Bouwers in de knel door vol stroomnet: 'Aansluiting kan 52 weken duren'

Stroomaansluiting in je huis is niet meer vanzelfsprekend. We moeten met zijn allen vergroenen, alleen zijn de elektriciteitsnetten daar nog niet op berekend. Het groeiend stroomverbruik door warmtepompen, elektrische auto's, inductiekookplaten én doordat de industrie overschakelt van gas naar stroom, zorgt voor gigantisch gedrang op het stroomnet. 

Gevolg is dat in de toekomst steeds meer nieuwbouwwoningen niet kunnen worden aangesloten op het stroomnet, waarschuwt branchevereniging Bouwend Nederland. 

Nieuwbouw

Maar hier, in een sjieke wijk in Lisse, is het nog business as usual. Bouwschoenen aan, helm op. Pas dan mag je een kijkje nemen op de bouwplaats. Zo'n twintig man werken aan 24 nieuwbouwwoningen die in maart moeten worden opgeleverd, vertelt Aad de Vreugd, bouwopzichter bij Van der Hulst Bouwbedrijf in Lisse. 

Bestelbussen komen en gaan. Schilders, stukadoors, keukenleveranciers, trappenbouwers. "Allemaal gespecialiseerd in een klus die wij als bouwer niet doen." Lachend: "We zijn overgeleverd aan de kunsten van een ander."

Rusland

Het nutsbedrijf en de netbeheerder zijn ook zulke derde partijen. Bouwondernemer Yvonne van der Hulst heeft tot zover – even afkloppen – altijd woningen kunnen afbouwen met stroom. Al wordt het ook voor haar spannender, vertelt ze, rondlopend in een van de op te leveren woningen. "Waar het nutsbedrijf voorheen zei: de aansluiting duurt 16 weken, zeggen ze nu: houd rekening met 52 weken."

Als er geen elektriciteit is, kan ze geen ander nutsbedrijf bellen, benadrukt ze. "Wat dat betreft lijkt het hier Rusland. Er is geen concurrentie. Dus tja, wat kan ik doen? Als de  enige netbeheerder geen aansluiting geeft, kan ik geen woningen opleveren. En als ik niet oplever op de afgesproken datum in het contract, krijg ik sowieso de eindrekening niet betaald van de klant, maar krijg ik ook te maken met een boetebeding", vertelt zij. 

Prefab meterkasten

Bouwbedrijven worden steeds creatiever. Bouwconcern Dura Vermeer plaatst bijvoorbeeld prefab meterkasten op het bouwterrein, voordat - bij wijze van spreken - de eerste schop de grond in gaat. 

"Door de meterkast al in de ruwbouwfase te plaatsen, zijn we minder afhankelijk van de planning van netbeheerders", vertelt een woordvoerder. Volgens hem is er dan minder afstemming nodig met nutsbedrijven om het juiste aansluitmoment te bepalen. "Bewoners hebben dan na afronding van de bouw de zekerheid van water en stroom."

Stress

Van bouwers om zich heen hoort Van der Hulst dat er steeds meer evenementen worden georganiseerd over hoe je je als bouwbedrijf kunt voorbereiden op het probleem van een overvol stroomnet. Vooralsnog ziet ze niet dat haar bedrijf in de problemen komt. "Maar als de netcongestie blijft toenemen, kunnen er geen nieuwe woningen worden gebouwd. En dan komt de continuïteit van je bedrijf in het geding."

Al die verhalen over een overvol stroomnet, daar ga je wel stress van krijgen, zegt ze. Maar slapeloze nachten heeft ze er nog niet van. "We hebben in de bouw met zoveel te maken, dan denk ik: we zoeken linksom of rechtsom naar oplossingen."

Optimizers en omvormers

Van der Hulst loopt de trappen op naar zolder, naar 'de techniekkamer'. Zo ziet verduurzaming er anno 2024 uit in een nieuwbouwwoning. Een warmtepomp, ventilatorsysteem, boiler, aluminium buizen, optimizers en omvormers. Die zetten de gelijkstroom van de zonnepanelen om in bruikbare elektriciteit, in wisselstroom. 

De installatietechniek bij nieuwbouw is complex voor de consument, aldus de ondernemer. "En alle verduurzamingtechniek heeft de laatste jaren een enorme vlucht genomen. We krijgen daardoor ook nieuwe vragen in de nazorg."

Nieuwe contracten

Van der Hulst verwacht in de toekomst dat de gemeente éérst moet onderzoeken of een woonwijk sowieso kan worden aangesloten op het stroomnet. "Zo niet, geef dan geen vergunning af."

Ook oppert ze dat de gevolgen van netcongestie in het contract met de klant moet worden opgenomen. "Met nieuwe regelingen en plichten. Een clausule bijvoorbeeld waarin de tijd van oplevering wordt opgenomen, en over het maken van bezwaar."

Maatschappelijk probleem

Voor bouwers is netcongestie overmacht, vindt Rob De Groot, directeur van keurmerkenorganisatie BouwGarant. "Maar ook de netbeheerder moet werken aan meer netcapaciteit met te weinig handjes. Het is een maatschappelijk probleem."

Voor de consument betekent het eveneens kopzorgen: op deze manier wordt een overbruggingshypotheek bijna onbetaalbaar, omdat het moment van oplevering enorm kan uitlopen. 

Ondanks de lijst uitdagingen bouwt Van der Hulst nog steeds met plezier. "We maken iets moois, iets duurzaams, iets wat er over 100 jaar nog steeds staat. Dat maakt me ontzettend trots."

De bouw worstelt

Bouwondernemer Yvonne van der Hulst is niet de enige die af en toe worstelt. Waar ABN AMRO voorspelt dat de (nieuw)bouw dit jaar uitkomt op een krimp van 2,5 procent, is het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) pessimistischer met een voorspelling van 3,5 procent krimp. 

Redenen voor dit pessimisme? Onder meer gestegen (inkoop)kosten, nieuwe eisen aan milieuprestaties van gebouwen, gebrek aan expertise, de stikstofcrisis en last but not least het overbelaste stroomnet.

Gestegen kosten

Zo zag Van der Hulst haar inkoopkosten gemiddeld stijgen met 15 procent, personeelskosten met circa 10 procent. "Tijdens corona sloten havens, containers kwamen niet aan." Vervolgens brak de oorlog in Oekraïne uit en kregen we te maken met hoge gasprijzen. "Fabrikanten van dakpannen stopten tijdelijk hun productie. De ene crisis volgde op de andere."

Ook laag- en hoogwater in de rivieren - waardoor de binnenvaart toeslagen gaat doorberekenen – zorgde voor stijgende kosten voor de ondernemer. Verder nam Van der Hulst een extern bureau in de arm om goed te voldoen aan eisen van de nieuwe Omgevingswet.

Niet alles doorberekenen

"Al die pijn kan ik niet delen met de leverancier – als klein bedrijf kun je niet zoveel noten op je zang hebben – en de gestegen kosten kan ik ook niet allemaal doorberekenen aan de klant", zegt ze. "Tussen particulier en bouwer is er vrijwel geen mogelijkheid om het contract open te breken."

De pijn nam de bouwondernemer zelf. "Ons bedrijf bouwde in de loop der tijd reserves op. Na zeven vette jaren komen zeven magere jaren. We hebben die dalen gelukkig kunnen opvangen."