Zo haalbaar en wettelijk is 'het strengste asielbeleid ooit'
Waar Geert Wilders van de PVV spreekt over de zon die weer gaat schijnen, zijn verschillende migratie- en asielinstanties niet te spreken over de immigratieplannen van het nieuwe kabinet. Zo stelt VluchtelingenWerk Nederland dat de plannen 'willens en wetens het asielsysteem ontwrichten' en zet de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) vraagtekens bij de uitvoerbaarheid. In hoeverre de plannen daadwerkelijk uitvoerbaar zijn, leggen we uit in dit artikel.
De PVV, NSC, BBB en VVD willen onder meer de spreidingswet intrekken en een 'opt-out clausule' voor het Europese asiel- en migratiebeleid. Ook willen ze een 'asielbeslisstop' en geen automatische gezinshereniging meer. Hoe PVV-leider Geert Wilders naar de plannen kijkt, zie je hier:
Het strengste asielbeleid ooit dus, volgens Wilders. Er zijn dan ook geen andere landen in Europa met dusdanig strenge regels, stelt Bart Toemen, bestuurder van de Vereniging Asieladvocaten & -Juristen Nederland (VAJN). "Andere landen hebben het wel geprobeerd, maar zijn iedere keer teruggefloten door de Europese rechter. Dat zal bij Nederland ook gebeuren."
Partijleiders overtuigd, deskundigen niet
Op vragen over de juridische haalbaarheid van de immigratieplannen van het nieuwe kabinet, antwoorden de partijleiders optimistisch. "Ik ben ervan overtuigd, anders hadden we het ook niet opgeschreven natuurlijk", antwoordt Wilders op vragen van RTL Nieuws.
Wat Toemen van de VAJN betreft, gaan de maatregelen op korte termijn niets oplossen. "Er zijn wel een heleboel dingen die de problemen in de asielopvang meteen verergeren, zoals het terugtrekken van de spreidingswet", zegt de asieladvocaat. Ook de gemeente Westerwolde, waar Ter Apel onder valt, maakt zich hier zorgen om. De gemeente noemt het intrekken van de wet 'onbegrijpelijk'.
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (NVG) zegt dat het akkoord verwachtingen wekt, maar ook vragen oproept. Die vragen gaan met name over 'de uitvoerbaarheid van de voorstellen over asiel en migratie'. De VNG vindt dat het betrekken van gemeenten bij de nadere uitwerking van het hoofdlijnenakkoord nodig is om er zeker van te zijn dat het beleid uit te voeren is en ook inwoners verder helpt.
Onder meer de opvang van vluchtelingen die al in Nederland zijn zal door de maatregelen extra onder druk komen te staan, stelt Toemen. "Die zit al overvol, het barst en piept aan alle kanten. Op korte termijn kan dit leiden tot mensen die op straat moeten leven." Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) vreest dat het terugtrekken van de spreidingswet 'het grasveld in Ter Apel weer heel dichtbij' brengt. Vorig jaar sliepen veel vluchtelingen in Ter Apel buiten, omdat er niet genoeg opvangplekken waren.
De plannen om geen voorrang meer aan statushouders te geven bij de toewijzing van sociale huurwoningen, zal er volgens Toemen voor zorgen dat er ook geen uitstroom is bij opvangcentra.
Onrust en onduidelijkheid
De aangekondigde 'asielbeslisstop' zal volgens Toemen vooral voor onrust zorgen bij de vluchtelingen die al in Nederland zijn. Zo'n beslisstop is volgens Toemen 'niet iets wat we kennen'. Het houdt in dat er gedurende een bepaalde periode geen beslissingen meer worden genomen in asielzaken. Met andere woorden: statusverzoeken en asielaanvragen zullen niet meer in behandeling worden genomen of jaren op de plank blijven liggen.
Dat zal er volgens de asieladvocaat met name voor zorgen dat de mensen die al in Nederland zijn en wachten op een beslissing over hun asielaanvraag nog langer moeten wachten, terwijl bij veel mensen de wettelijke beslistermijn van vijftien maanden al is overgeschreden. Wanneer de wettelijke beslistermijn overschreden wordt, is het mogelijk dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) een dwangsom opgelegd krijgt. "Mensen die zich nu aanmelden zullen geen enkele duidelijkheid krijgen over wanneer ze een beslissing kunnen verwachten."
Geen invloed op instroom
Toemen denkt dat de regels in ieder geval geen (directe) invloed zullen hebben op de instroom van vluchtelingen in Nederland. Europa heeft immers open grenzen, dus iemand die via Italië Europa in komt, kan in principe doorreizen.
Bovendien kan de 'opt-out clausule' voor Europese wetgeving volgens de asieladvocaat niet worden ingezet bij al aangenomen wetten. De enige manier om je als land terug te trekken uit een Europese wet, is om daar unaniem met alle EU-landen voor te stemmen. "Eerder hebben Hongarije en Litouwen dat al geprobeerd, maar die zijn toen teruggefloten."
Dus hoewel de partijleiders van PVV, NSC, BBB en VVD overtuigd zijn van de aangekondigde asielmaatregelen, zitten er haken en ogen aan. "In het Europees handvest van Justitie staat: het recht op asiel is een fundamenteel recht. Daar kun je niet aan komen", concludeert Toemen.