Torenhoog vertrouwen in Omtzigt daalde laatste jaren tot dieptepunt
Met het afscheid van Pieter Omtzigt komt er een einde aan het Kamerlidmaatschap van een van de meest vooraanstaande politici van Nederland. Iets meer dan anderhalf jaar geleden, vlak na de oprichting van zijn partij Nieuw Sociaal Contract, was er opvallend veel vertrouwen in Omtzigt. Maar dat brokkelde langzaam maar zeker af, blijkt uit peilingen van het RTL Nieuwspanel.
RTL-opiniepeiler Gijs Rademaker heeft de populariteit van Omtzigt als NSC-leider vanaf het begin op de voet gevolgd. "Vanaf het moment dat hij aankondigde een eigen partij op te richten was hij razend populair – ik heb zelden zoiets gezien, eigenlijk nog nooit."
Op de dag van de aankondiging van NSC zei maar liefst een derde van alle kiezers een stem op zijn partij te overwegen. NSC zou dan rond de 50 zetels halen. "Die mensen hadden op dat moment natuurlijk nog geen idee van de koers van die partij – zou hij over links, of rechts gaan? Maar dat maakte niet uit. Ze vertrouwden Omtzigt als politicus en dat was genoeg", zegt Rademaker.
Het vertrouwen in Omtzigt was enorm. Dat kwam niet in de laatste plaats door zijn rol in de toeslagenaffaire, samen met onder meer oud-SP-Kamerlid Renske Leijten had hij een grote rol in het blootleggen van het schandaal bij de Belastingdienst. Maar ook was hij geliefd vanwege zijn jarenlange functioneren als kritisch Kamerlid. En zijn idee om het functioneren van de overheid te verbeteren sprak veel mensen aan.
In de eerste maanden bleef het vertrouwen van kiezers in Omtzigt torenhoog. Begin november 2023 was dat nog 97 procent, maar kort voor de verkiezingsdag zorgde onduidelijkheid van de NSC-leider over de richting van zijn partij én een mogelijk premierschap ervoor dat zijn partij zetels begon te verliezen in de peilingen. NSC haalde met 20 zetels als nieuwe partij een prachtig verkiezingsresultaat, maar het hadden er veel meer kunnen zijn.
Weglopen bij formatie
Als vierde partij nam Omtzigt met NSC deel aan de formatiebesprekingen. Dat werd een langdurig proces waarin de partij zegt alleen deel te willen nemen aan een regering als alle grondrechten worden gerespecteerd en gewaarborgd.
Tijdens de formatiebesprekingen krijgt het vertrouwen in Omtzigt een eerste knauw. Dit gebeurt wanneer de politicus besluit om weg te lopen tijdens de onderhandelingen. Omtzigt is geschrokken van de staat van de Nederlandse overheidsfinanciën en stopt met de gesprekken met PVV, VVD en BBB. Hij laat de andere onderhandelaars, en ook veel kiezers, verbijsterd achter. Het vertrouwen daalt op dat moment naar 78 procent.
"NSC-kiezers hadden nog steeds veel waardering voor hem als persoon, maar ze begrepen zijn keuzes en verantwoording niet", zegt Rademaker.
Vertrouwen daalt rap
In het najaar van 2024 trok Omtzigt zich op doktersadvies opnieuw tijdelijk terug, in 2021 deed hij dit ook al. Nicolien van Vroonhoven nam de rol van fractievoorzitter waar. Ook nadat Omtzigt terugkwam, en ze het partijleiderschap deelden, is het vertrouwen in hem alleen maar blijven dalen.
Het laatste half jaar ging het snel. Waar in september 2024 nog 67 procent van zijn kiezers aangaf vertrouwen te hebben in Omtzigt, was dat in december nog maar 29 procent. En gisteren, vlak voordat zijn aftreden bekend werd, kwam in een laatste peiling naar voren dat nog maar 22 procent vertrouwen had in hem. Het vertrouwen in zijn opvolger Nicolien van Vroonhoven is met 28 procent op dit moment slechts iets hoger.
Politiek verslaggever Fons Lambie geeft een eerste reactie op het vertrek van Omtzigt:
