitensporig grote reikwijdte' van de gunning. Regionale vervoerders als Arriva, Keolis en Qbuzz hadden aan de bel getrokken bij de commissie, het dagelijks bestuur van de EU.
Rechter
Het kabinet streeft ernaar in december de concessie aan de NS te verlenen, nadat de Tweede Kamer aan het eind van de zomer wordt geïnformeerd over de inhoud van het nieuwe contract. Daarmee mag de NS vanaf 2025 voor de periode van tien jaar het treinvervoer organiseren op het grootste deel van het Nederlandse spoor.
Een collectief van regionale vervoerders, de Federatie Mobiliteitsbedrijven Nederland, wilde eerder al via de rechter afdwingen dat ook zij mee mogen dingen om treinen te gaan rijden op het hoofdrailnet. De rechter oordeel eind mei niet bevoegd te zijn om de onderhandse gunning een halt toe te roepen.
De vervoerders gaan tegen die uitspraak in beroep bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb), al kan dat pas nadat de concessie door de Staat aan de NS is verleend.