'Tamme' PVV-campagne, maar niet zonder ophef: zo beïnvloedt dat de kiezer
De PVV kwam onder vuur te liggen, nadat bekend werd dat twee Kamerleden AI-beelden hadden verspreid van Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA. Ondertussen sluiten verschillende partijen, waaronder de VVD, regeren met de PVV uit. PVV-stemmers vertellen wat dit doet voor hun stemplannen komende woensdag.
De verkiezingen overmorgen volgen op de val van het kabinet-Schoof afgelopen juni. De PVV besloot toen de stekker uit het kabinet te trekken.
Sindsdien voeren alle partijen volop campagne, maar niet altijd zonder ophef. Wat voor invloed heeft dat op het stemgedrag van kiezers?
Joop: 'Ik stem altijd PVV, maar hij moet niet weer weglopen'
De stem van Joop gaat hoe dan ook naar de PVV. "Ik stem altijd PVV en ook dit keer weer. Wilders zet zijn eigen burgers voorop en dat hebben we hard nodig." Hij vreest dat als de PVV niet de grootste wordt, er 'types als Frans Timmermans' aan de macht komen. Wat Joop betreft wordt het dan 'een zooitje'.
Over één ding is hij wel duidelijk: "Hij moet niet meer weglopen, want dan is het klaar. En ook dat gedoe met die Facebookpagina is gewoon niet goed. Terecht dat Wilders zijn excuses aanbiedt, al zie ik het ook meer als satire." Wat Joop betreft moet Wilders ook af van het feit 'dat hij een eenmanspartij is'. "Ik hoop dat hij met goede mensen komt."
Voor Joop is vooral het migratiestandpunt van de PVV belangrijk. Hij vindt dat er te veel mensen zijn en de instroom van vluchtelingen omlaag moet. "Ik ben zelf homoseksueel en heb te maken gehad met moslims die mij beledigen. Ik voel mij daardoor niet meer veilig", vertelt hij.
Linda: 'Ik stemde PVV, maar wat Wilders zegt gaat me te ver'
Linda was twee jaar geleden stellig. Geert Wilders is er echt voor Nederland, en de Nederlanders. Dat ziet ze elke keer weer terug. "Ik werd nooit door hem teleurgesteld."
Maar de onrust rondom de PVV heeft ervoor gezorgd dat Linda bij deze Tweede Kamerverkiezingen twijfelt over haar stem. "De vorige keer stemde ik op Geert Wilders, maar deze verkiezingen doe ik dat niet. Ik stem zeker wel rechts, maar ga nu voor de BBB. Waarom? Ik vind dat Wilders te veel groepen tegenover elkaar zet, hij polariseert te veel de laatste tijd. En dat is niet wat dit Nederland nodig heeft."
Wat haar betreft moet er meer aandacht zijn voor 'een veilig Nederland'. "Kijk bijvoorbeeld naar het geweld tegen vrouwen. Dat trek ik me echt aan en herken ik zo. In ons land moet iedereen welkom zijn. Dus ook mensen die gevlucht zijn en met een goede reden naar ons land zijn gekomen."
De actie met de AI-afbeeldingen in de Facebookgroep die vanochtend aan het licht kwam, vindt ze echt niet kunnen. "Ik vind het echt heel erg, dat dit gebeurt. Het moet echt stoppen met al die relletjes en haat zoeken." Ze heeft overigens wel kritiek op het feit dat andere partijen, zoals de VVD en GroenLinks-PvdA, regeren met de PVV uitsluiten. "Als hij de grootste wordt, verdient hij een eerlijke kans."
Slechte publiciteit
"Dat twee PVV-Kamerleden deze AI-afbeeldingen maken en dat Wilders daarvoor excuses moet aanbieden, is natuurlijk slechte publiciteit", zegt politiek verslaggever Fons Lambie. "Tegelijkertijd heeft Wilders een trouwe achterban. Dus of het echt PVV-stemmers doet switchen, is de vraag."
"In de laatste peilingen en kiezersonderzoeken zie je dat Wilders iets terugloopt, maar nog altijd de grootste partij is. Wel zit er een risico in de opkomst woensdag: komt de PVV-stemmer opdagen? En meer partijen zitten in de rechts-populistische hoek, zoals JA21, FvD en BBB, die azen op dezelfde stemmers."
"Wilders voert een tamme campagne. Hij doet weinig debatten en weinig interviews. Zo heeft hij meerdere grote debatten afgezegd en ook verschillende kranteninterviews geannuleerd. Dat is een groot verschil met 2023, toen Wilders wél veel meer deed", vervolgt Lambie. "Wilders zit in de verdediging: kon hij in 2023 nog vrijuit schieten op de gevestigde orde, nu moet hij ook verantwoording afleggen voor het mislukken van het kabinet met de PVV."
'Niet verbazingwekkend'
"Het rechts-populisme blijft een factor van belang in de Nederlandse politiek. De vorige verkiezingen hadden PVV, JA21, FvD en BBB samen bijna 50 zetels. In de verschillende peilingen kom je nu ook op een soortgelijk aantal", legt Lambie uit.
"En dat is niet verbazingwekkend. Ook als je buiten Nederland kijkt, zie je in Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, ook allemaal rechts-populistische partijen aan kop gaan in de peilingen, een teken dat het nationalistische -, anti-immigratieverhaal populair is."
Timmermans liet vandaag weten geen genoegen te nemen met het excuses van Wilders als het gaat om de AI-afbeeldingen. Hij verwacht dat de Kamerleden niet terug zullen keren:
