Diep in de nacht bleek dat coalitie eerst toch door kan met asielcrisiswet

Kabinet-Schoof kan verder met het traject voor noodwetgeving op het gebied van asiel. Een plan van de oppositie om te kiezen voor spoedwetgeving in plaats van noodwetgeving haalde het niet: 56 Kamerleden waren voor, 90 waren tegen, zo bleek vannacht bij een hoofdelijke stemming.

Een groot deel van de Algemene Politieke Beschouwingen (APB) stond in het teken van de asielcrisisnoodwet. Als die er komt, kan het parlement gepasseerd worden en maandenlang buitenspel komen te staan. Premier Dick Schoof kan dan strenge asielmaatregelen doorvoeren zonder dat de Eerste en Tweede Kamer erover kunnen debatteren.

De zaak liep gisterochtend al hoog op. Vrijwel de hele oppositie wilde niet aan de tweede debatdag beginnen als het de adviezen van ambtenaren en juristen aan het kabinet over de voorgenomen crisismaatregelen niet mocht zien. 

Dat haalde niet veel uit, totdat coalitiepartij NSC zich aansloot bij de kritiek van de oppositie. Waarnemend fractievoorzitter Nicolien van Vroonhoven, die het stokje tijdelijk overneemt van Pieter Omtzigt, eiste ook inzage in de stukken. Daarmee ontstond een meerderheid in de Tweede Kamer. Een dag eerder lag Van Vroonhoven nog onder vuur omdat zij de noodwet steunde. 

Premier Schoof was niet te spreken over het verzoek tot inzage. 'Tjongejonge, werkelijk niet te geloven dit', zei hij. Bekijk dat hier: 

Zwartgelakte stukken

Uren later kreeg de Tweede Kamer de stukken, maar die bleken grotendeels zwartgelakt. Oppositiepartijen reageerden verbolgen. "Dit is toch niet serieus te nemen? Moet je eens kijken: alleen maar zwart!", zei de leider van GroenLinks-PvdA Frans Timmermans. "Worden we wel serieus genomen hier?", vroeg hij zich hardop af. 

Door het protest stuurde het kabinet later alsnog de volledige stukken die eerder helemaal zwart waren aan de volksvertegenwoordigers. Justitieminister van Weel van Justitie en Veiligheid was daar niet blij mee. "Je gaat wel een brug over", zei hij: 

Uit de ongelakte ambtelijke stukken werd duidelijk dat Schoof zelf heeft aangedrongen om het staatsnoodrecht op te nemen in het regeerprogramma. Ook bleek dat ambtenaren het uitroepen van de asielcrisis 'democratisch en rechtsstatelijk niet aanvaardbaar' vinden.

Politiek verslaggever Fons Lambie legt in deze video uit wat er nog meer in de stukken stond: 

Wilders houdt voet bij stuk

Ondanks alle kritiek zei PVV-leider Geert Wilders er niet over te peinzen om af te zien van de noodwet. Hij was naar eigen zeggen 'niet zo onder de indruk' van de ambtelijke adviezen. "Het gaat gewoon door", zei Wilders. "Stukken of geen stukken, er komt wat mij betreft een asielnoodwet. Ik heb geen ruggengraat van een banaan."

De PVV-leider zei ook dat hij 'geen knip voor de neus waard zou zijn' als hij nu 'bij het eerste zuchtje tegenwind' ineens tegen de crisiswet zou zijn.

Van Vroonhoven (NSC) zei later op de dag toch nog te willen kijken of noodwetgeving mogelijk is. Zij maakte hier wel direct de kanttekening bij daar een 'hard hoofd' in te hebben, en te verwachten dat het plan zou sneuvelen in de ministerraad. Daar moet een 'dragende motivatie' worden gevonden voor de noodzaak om met noodwetgeving te komen. 

Schoof wil de komende weken komen met die 'dragende motivatie', ondanks alle negatieve adviezen van ambtenaren. 

Bittere pil voor NSC

Duidelijk is dat de noodwet voor NSC in de formatie, en later ook in de uitwerking van het regeerprogramma, een bittere pil is geweest om te slikken. "Goed bestuur betekent ook dat je je afspraken nakomt", zei Van Vroonhoven erover. 

Ook bij de VVD klonk ongemak over het plan. Partijleider Dilan Yeşilgöz drukte Schoof op het hart dat het kabinet wel met 'deugdelijke' wetten moest aankomen. De VVD-leider wilde bovendien dat Schoof tegelijkertijd zou werken aan spoedwetgeving, voor het geval de noodwetgeving sneuvelt. Schoof weigerde dat. Wel zei hij dat het debat van gisteren het besluit erover 'niet makkelijker' maakt. De premier sprak na afloop van een 'intensief debat'. 

Ook Lambie zag een chaotisch debat op een zware dag voor het kabinet en de coalitie. "De rechtse coalitie en het rechtse kabinet wankelt voort, omgeven door politieke onzekerheid."