Ritual lijkt te veel op Rituals: The Body Shop schuldig aan na-apen
Het toch al wankelende winkelbedrijf The Body Shop heeft er nog een probleem bij. Volgens rechters heeft het bedrijf met een assortiment huidverzorgingsproducten jarenlang zijn succesvolle concurrent Rituals nageaapt. The Body Shop moet daar nu zelfs de schade van vergoeden.
Dat blijkt uit een recent openbaar geworden uitspraak van het gerechtshof Den Haag. "Dit is een voorbeeld van een merkcampagne waarvan je je afvraagt hoe het mogelijk is dat deze ooit het licht heeft gezien", zegt merkenrechtspecialist Paul Tjiam.
Ooit succesvol
The Body Shop is een winkelketen die sinds 1976 duurzame producten voor huishoudelijke en persoonlijke verzorging verkoopt. Decennialang was het bedrijf zeer succesvol; het telt inmiddels zo'n 2500 winkels wereldwijd.
Maar afgelopen jaren raakte de onderneming in de problemen. Eerder deze maand vroegen verschillende bedrijfsonderdelen faillissement aan. The Body Shop ging onderuit, onder meer door de opkomst van succesvollere concurrenten.
Een van die concurrenten is Rituals, een voormalig Unilever-merk dat in 2000 werd verzelfstandigd door de Nederlandse ondernemer Raymond Cloosterman. Rituals telt inmiddels ruim 1000 eigen winkels wereldwijd, en 3900 verkooppunten in winkels van derden.
Spa of the World
Uit de recent openbaar geworden uitspraak blijkt hoezeer The Body Shop in 2015 achterop was geraakt bij Rituals, en blijkbaar niet veel anders meer wist te verzinnen dan de concurrent te kopiëren. Dat jaar namelijk introduceerde het cosmeticabedrijf een nieuwe huidverzorgingslijn onder de naam Spa of the World, in de Benelux Secrets of the World.
De verzorgingslijn - met onder meer bodywash, crème en massageolie - was geïnspireerd op het concept van 'reizen over de hele wereld om de meest zeldzame en kostbare ingrediënten en oude schoonheidsrituelen te vinden'.
Schoonheidsrituelen
Spa of the World kent vier varianten die een ontspannend, revitaliserend, genotsvol en huidverstevigend effect hebben. Die varianten kregen de aanduidingen Relaxing Ritual, Revitalising Ritual, Blissfull Ritual en Firming Ritual. Op de reclameborden in de winkels en in de webshop is het woord Ritual zeer nadrukkelijk aanwezig.
Rituals pikte dit niet. Het Nederlandse cosmeticahuis vond dat er sprake was van merkinbreuk, en eiste dat The Body Shop het gebruik van het woord 'ritual' zou staken. The Body Shop weigerde dat. Volgens de duurzame drogist was er geen sprake van merkinbreuk, maar van een onschuldig 'zuiver beschrijvend gebruik' van het woord ritueel.
Naar de rechter
Daarop sleepte Rituals zijn concurrent voor de rechter. Met gedeeltelijk succes, want in februari 2022 oordeelde de rechtbank Den Haag dat The Body Shop inderdaad zijn succesvolle concurrent had nagebootst, en daarmee moest ophouden.
Toch boekte The Body Shop destijds nog een succesje. De rechter vond twee jaar geleden namelijk niet dat het bedrijf de schade hoefde te vergoeden. Rituals zou niet duidelijk genoeg hebben aangegeven op welke manier het schade had geleden.
Na-apen
In plaats van opgelucht te zijn, ging The Body Shop tegen de uitspraak in hoger beroep. Dat had het cosmeticabedrijf beter niet kunnen doen. Want het gerechtshof Den Haag veegde onlangs al zijn argumenten van tafel. Ook het hof vindt dat The Body Shop het succesvolle merk van de concurrent probeerde na te apen.
De rechters erkennen wel dat de woorden 'ritual' en 'rituals' vaak worden gebruikt bij huidverzorgingsproducten, maar de 'specifieke en prominente' manier waarop The Body Shop het woord gebruikte in de displays in de winkels en online, kon volgens het hof niet door de beugel.
Van belang daarbij was vooral het 'opvallende prominente en herhaalde gebruik in hoofdletters van het woord RITUAL', aldus de uitspraak.
Schade betalen
Bovendien ging het hof nog een flinke stap verder dan de rechtbank, door te oordelen dat The Body Shop wel degelijk aansprakelijk is voor de schade. "Aannemelijk is dat Rituals door opgetreden verwarring mogelijk klanten en marktaandeel is misgelopen en nog mis zal lopen."
Hoeveel The Body Shop moet betalen, is nog onduidelijk. Er is namelijk een aparte juridische procedure nodig om de precieze omvang van de schade te berekenen. Wel moet The Body Shop alvast opdraaien voor zo'n 36.000 euro aan onderzoeks- en advocaatkosten die Rituals voor deze procedure moest maken.
Hele plaatje
Merkenrechtspecialist Paul Tjiam verbaast zich erover dat The Body Shop koos voor deze campagne. "Je vraagt je af welke marketingadviseur dit bedacht heeft. Soms denken mensen met een slimmigheidje te kunnen wegkomen, zoals hier door het woord 'ritual' beschrijvend te gebruiken. Maar de rechter prikt daar vaak wel doorheen, en kijkt naar het hele plaatje. Deze marketingcampagne rond het woord 'ritual' was vragen om problemen."
Volgens Tjiam komen dit soort zaken wel vaker voor, maar begaf The Body Shop zich in dit geval wel op erg glad ijs. "Zeker omdat Rituals een bekend merk is, en The Body Shop een directe concurrent die in dezelfde markt actief is. Bovendien gaat het om een woordmerk; daarmee kan je een stuk minder spelen dan met de algemene 'look and feel' van een product."
Vaststelling schade
Advocaat Joris van Manen van Rituals verwijst voor een commentaar door naar zijn cliënt. "Wij zijn vanzelfsprekend tevreden over de uitspraak van het gerechtshof", aldus woordvoerster Iris Buys van Rituals. "De afgelopen 24 jaar hebben wij ons merk zorgvuldig, nationaal en internationaal, opgebouwd tot het krachtige merk dat het nu is. Dit betekent ook dat wij het unieke karakter van ons merk beschermen en optreden als wij van mening zijn dat er sprake is van inbreuk op onze merkrechten."
Buys wil zich niet uitlaten over de vraag of Rituals het, gezien de faillissementsaanvragen van The Body Shop, nog zinnig vindt om een aparte juridische procedure voor de vaststelling van de schade te beginnen.
Teleurgesteld
Advocaat Gregor Vos van The Body Shop zegt dat zijn cliënt 'uiteraard teleurgesteld' in de uitspraak is. "Wij vinden deze uitspraak zeer onjuist. Rituals is natuurlijk een knuffelmerk, maar krijgt hier naar onze mening veel te veel ruimte om een gangbaar woord te monopoliseren. Hier wreekt zich waarschijnlijk dat de rechters oudere mannen zijn, die geen flauw idee hebben welke aanduidingen er worden gebruikt in de cosmetische industrie."
Ook woordvoerster Alexandra Fulton van The Body Shop spreekt van een 'teleurstellend oordeel' van het hof. "Wij respecteren intellectuele eigendomsrechten volledig. Op dit moment bestuderen wij de details van uitspraak, en beraden ons op onze juridische mogelijkheden."