Vroegpensioen zwaar beroep op losse schroeven, dit is er aan de hand
Wie een zwaar beroep heeft, moet eerder kunnen stoppen met werken, vinden de vakbonden. Maar de regeling die dat mogelijk maakt loopt op zijn einde en over een nieuwe zijn de bonden en werkgevers het niet eens. De politiebond demonstreert daarom in Den Haag en er moeten meer sectoren volgen. Wat is er aan de hand? Zes vragen en antwoorden.
Wat speelt er precies?
Eind vorig jaar stapten vakbonden FNV, CNV en VCP uit het overleg over de zogenoemde de Regeling voor Vervroegde Uittreding (RVU). Ze waren in gesprek met werkgeversorganisaties over een het verlengen van de regeling die het voor zware beroepen mogelijk maakt om eerder te kunnen stoppen met werken. Maar ze worden het niet eens over de voorwaarden of een advies richting het nieuwe kabinet.
"Er zijn meerdere oplossingen mogelijk", zegt Piet Rietman, dagelijks bestuurslid bij FNV. Maar de vakbonden en werkgevers kunnen elkaar daarin niet vinden.
Volgens FNV is de tijd van praten voorbij. Zo’n vierhonderd politiemensen demonstreren dinsdag bij het kantoor van werkgeversorganisatie VNO-NCW en het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in Den Haag.
Volgens de bonden is het 'ongezond, onveilig en ondankbaar' om politiemensen tot hun achtenzestigste door te laten werken. De actie is bovendien een 'eerste schot voor de boeg'. Levert het niets op, dan volgen er meer acties. "Ik kan nog niet zeggen met wie of wanneer, dat blijft een verrassing", aldus Rietman.
De Regeling voor Vervroegde Uittreding, wat is dat?
De RVU is in feite een afspraak die mensen met een zwaar beroep met hun werkgever kunnen maken, of een regeling die is vastgelegd in een cao. De precieze regelingen kunnen verschillen, maar stellen werknemers in staat om drie jaar voordat ze de pensioenleeftijd bereiken te stoppen met werken. De werknemers krijgen over die periode een overbruggende uitkering van hun werkgever.
Het gaat in de meeste gevallen om een tijdelijke regeling die geldt tot eind 2025. Tot die tijd geldt namelijk een fiscale vrijstelling van de overheid en betalen werkgevers onder voorwaarden geen belasting over de RVU-regeling. Dat is een afspraak die werd gemaakt in het Pensioenakkoord en die loopt tot eind 2025. Of er daarna een nieuwe vrijstelling komt, is nog niet duidelijk. Daarover moet de politiek nog besluiten.
Wat willen de vakbonden?
Volgens FNV bestuurder Rietman moet er haast worden gemaakt met een besluit, omdat er voldoende tijd nodig is om nieuw beleid vast te leggen en te implementeren. FNV en andere werknemersverenigingen zetten in op een permanente RVU-regeling, zodat iemand die nu 35 is, ook kan rekenen op de mogelijkheid om eerder te stoppen. Ook willen de bonden dat de uitkering die mensen binnen de regeling krijgen wordt verhoogd.
Volgens Rietman redden veel mensen het financieel niet om eerder te stoppen met een uitkering die ongeveer zo hoog is als die van de AOW. Tot die conclusie kwam vakbond CNV eerder ook, terwijl veel werkenden ook inschatten dat ze niet kunnen doorwerken tot hun pensioenleeftijd.
Tot slot willen FNV en anderen dat werkgevers en werknemers zelf, bijvoorbeeld binnen een cao, bepalen wat zwaar werk precies is. "Dat weten ze zelf het beste", zegt Rietman. Het kan fysiek zwaar zijn of juist mentaal. "Bij de politie is het vaak ook dat laatste, omdat ze vaak te maken hebben met traumatische dingen." Geweld bijvoorbeeld, of ongelukken. Ook nachtwerk, wisselende diensten, of fysiek werk kan vaak bestempeld worden als zwaar werk.
Wat is zwaar werk eigenlijk?
Volgens Rietman zijn er in het verleden pogingen gedaan om wettelijk af te kaderen wat zwaar werk precies is, maar is dat niet gelukt. Er is dus geen officiële definitie, ook omdat zwaar werk zowel fysiek als mentaal gekwalificeerd kan worden. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) had 38 procent van alle werknemers in 2022 regelmatig fysiek belastend werk.
De praktijk leert dat er verschillende sectoren zijn die op dit moment RVU-regelingen hanteren, variërend van de meer klassieke fysiek zware beroepen in de bouw of zorg tot aan financiële instellingen, stelt werkgeversvereniging AWVN. Uit een evaluatie van de vereniging in 2022 bleek eerder dat er sinds 2020 meer dan driehonderd cao-afspraken werden gemaakt over het vervroegd pensioen.
"Het speelt bij veel sectoren", zegt Rietman van FNV. Bij werknemers in de spoorsector, sjorders in de haven, vrachtwagenchauffeurs, bij mensen die nacht- of ploegendiensten draaien. Recent voerde een kleine groep werknemers van chipmachinemaker ASML ook actie voor de RVU, ook bij truckmaker Scania gebeurde dat.
Wat vinden de werkgevers van de RVU?
Voor de werkgevers is die ontbrekende definitie van zwaar werk een groot struikelpunt in de discussie over de RVU, stelt Jannes van der Velde van werkgeversvereniging AWVN.
"Het is overal anders", zegt hij. "Als je een regeling wil optuigen, moet je eerst kijken wie er voor in aanmerking komen, anders weet je niet wat het gaat kosten of welke voorzieningen je als bedrijf moet nemen." Een vervroegd pensioen is ook een dure regeling, zeker als er heel veel mensen gaan vallen onder de definitie zwaar beroep.
Werkgevers willen daarom graag definiëren wat zwaar werk is en wie er voor de regeling in aanmerking komt.Ze zijn geen voorstander van een permanente RVU-regeling zoals FNV die bijvoorbeeld wil. En dat komt ook door de huidige krapte op de arbeidsmarkt, alle mensen zijn hard nodig en er moet daarom worden gezorgd dat werknemers blijvend kunnen worden ingezet.
Volgens AWVN is de RVU vooral een 'nooduitgang' die alleen gebruikt mag worden door mensen die hun pensioenleeftijd echt niet op eigen kracht kunnen halen. Het vraagt om maatwerk, zegt de branche en geen algemene regel. VNO-NCW roept FNV daarbij op om het gesprek over de regeling vooral weer samen op te pakken.
Hoeveel mensen gaan er met vervroegd pensioen?
Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid schatte in 2021 dat ruim 20.000 werknemers gebruik zouden maken van de RVU-regeling tot eind 2025. In juni 2023 staat de teller op ruim 19.000 gebruikers.