Zorgwekkend: geen geld voor de tandarts en daarom al je kiezen eruit

"Je kunt straks letterlijk aan mensen zien wat voor inkomen ze hebben aan hun gebit. Of in wat voor soort sociale situatie ze zitten. Dat moeten we gewoon niet willen", waarschuwt Arthur Schellekens van de Patiëntenfederatie. 

Het onderwerp staat ook op de politieke agenda. Afgaand op de verkiezingsprogramma's is er zelfs een meerderheid in de Tweede Kamer die mondzorg terug in het basispakket wil. Dat is nu namelijk niet het geval: je moet je er apart voor verzekeren of (een deel van) de tandartsrekening betalen. 

Geen geld voor tandarts

En dat is geen optie voor de 62-jarige Palmyra Lorenzo. Zij kan door rugproblemen niet werken en leeft van een uitkering. En dat is geen vetpot: geld voor de tandarts heeft ze daardoor niet.

"Mijn voortand had een kroon. Die is afgebroken", vertelt zij. Je ziet het als ze praat. En als ze lacht. "En dat vind ik natuurlijk heel vervelend. Soms durf ik dan niet ergens naartoe." Ze houdt er rekening mee als ze lacht, door haar hand dan voor haar mond te houden. "Of proberen zo te praten dat je bovenlip naar beneden blijft."

Het houdt haar de hele tijd bezig. En zeker met eten. Ze snijdt haar boterhammen bijvoorbeeld heel klein, want kiezen heeft ze niet meer. Die heeft ze laten trekken door de kaakchirurg. Die valt namelijk wél onder de basisverzekering. 

Bezuinigen op medische kosten

Uit onderzoek van het RTL Nieuwspanel komt naar voren dat een op de vijf deelnemers bezuinigt op medische kosten in het algemeen. Ze bezoeken onder meer de fysiotherapeut en de tandarts minder. 

Uit ander onderzoek blijkt dat 3 procent van de Nederlanders helemaal afziet van mondzorg. Bij de hoogste inkomens is dat 1 procent, bij de laagste inkomens loopt dat op naar 12 procent.

"Goede mondzorg is heel belangrijk", vertelt Schellekens van de Patiëntenfederatie. "Niet alleen om grotere problemen later te voorkomen." Gaatjes in kiezen kunnen gaan ontsteken en dan wordt behandeling meteen heel duur, legt hij uit. 

Daarnaast zorgen klachten aan het gebit er ook voor dat mensen 'mentaal niet goed in hun vel zitten', vertelt Schellekens. "Het staat eigenlijk nooit op zichzelf", vult Sehida Begovic aan. Zij is onderzoeker mondzorg aan de ACTA, de faculteit tandheelkunde van de UvA en VU. 

Meer aan de hand

"Het is vaak ook een uiting van sociale problematiek: mensen die langdurig stress hebben of mentale problemen", zegt Begovic. Of mensen die een moeilijke periode achter de rug hebben. "Een echtscheiding waar ze financieel slecht uitgekomen zijn."

 

"We krijgen veel signalen uit de maatschappij die verontrustend zijn", zegt Begovic. "Zo horen we van de landelijke noodfondsen dat het aantal aanvragen voor hulp om naar de tandarts te gaan ontzettend is toegenomen." Dat herkennen ze bij Stichting Urgente Noden Nederland. Zeker 60 procent van het aantal aanvragen voor medische kosten gaat over tandzorg. 

Er zijn wel steeds meer initiatieven voor hulp als je de tandarts niet kunt betalen. Sommige tandartsen helpen zelf patiënten die in armoede leven. En er zijn noodfondsen die speciale acties organiseren, zoals in Amsterdam. Het Fonds Bijzondere Noden Amsterdam heeft een speciaal potje voor Amsterdammers die de tandarts niet kunnen betalen. 

Sociaal isolement dreigt

"Mensen hebben pijn. Een slecht gebit waarvoor ze zich schamen, in een sociaal isolement kunnen komen", verklaart Brechtje Raat van het Fonds Bijzondere Noden Amsterdam. De kansen op de arbeidsmarkt worden er zelfs kleiner door, zegt zij. 

Voorheen had het fonds geen geld om te helpen met tandartskosten. Twee jaar geleden kwam er een potje met geld van de gemeente en van andere fondsen. En ook particuliere Amsterdammers doneerden. Daarmee zijn de tandartskosten van ongeveer 400 mensen betaald. 

"De vraag is alleen veel groter dan wij in eerste instantie dachten", zegt Raat. Het potje is sneller leeg dan verwacht. En daarom doet het fonds opnieuw een beroep op stadgenoten, met de campagne 'Help een Amsterdammer naar de tandarts'. 

Een mooi initiatief vindt Schellekens, maar het zou natuurlijk niet nodig moeten zijn. "Dat als je arm bent in dit land, dat je voor je basisgezondheid afhankelijk bent van de goodwill van rijke mensen", besluit hij. 

SP wil een debat

Tandzorg zit sinds 2006 niet meer in het basispakket van je zorgverzekering. Dat is een politieke keuze, ingegeven door het financiële gevolg ervan. Hoe meer er onder de zorgverzekering valt, hoe duurder de premie. Een meerderheid in de Tweede Kamer wil dit veranderen. SP-leider Jimmy Dijk heeft een debat aangevraagd naar aanleiding van het nieuws, meldt hij op X.