Hoe de oorlog tussen Israël en Hamas ook de wereldeconomie raakt
De economische gevolgen van het gewapende conflict tussen Israël en Hamas breiden zich als een olievlek uit naar buurlanden in het Midden-Oosten. Maar ook voor de wereldeconomie kan de fel opgelaaide strijd in Gaza verstrekkende gevolgen hebben. En dat merken sommige bedrijven nu al.
246 miljoen dollar per dag: dat is wat de oorlog kost voor Israël. Niet gek dus, dat de staatsbegroting voor 2023/2024 al de prullenbak inging en door minister van Financiën Bezalel Smotrich het stempel 'niet langer relevant' kreeg.
Maar de indirecte kosten liggen nog veel hoger. Toerisme in het land is ingestort en doet volgens lokale ondernemers denken aan de begindagen van de coronapandemie. Ook zijn er zorgen over de buitenlandse handel en de voor Israël belangrijke technologiesector, die goed is voor bijna een vijfde van de totale economische productie van het land.
Sinds het conflict op 7 oktober bruut oplaaide, zegt 70 procent van de Israëlische techbedrijven en startups in de problemen te zijn gekomen omdat werknemers als reservist zijn opgeroepen voor de oorlog. Diezelfde bedrijven zeggen nu al meer moeite te hebben met het aantrekken van investeringen. Van de startups zegt 60 procent te kampen met financieringsproblemen.
Buiten Israël laten beursgenoteerde firma's van zich horen. Meta, het moederbedrijf van Facebook en Instagram, meldde vanmorgen bij de presentatie van de kwartaalcijfers de gevolgen van de oorlog al te voelen. "Hoewel onze omzet niet direct gekoppeld is aan Israël en het Midden-Oosten, hebben we minder uitgaves van adverteerders opgemerkt aan het begin van het vierde kwartaal, die samenhangen met het begin van het conflict."
Socialemediabedrijf Snap sprak een dag eerder van 'uitgavepauzes' in een groot aantal reclamecampagnes vanwege de oorlog.
Buurlanden geraakt
Volgens Kristalina Georgieva, chef van het Internationaal Monetair Fonds (IMF), raakt het conflict ook landen in de regio. Egypte, Libanon en Jordanië voelen de gevolgen volgens haar al. "Het is verschrikkelijk wat betreft economische vooruitzichten voor het epicentrum van de oorlog", zei Georgieva gisteren op een congres voor de financiële sector in Saoedi-Arabië. "De buren zullen een negatieve impact ondervinden op handelsstromen, toerisme, de kosten voor verzekeringen."
De belangrijkste financiers van Wall Street sloegen op diezelfde conferentie ook een pessimistische toon aan. "Het lijdt geen twijfel dat als deze zaken niet worden opgelost, dit waarschijnlijk leidt tot meer mondiaal terrorisme, wat meer onveiligheid betekent", waarschuwde BlackRock-topman Laurence Fink. "Wat betekent dat de samenleving angstiger zal zijn. En bij minder hoop zien we een krimp in onze economieën."
In dat geval komen volgens HSBC-topman Noël Quinn vooral landen met hoge staatsschulden in de problemen. Denk aan landen als Japan, Italië en Griekenland.
Nederlandse banken: impact op olieprijs
Bij de Nederlandse grootbanken worden momenteel verschillende scenario's doorgerekend. "De oorlog tussen Israël en Hamas kan op verschillende manieren escaleren wanneer meer partijen en landen in de regio bij de gewelddadigheden betrokken raken", zegt hoofdeconoom Ester Barendregt van de Rabobank.
"Dat zou waarschijnlijk leiden tot forse prijsstijgingen van olie en gas, en belangrijke vaarroutes voor handel kunnen verstoren. Ook het aanbod van grondstoffen voor kunstmest zou dalen, aangezien de regio een fors aandeel heeft in de mondiale export van deze grondstoffen." De bank onderzoekt nog welke mogelijke effecten dit voor de Nederlandse economie kan hebben.
Ook ING wijst voor de korte termijn op de energiesector. "De directe economische impact van het conflict verloopt vooralsnog vooral via hogere olieprijzen, die de inflatie aanwakkeren en de Europese economie vertragen", zegt hoofdeconoom Marieke Blom. "Het kan aanleiding zijn voor centrale banken om de rentes langer hoog te houden. Natuurlijk raakt het conflict ook het vertrouwen, wat ook een economische rem kan zijn."
Olieprijzen zaten ten tijde van 7 oktober al in een stijgende lijn. Maar doordat de olieproductie vooralsnog niet is geraakt, valt dat op dit moment nog mee. Vergeleken met die dag lag de prijs voor een vat olie gisteren aan het einde van de handelsdag een kleine 5 dollar hoger.
Mocht dat door escalatie van het conflict verder stijgen, raakt dat ook direct de globale economie. Het IMF heeft vorig jaar berekend dat wanneer de olieprijs 10 procent stijgt, dit de mondiale economische groei met 0,15 procent drukt. Die groei staat al onder druk: het IMF voorspelt dat de groei van de wereldeconomie de komende vijf jaar blijft hangen op zo'n 3 procent per jaar, de laagste groeivoorspelling sinds 1990.
Consumentenvertrouwen
Het conflict in en rond Gaza komt bovenop de oorlog in Oekraïne en coronaeffecten zoals hoge inflatie. Die opeenstapeling beïnvloedt het vertrouwen bij consumenten en producenten, zegt Luc Aben, hoofdeconoom van zakenbank Van Lanschot Kempen. "Met name die eersten zijn traditioneel een belangrijke motor achter economische groei."
ABN Amro kijkt 'ongerust' naar de dagelijkste ontwikkelingen. "Het is een uitzonderlijk turbulente tijd in de wereldconjunctuur, eigenlijk al sinds 2016. Brexit, handelsoorlog, pandemie, oorlog Oekraïne, energiecrisis en Gaza. De impact op energie en voedselprijzen kan inderdaad groot zijn en wij hebben hier scenario's voor liggen", zegt hoofdeconoom Sandra Phlippen.
Ondertussen is ook de goudprijs de afgelopen weken opgelopen. Met nu bijna 1985 dollar (1880 euro) per troy once (31,1 gram) goud komt de symbolische grens van 2000 dollar opnieuw in zicht. Die grens werd pas twee keer doorbroken, voor het eerst in 2020 vanwege de coronapandemie, en eerder dit jaar nog eens door onrust in de bankensector.
Dat beleggers goud zien als veilige haven is een bekende ontwikkeling bij dreigende economische ellende door grote geopolitieke conflicten.